1.
(
G; Lar,
Añ (G),
Hb,
Dv (G),
H),
harrobi (
G-to, AN-gip, L-ain, BN; Dv,
H (+ a-)),
arrobio (
H),
harrubi (
G-to-azp-nav, L; H),
arrubio,
arrodi (
AN-larr),
arrogi (
S),
anrori (
R-uzt)
Ref.:
A (arrabio, harrubi, arrogi, anr-ori);
Asp Leiz (arrodi)
.
Escorpión, alacrán.
"Alacrán"
Lar, Añ.
"Escorpión"
Lar.
"Alacrán y cualquier animalillo ponzoñoso"
Lar DVC 160.
"
Anr-ori (R-uzt), alacrán"
A (la partición parece indicar que Azkue lo cree derivado de anr 'gusano').
Nahi zenduke arrabio bat eskuaren gainean oren erdi batez iduki?
"Scorpion"
.
Birjin
322.
Eskatzen badiozu arraultza, emango ote dizu arrabioa?
AA CCErac 355.
[Langosta mota] oek emango duen oñazea izango da, dio S. Juanek, arrubioak ematen duanaren antzekoa.
AA III 478.
Emaiten dautzuet botherea ibilzeko sugen eta harrubien gainean.
TB Lc 10, 19 (Brunet arrabio, Ol, Or (h)arrubi, Dv harrobi, IBk arrubio; Lç, He skorpion; Leon harruli, Ker lupu, IBe lipu
).
Putzuko ketik irten ziran langostak lurrera, eta emana izan zitzaioten ala, lurreko arrabioak duten bezelako ala.
Ur Apoc 9, 3 (Ur (V) lupu, Ip erluri).
Arroltzea eskatzen balio, arrobioa emango ote lioke?
Ir YKBiz 271.
Suge ta arrobien gañean.
Ib. 264.
Arrobia lurpetik gaineratzen denean, ekaitza.
(AN-gip).
A EY IV 201.
Mendigain ontan egundaño ez / an bean ainbat azari, / ez ere ziraun, arrubiyo ta / bestelako gauz itxusi.
EA OlBe 53.
Eden-sugez ta arrubiz betetako baso zabal ta izugarrian barna ekarri zaituna.
'Scorpio'
.
Ol Deut 8, 15.
Escorpio (constelación).
Illebete astiroen ondoren etorriko ote zera Erigon (Virgo) eta Arrubiaren (Scorpio) tartean edatzen dan utsunea betetzeko?
Ibiñ
Virgil
70.
Dagoneko Arrubia bere besoak biltzen ari da zeru-zati doia baiño geiago zuri emateko.
Ib. 70.
2.
(G-azp; Lar),
harrobi,
arrobio
(G-to, AN-gip; H (que cita a Echve)),
arroi
(V-gip),
arrubi
(G-goi-azp, AN-gip; A),
arrubio
(G-goi),
arruge
(Darric (R) ap. DRA). Ref.: Bon Observ (ap.
A; arrubi); A (arrobio); Garate Cont BAP 1949, 353s; Iz UrrAnz (lupua), To (arrobio), IzG (arrubi), JMB At (arrubio). Salamandra. "Arroixa, es una variedad de lagarto en Elgoibar que yo no he visto y no sé por ello a qué corresponde exactamente en Zoología" Garate Cont BAP 1949, 353ss. Azkue trae tbn. arrabio, que dice tomar de Bon, sin más indicaciones. Cf. Bon, carta a Echn, RIEV 1910, 247: "Harrobia, herrulia, erluria, arrabioa et peut-être même lupua s'appliquent aussi bien au scorpion qu'à la salamandre".
Salamandra esaten dioten arrobio mota bategatik kontatzen dute, etziten dan lekuan dagoen sua itzaltzen duela.
Echve Dev 356 (SP Phil 313 salamandra).
Ferde eta ez ferde; gorri-ta hori, asko marra eta tita badu harrobiak ferdeaz bertzerik.
HU Aurp 99.
Hau har bezate gogoan uste dutenek musker guziak harrobi direla, eta harrobi guziak pozoindun.
Ib. 99.
I sasitarteko arrabio biurturen? ni sorgiñen argi: illargi biurturen.
'La salamandre'
.
Or Mi 39.
Cevenne-tatik eundaka datoz arrabio-sabela duten erensugeak.
Ib. 78.
UR-ARRABIO.
Tritón.
Ur arrabioak ur gañean egoten diran eltxo-arrautzak eta mamarroak jaten ditu.
EgutTo 13-3-1920 (ap. DRA
).