OEH - Bilaketa

2946 emaitza leon bilaketarentzat

Sarrera buruan (2)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 ardi.
Onom.: Miguel Ardia. (1330). Arzam 116.
sense-1
(gral.; Lcc, IC 445, Mic 8r, SP, Deen II 148, Urt I 61, Ht VocGr 336, VP 1r, Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, Zam Voc , ZMoso 69). Ref.: VocPir 419; Bon-Ond 142; A; A Apend ; ContR 530; AEF 1955, 140; Satr VocP ; Iz ArOñ, IzG, R 284 y 298, UrrAnz ; Holmer ApuntV ; EAEL 84; Elexp Berg .
Oveja. "Balar, ardiak deadar egin" Lcc. "Balido de oveja, ardian balak" Ib. "Lana de ovejas, ardian ulea" Ib. "Ardien ezpila, [...] bercail" SP. "Ardiak alfer dire artzaña eskas [...] baldinbadva" Urt I 61. "Ardiak beeka egonik, eztu jaten belarrik" Lar (s.v. balar). "Bee, ardien adia" Ib. (s.v. be). "Brebis" Dv. "Ardi txikia beti bildots (V, G, L), la oveja pequeña siempre cordero. Ardi moxtuak illea xuri (R), la oveja esquilada (tiene) lana blanca" A. "Oveja de tres años en adelante (AN-ulz)" A Apend. "Arkume [...], y dentro del tercer año de su vida se le llama ardi (G-goi)" AEF 1955, 140. "La oveja de cuatro años en adelante (AN-gip)" Iz IzG. "Baserri askotan galdu da ardixak aztia, basuak eta larrak gitxittu diralako" Etxba Eib. "Ardixetara eitten dabena. [...] Se dice de los perros que adquieren el vicio de acometer a los ovejas. Ardixetara eitten ebana aurkitu zan a txakurra eta ill eiñ biar izan eben" Ib.
Tr. De uso gral. en todas las épocas y dialectos. Para la acentuación en la zona central-occidental, cf. Aq 80: "Macho y hembra en los cerdos, ordotsa, hárdia con el acento breve [es decir, ardià, distinto del de ardiá 'la oveja']". Cf. tbn. BU Arano: "Árdiya: cerda sin crías. Acentuada la primera sílaba, para distinguir de ardiyá, 'la oveja'. Compárese con átea y ateá".
Eta bethi erratuia, nola ardi itsuia, / mundu hunek, haragiak, bethi enganatuia. E 75. Nor izanen da zuetarik gizona, ardi bat duenik: eta, baldin hura Sabathoan lezera eror badadi, harturen eta altxaturen eztuena? Mt 12, 11. Lauok batera nor bere ardiakin joazela. Lazarraga A, 1152r. Ardi bat doean lekuti oro. RS 223. Ardia aunzari ule eske. Ib. 498 (tbn. con ligeras variantes, en O Pr 31 y Saug 13). Ardi adarduna ta bei sabelduna. Ib. 190. Otsoa ardien zai. " El lobo pastor de ovejas" . RIs 76. [Arzaiak] baitzeuden iratzarririk beren ardien begiratzen. Ber Trat 41v. Ardia errebelatu berrian da erraxenik edireiteko. Ax 78 (V 52). Ardi bilha adi, nahiz bake, otsoak ian ezake. O Pr 545. Ardien zaragarra khentzeko erremedioa. Mong 595. Zer egin ez bear du Jesusen ardi anima fededunak? Mb IArg I 313. Ikhusi dut Israel guzia menditan barraiatua, ardi artzain gabeak bezala. Lg I 359. Heldu ziren batzutan lehoinak eta hartzak, ardi arrapatzerat. Ib. 278. Orrék badaki maite-dudála orí. Erran-zio: Bazka-zkizu ene ardiak. LE Io 21, 17. Lekuban lekuban ardijak, baltzen artian zurijak. Mg PAb 122. Leoia joan zan bere basora ta arzaia bere ardizaitzera. VMg 42. Egin dezu kalterik beietan eta ardietan? AA II 222. Idien, beien, ardien tratuetan. AA III 