1.arhintarzun. Ligereza, imprudencia, poco cuidado, despreocupación.v. arinkeria. Merezi onez arintasunez akusa ahal neinde, baldin neure ausartgoa hunez zerbait exkusa bereren eman ezpaneza. "Blâmé de témérité".LçDedic * 5r.
Bada haur deliberatzen nuenean arintasunez usatu ukhan dut?Lç2 Cor 1, 17 (Dv arinkerian ibili).
Hekien ahotan ezta / Behin ere egiarik / Behin ere bihotzetan / Baizen arintasunik. EZEliç 301.
Gure bihotzeko arintasuna dela kausa eta gure eskasiez axolarik ez izanez. SPImit I 21, 2 (Ch arintasun, Mst arhintarzün; Ip arhinkeria, Ol biotz arin).
Zure gana eztu nihor ekhartzen edozein arintasunek, ez kuriostasunak, ez eta sensuetarasunak. SPImit IV 1, 8 (Ch arintasun, Mst arhintarzün; Ol, Leon arinkeri(a)).
Gizonen arintasunaren marka bat da bere burua halako gogoeta banoez enganatzerat uztea. Ch III 30, 3.
Xede hori nuenaz geroz orduan, arintasunez utzi othe ditut konplitu gabe?He2 Cor 1, 17.
Izpirituaren nahasteko, amodio propialaren entretenitzeko, ariñtasunaren emendatzeko. HeGudu 145s.
Gure ispiritiaren arhintarzunak, gure otoitzetan emaiten derauzkigun barreadurak. AR 45.
Megopiaren arhintarzünak. Egiat 256.
Maliziabageak edo asmo gaizto bage arintasunez egiten diranak. Gco II 40.
Gaztiak alkarri berbaak emotiak, izanaz ostian sarri arintasunezkuak, oi dirala ez gitxitan arimako arrisku andikuak. JJMgBasEsc(ed. 1845) 243s.
Askok itzegiten dute arintasun aundiarekin gizon onezaz. BvAsL 201.
Bere izate artan / nai du gelditu, / baña arantzak ere / arkitzen ditu / kabian sarri, / gizonak baidizkiote jarri / arintasunez. Olea 126.
sense-2
2.
(V-gip; SP, Urt Gram 42, Ht VocGr 379, Lar, Añ, Dv, H, VocB; -rh- L, BN);
arhintarzun (S; ArchVocGr)
Ref.:
Lh (arhintarzün); Etxba Eib. . Liviandad, poco peso."Levedad", "ligereza, poco peso" Lar y Añ."Légèreté, en fait de poids"H.
"El poco peso"VocB. "Gazan arintasunak jazotzen dau globua, aizia astunagua danetik" Etxba Eib. SP, Urt Gram 42, Ht VocGr 379, Arch VocGr, Dv y Lh traducen "légèreté", que podría corresponder tbn. a otras acepciones. Egiteko hunetan eskualdunak laguntzen zituen harmen arintasunak. ES 114.
Gorputzik bage ta arintasun uts egiñik arkitzen den aldian. MbIArg I 254.
Txili gaisoari bitartean, gorputzaren arintasunak burua ia zorabiatuarte astundu eutsan. ABeinB 91.
Arima, iainko, naiz, jeinu, diranak oro su beretik eginak dira; arintasun eta igiduraz su orri iduriago, ta osotasunez gorago. ZaitPlat 32.
sense-3
3.
(SP, Urt I 138, H). Frivolidad."Gaillardise"SP.
"Addicere vitam omni intemperantia, arintasunari jartzea"Urt I 138.
"Légèreté, en fait de [...] caractère, d'humeur, de conduite (en cette dernière acception se prend d'une disposition permanente, d'un défaut inhérent)"H.
Lurreko arintasun argalak. Mg(sg. H, pero no lo encontramos en Moguel).
Bai, zophernaka egiten dire munduan bekhatuak, jende gazten ta bereziki neskatxen arintasuna gatik. Dh 144.
Haren solas eta kanta arinak gatik, haren aurpegiko ta begietako arintasuna gatik. Ib. 144.
Baldiñ emakumeetan eureen arintasunaren señalia bada moda ta banidadiari jarraitutia. JJMgBasEsc 193.
Gure izpirituari hain natural zaion arintasun eta inkonstantziaren kontra. MarIl 22.
Haren yauntzia bethi izaten ilhuna; / Ez du arintasunik bere itxuretan. HbEsk 203.
sense-4
4.
(V, G, B; Lar, Añ, H);
ahintasun (Darric ap. DRA.)
Ref.:
A; Etxba Eib. . Agilidad; rapidez."Agilidad", "ligereza, presteza" Lar y Añ."Ligereza, agilidad"A.
"Argixan arintasuna, izan laikian aundiña"Etxba Eib. .
Emoten deutsala bitartian gatzamalliari uragia, gabija erabilli dagijan, berak aginduten deutsan arintasun edo gelditasunaz. MgPAb 127s.
Argatik esan oi da itzaren arintasun ta garbitasuna agertzeko: akerrak adarrak okerrak ditu.Ib. 176.
Gaitzerako arintasuna; onerako pisutasuna. Gco I 388.
Hirugarren kalitatea da arintasuna, salbatzailearen gorphutza joan zaiteken istant batez Zerutik Lurrera, munduaren pharte batetarik bertzera. Jaur 164.
Egiazki ikusgarria da txit pillotariak plazan oi darabilten pizkortasun, azkardade eta arintasuna. IztC 243.
Aldiz-aldiz egokia izango da polliki igari egitia, egikera onenian, igidurai arintasun aundiena emanaz. AnabEEs 1919, 154.
[Neskatxak]ibiltzearekiñ zaraman arintasunak, zan baiño aundiagoa zala idurirazten zuan. LhYol 15.
Badakizue, izkeraren arintasuna ta xalotasuna iñon ageri baldin bada, izenondoetan ageri dela. (Interpr?). OrLEItz 35.
Zein bereixgarrik edertuko dittuzte, ba, autatuen gorputzak? --[...] Arintasuna, onengatik aldatuko dira ezer nekerik gabe bat-batean zeruaren baztar batetik bestera. InzaAzalp 111.
Katuaren arintasunaz dagi jauzi laisterkakoan eta dantzatzen danetan. TAgUzt 33.
Arintasun guziaz jardun."Celeridad".EAEg 31-10-1936, 180.
Aren beatzen ta orpoen ta orkatillen ta bernen ta iztarren arintasuna. ErkiagArran 37.
sense-5
5.+ arhintzarzun. Levedad, poca importancia. Materiaren pezü edo arhintarzünaren eta bertze zirkonstanzien araura. CatLan 112.
Izango da pekatu arina, txikia edo beniala, arintasunak leku daukan mandamentuetan. AñMisE 148.
sense-6
6.
(V-gip ap. EtxbaEib). Alivio."Au da arintasuna, gaur izan dittugun barrixekin!"Etxba Eib. .
ETa eziñ kausituko duzu zure penen erremediorik, edo arintasunik. Ch II 12, 4.
Geldituten dala espiritu arintasun ta gozotasun [...] bategaz. CrIc 185.
Zelango poza artu eban bijotzak, zelango arintasun ta bakia. MgCO 276.
Geure karga astunen arintasuna ta peneen konsuelua. fBIc II 209.
azpiadiera-6.1
Sentiduteagaitik orain daukadan arintasun eta gorputzeko zarrada. Ag Ioan 176.