(
V, G, AN, L, R, S; Urt,
Ht VocGr,
Lar,
Añ (G),
Arch VocGr,
VocBN
,
Gèze,
Dv,
H),
erraza (
Añ (V)),
raza
Ref.:
A;
Etxba Eib;
Elexp Berg
.
Raza, casta, linaje, estirpe.
"Bigeneris, bi arrazetakoa, bi arrazetarikakoa, bi kastetaikakoa
"
Urt III 334.
"Raza, casta [...] viene de arra, varón, macho"
Lar.
"Agnación rigurosa, sucesión no interrumpida por hembra, aitaidera, emez autsibagea, aitaidera arraza, beti arraz datorrena
"
Ib.
"Es enda la voz genuina"
A.
"Raza. Sin. kastia. Motxallian arrazia nundik sortutakua dan, ez ondo erabagi
"
Etxba Eib.
"
Txakur ori arraza fiñekua dok
"
Elexp Berg. Cf. 2 arraka. v. enda; abenda.
.
Zeren baitzén Daviden etxetik eta arrazatik.
"De la maison & parenté de David"
.
Lç Lc 2, 4 (He, TB, Oteiza, Brunet familia, Dv, Leon odol, Ol, IBk, IBe jatorri, Arriand belaun, Ker sendi).
Sakrifikadorén arrazatik ziraden guziak.
"La lignée"
.
Lç Act 4, 6 (He leiñu, TB, IBe familia, Dv, IBk odol, Ol, Ker sail).
Barkhatzen draukola bekhatu orijinala, zeinetan hogendun baita Adamen arraza guzia.
Lç
Ins
B, 2r.
Bere irudiko jenerazionean enjendratzeko abondant izan da bere hazi maradikatuan, arraza biziatuan.
Lç
Adv
* 8v.
[Agotak] jiten direla Jieziren arrazatik.
Etchart 8.1v.
Gizon arraza guziaren abokata.
Harb 80.
Bada eztuzu zuk ere zeure arrazaz ukhatu, etzara zeure leiñutik eta ethorkitik hastandu, berezi eta ez aldaratu.
Ax 7 (V 4).
Animalia suerte guztietarik haziaren eta arrazaren gelditzeko, eginen duzu untzi bat.
Ib. 122 (V 80).
Ieseko arraza hori / Eta ia da izorra.
Hm 156s.
Hi arraza handiko, ni seme iauregiko, egur hori nork drauku hautsiko?
O Pr 231.
Arrazak eta leinuak gure hitzkuntzaz deitzen dira etxeak
.
SP Phil 402.
Arraza guziz handia, / Jainko Aitaren Semea, / Etxe ongarriz bethean / Usatu gabe prinzea.
Gç 71.
Batzuek Eskualdun fin eta natural garbiak, eta bertzeak Eskualdunen leinu ohorezkotik eta arraza garbitik ethorkia dutenak.
ES 117.
Ene anaiak, Abrahamen arrazatikako umeak.
He Act 13, 26.
Etxe hunetik eta arraza handitik jalkitiaz glorifikatzen da.
Mst III 54, 6 (Ch III 54, 14 sortze distiantaz eta kasta nobleaz).
--Zergatik nahi ükhen da izan zirkonzisatia? --Legiari obeditzeko eta Abrahamen arrazatik zela erakasteko.
CatLan 38.
Sem zeritzan, Noe-ren seme baten odol ta arrazatik zetozenak, ziran alakoak.
Ub 17.
(s. XIX)
Oh emazte arraza / finaziaz betiak / ziek trunpa ziniroie / Ifernüko debria.
Xarlem 1120.
Bai eta hil erazi / Khiristi arraza güzia.
Ib. 1205.
Zure eta ene arraza / Bordaxuritarra / galeretan naizeno / ni bainaiz bakharra.
Balad 216.
Etziezaten [mairuai] utzi pakean, alik eta arraza gaizto hura osotoro kanpora botarik, España guztia garbi garbi ifinia izan zan arteraño.
Izt C 5.
Erromak ez ahanzten izanik Decio, / Fabien arrazari besta egin dio.
Hb Esk 39.
Intzura guzian zuen azantza egiñ / Non, yende igerikaria, / Arraza ergel eta izia, / Ikharatua guzia, / Suntsitu baitzen iheska.
Gy 110 (se refiere a las ranas).
Hill baitzitzaion berriki / Zakur arraza oneko bat.
Ib. 323.
Raza edo Jenerazione gaxto eta korronpitu konek esaktan du prodijio bat.
Hual Mt 16, 4.
Ainbeste gerragaz arraza edo kasta esan danaren kontra.
(1860).
BBatzarN
183.
Gure familian onelako ezegokia gertatu-bearra eta gure arraza onela aitu bear izatea.
Arr GB 129.
Biba eskualdun, arraza azkharra!
Elzb Po 202.
Euskaldun arraza / Bizi zan tokitik / Artu oi zituen / Agurrak naiko.
AB AmaE 115.
Giza-arrazia dua aurrera juanez.
Ib. 349.
Jakopek hitzeman zion Judasi Mesias agindua haren arrazatik atherako zela.
Jnn SBi 9.
Hura zen Léon Gambetta [...], Yudu arrazatik bere ethorkiaz.
Elsb Fram 144.
Garaten arraza agertu da geroztik nota hits batekin.
Ib. 108.
Etsaigoak emanen ditiat, hire eta Emaztearen, hire eta haren arrazaren artean.
Lap 146 (V 65).
Sara Abrahamen emaztiaz, zoinen arrazan benedikatürik izan behar beitzien mündüko nazione güziek.
Ip Hil 8.
Daviden arraza <-s->.