591. Emakumeen kondizinoia da, ardijeena legez, bat igaroten dan lekutik bestiak igarotzeko. JJMg BasEsc 189. Ardi baten lehen kalitatea da inozentzia. Jaur 170s. Salbatzailearen ardien nonbreko izaitea. Ib. 145. Sorthü hintzan axuri, izateko ardi, / Bena beldür nün egin hizala ahari! Etch 412. Ardi azunduak. It Fab 181. Egun batzuek igaro eta / asi zan ardi kontatzen. Ib. 141. Larrebide galduetan oi dabiltzan ardi erratuak. Izt C 226 (v. infra ARDI ERREBELATU, ARDI GALDU). Laurogei ardi umegitekoak. Ib. 169. Zakur indartsuren bat mendian ardiai kontu egiteko. Ib. 251. Ardi herratiak. Arch Fab 141. Ardiak bildu naiz hark bere korralera. Gy 115. Alhan zaudezen ardiak. Ib. 316. Zure artaldeai ikusi bat eman, eta ardi nabar guziak banakatu edo apartatu itzatzu. Lard 38. Egun batean aitagiarrabaren ardi-zantzan zebillela [...]. Ib. 66 (cf. artzaintza ). Ezinturik eta etzanik, artzain gabe diren ardiak bezala. Ip Mt 9, 36. Ahariak ez du ardirik jokhatu behar urthe bethe aintzinean. Dv Lab 271s. Udan, ardiak etzanarazten dira gauaz landetan eta laborantzetan. Ib. 274. Ardiak moztea. Ib. 209. Bere antzeko aguazil batzuk / munduan ere baditu, / ardiz jantzita dabiltzaz eta / ezin leizkez ezagutu. Xe 351 (v. tbn. ardiz jantzi(t)a en Lard 385 e Ir YKBiz 138). Beltzak eta zuriyak / mendiyan ardiyak, / zuk ere ez dituzu / bentaja guziyak. Ud 162. Bi artzai gazte zebiltzan Jaizkibelgo mendian euren ardiai kontu artzen. Zab Gabon 90. Ardiaren utsak, / Pagau bildotsak. AB AmaE 247 (Eguzk GizAuz 17 ardien erruak bildotsak ordaindu bear; v. tbn. Uzt Noiz 108). Hartu ditu gogo onez umiliazione guziak. [...] egotu da ixilik hiltzera daramaten ardiaren pare. Jnn SBi 4. Ardien musturkadak guztiz dira minak. Azc PB 67. Erran zaharraren araura jokatzen dire: Ardia ahuntzari ileketa. Arb Igand 133.
(s. XX) Ardiak moxtandra maiatzaren ogeigarnetik aiketa S. Pedroetraino; bortuko ardiak S. Pedroez gero. Mdg 136. Ardien alhatzea, batzea, moztea, deiztea, gasna egitea. JE Bur 192. Ardien bee negartia. Ag G 3. O ardi gaixo, o ardi errukarri bezain maitagarri, deslai, sasirik sasi galduta abilen ardi argigabe ori! A Ardi 120. Bortietan artzain'ta, ez deizten ardirik, / Untsa jan, edan, eta egin lo zabalik. Barb Sup 174. Zuek zuen etxetara, eta ni nere ardietara. Ib. 61. Ardien ile leguna. Ox 30. Ardiyek moztuteko artazi barriyek. Kk Ab II 55. Lenguan neskazar bi, / oriyen jazkera: / gona motxak jantzita / pasiatutzera, / otsuak soildutako / ardiyen antzera. Tx B II 108. Norbaitek eun ardi balitu, eta aietako bat basatu balitzaio [...]. Ir YKBiz 256. Ik muzin egin ionan mila buru ardi zitun Ilari-ri. Or Mi 92. Ardi umedunak. Ib. 42. Ardia ardiari bezala, gu berehala heien ondotik. JE Ber 68. Garazik aita borda-aldean du / ardi-jeztera joana. Or Eus 300s. Laister arditan Jorra-illa da. " A las ovejas ya pronto llega el mes de la escarda" . Ib. 220. Ardiak larrutzeko airez anpatzen. FIr 192. Ardien ile moxtea. Zub 97. Badoazi [ardi-bordara] eta atxemaiten dute artzaina, bere ardien moldatzen ari dela. Barb Leg 130. Ardi