Ag Serm 124 (tbn. <arrasa> ib. 254, 591 et passim
).
(s. XX)
Nahi izan zuen Kreatzaleak, lehen ezkontza hortarik jali zadin gizonen arraza guzia.
CatJauf 22.
Ezituan egundo ondo jakiñ erresuma edo dierrien mugak. Nun zeñ agintari zan ezekian, nun zeñ enda edo arrazakoak bizi zirean bez.
Ag Kr 82s.
Nola erraitendigun animal arraza bapanari.
Mdg 149.
Arraza ederrena / Mündü huntan nun den / Eta ere hobena / Nik zier erranen.
Xikito 14.
Bazan Soroetako zelaian jendea. Ijito arraza guzia an zan.
Urruz Zer 29.
[Behien] arraza holandesa da San Javierekoa, ez omen baita han hobeki eman dezakenik.
Zerb Metsiko 211.
Eskualdunaren arraza, nasai, / hedatzen zauku han ere.
Etcham 236.
Hau angles arrazakoa da, mutur bihurtu horietarik.
Zub 71.
Aren aurrera bilduko dira gizenda (giza-arraza) guziak.
Ir YKBiz 421.
Etsaigoa emanen diat hire eta emaztearen artean, hire arrazaren eta haren arrazaren artean.
Zerb IxtS 10.
Euneko irurogei ta amabost omen ditxin arraza ortakoak Bolibin.
Or QA 52.
Beren herri nortasuna egiten dutenak galtzen direla: hizkuntza, lege ohitura eta gizarte ohitura, arraza batasuna, etabar.
Mde Pr 44.
Ez da galdu arraza. Aren kimua Aramaioz jabetu da berriro.
NEtx Antz 14.
Arraza madarikatua da [jitoena]
.
Zerb Azk 14.
Orain bat gara biok: / Adarra ta txortena. / Arraza berri bateko / animali lehena.
Arti MaldanB 232.
Errokeñoak leinu eta arraza aparte batekoak ziren, hizkuntza berezi batez zerdukatenak.
Arti Ipuin 46.
Euskal arrazak sortutakotan / semerik gogortxoena.
Basarri 75.
Ez omen da "mehari" bezelako ganbelu-arraza korrika.
Anab Aprika 45.
Ogei-bat milla kristau bizi ziran: arabiarrak, berebere-tarrak, tuareg-tarrak, beltzak, nastuak eta ainbeste arraza.
Ib. 43.
Basamortuan kristau-arraza asko dago.
Ib. 98.
Gizonaren deseoak salatzen digu ederkienik zein arrazakoak geran, nolako zuretik egiñak izan garen.
Vill Jaink 108.
Etcheberry eta Salaberry deitzen diren guziak, horien arrazatik dira.
Larz Senper 30.
Krima izigarri baten xehetasun hitsak hedatu dira Eskual-Herriaren hegal urrunetaraino, gure arrazaren omen ona histen dutela.
Ib. 108.
Bainan ez da galdu / Eskualdun erraza.
LuzKant 139.
Ala Indietako "brahmak" ala Japoniako "bozuak" zirela "munduko arrazarik tzarrena".
Ardoy SFran 169.
Diego Laynez (judu arrazatik omen) eta Alfonso Salmeron.
Ib. 111.
Bere arrazako lehena izaitea hobe azkena baino.
EZBB I 67.
Iri biziak dirade oso, / Pirineosko arraza; / uztarri ori ondo jarritzen / ez dago orain erraza.
Uzt LEG 207.
Nere arraza zabaltzen baita / Ahetzetik Lezoraino, / gipuzkoar bat nahiago dut / Norteko frantzes bat baino.
Mattin 44.
Etorkizunai begira nago, / kezka bat daukat urrena: / raza txikia aterako da, / orrek ematen dit pena.
Lazkao-Txiki (
in
Mattin 152
).
Onek andrea aukeratzeko / izan du begi zorrotza; / utsa razako bat izan balitz, / ekarri digu arrotza!
Uzt (
in
Mattin 140
).
Pertsulari arraza gutan den akabo.
Xa Odol 119.
Garbi agertzen da han euskaldun arraza, / denak gure herriko kantu eta dantza.
Ib. 231.
Aurtxo txikiak ekarri ebazan / arrazak segiduteko.
Ayesta 28.
Orion aspalditik dator arraunlarien arraza.
Zendoia 165.
Eta harengan hasten da [...] Donostiako euskal idazleen arraza bortitza: Baroja zaharra, Bilintx, Soroa [...].
MEIG III 131.
Giza-arraza zeharo akabatu baino lehen.
MEIG I 194.
Euskal-arrazagandik jarioan datozen bereiztasunak.
MEIG IX 131.
(en colab. con NEtx)
v. tbn. Monho 128. Bordel 51. Zby RIEV 1908, 287. Lasa Poem 96.
(Ref. a cada miembro de una raza o estirpe).
Suge biperen arrazak, nola eskapa zaitezkete ifernurat kondenatuaz izatetik?
He Mt 23, 33.
Ageri duk ez ditukala ezagutzen arraza horiek! Larz Iru 66 (se refiere a los gitanos).Jose Maria Mutuberria / Eltzaburuko arraza, / Mungiatarra Juan Ormaetxe, / berdintzen ez da erraza. Uzt ZArgia 1-9-1974, 2.
ARRAZA-ERRO.
"Cepa, tronco de familia, etorkerroa, arraz erroa" Lar.
ARRAZA-TXAKUR
(V-gip ap. Elexp Berg). Perro de raza.
ARRAZAZKO.
Hereditario.
Bekhatu orijinala da gure naturaren arrazazko korrupzione gaixto bat.
Lç
ABC
I 5v.