errekoia, erreken; soldadu huna, armen. " Oveja aficionada al arroyo, de los arroyos (será)" . (S) A EY III 52. Ardiak bi bordetan dituzte. Ib. 53 ("Se dice de dos que están en malas relaciones"). Ardien gaiztakeria bildotsak pagau. (V-m-gip, G-azp). Ib. 53. Gogan al daukan ipurtargia zer dan? Amaika ikusi netuan ardietatik nentorrela. Or QA 187. Artzaiak ardi bazterkaria bizkarrean ikotika zeramala. " Ovis, quae erraverat" . Or Aitork 188. Ardi deslaiak. Etxde JJ 15 (v. infra ARDI ERREBELATU, ARDI GALDU). Ardiak bazkatzera eraman zitun. Ib. 249. Ardiak bordaratu. Ib. 10. Ardien txiliña. Gand Elorri 123. Zegaman bi mutil koskor ibiltzen ziran ardi zaintzen egun guztian. And AUzta 50 (v. tbn. ardi zaintze- en Etxde JJ 176; ardiak zaintze- en Mb IArg I 309, GavS 27, VMg 52, JJMg BasEsc 177, Lard 174, Itz Azald 140, Kk Ab I 53, Bilbao IpuiB 154 y Alzola Atalak 37; ardien zaintze- en Etcham 225, Larz Iru 92, JEtchep 75 y Xa Odol 32). Artzaiak txistu, ardiak beka. BEnb NereA 40. Hiruer [etxeko alaber] eza eman zioten, berdin-berdina, ardien amodioa azkarrago zuelakotz bihotzean. JEtchep 51. Sakabanatu ziran ardiak bildu nai ditu osorik. Basarri 3. Ardiak ere bikaiñak ikusten dira an, da geienak adardunak. Uzt Sas 31. Ardiaren orruak mendian oiartzu. Ib. 356. Ardi beltz ori artalde ontan / ez al da izango lotsa? / Jakin nai nuke zer ertengo dan / nik gero orren bildotsa! Uzt ( in Mattin 140 ). Ardien txintxarri-otsa. Uzt LEG II 48. Sarats biguna ardi ernarientzat. Ibiñ Virgil 39. Udak ardia derama / libro oihanetan barna. Xa Odol 97. Haur nintzaneko, aitak erranik / ardiak goberna nitzan. Ib. 97. Xori-kantuen erdian, / nago ardien guardian. Ib. 97. Ardi sorokoiek lagunak billatzen. (AN-larr). Inza NaEsZarr 697. Ardi beltxa billatzeko gau ona zegok! (AN-ulz). Ib. 1366. Heren ardien artzaiñgua, / Santa Gaztarrek egiten. Casve SGrazi 110. Aari ta ardien beka-marraka. Berron Kijote 200. Guk ardiak edukitzen genituan jabeari, etxea erre egin zitzaion. BAyerbe 44. Ni ez nauzue, ordea, otso larruz jantzirikako ardia baizik. MIH 367.
azpiadiera-1.1
(Como segundo término de comparación, para resaltar la idea de mansedumbre, de humildad).
Harakinzako ardién pare. Rom 8, 35. Ezkon bazatez, eongo zara / ardia legez mansarik. Lazarraga A8, 1173v. Ezta astotxo bat baizen, bakekoa, ardi gisa. " No más de un borrico, manso como una oveja" . Volt 157. Eraman omen zuten ardi malsoa bezin humill etxera. Izt C 251. Dago geldi eta ardiya bezin umil. Bil 164. Izanarren aardia [sic] / patari maitea / inok kenduten deutso / esne ta ulea: / ardi otzana legez / dira gaur zintzoak. Azc PB 110.
azpiadiera-1.2
(Fig.). Feligrés.
Badakizie ene aurhide üskaldünak, Elizak manatü derizküla bestak, bere haurren argitzeko; egia haur ardüra erran behar deriezie zien ardier zien prono, katexima, eta predikietan. Bp II 3. Orañ baño len Kura batek Pulpitoan gaztelaniazko Librutik, alzuen bezala, bere ardiai irakurtzen zien, ta beti probetxu andiaz. Cb Eg II 9. Holako da [...] Ertoren eta Bikarien obligazionia bere paropiakuen aldera, [...] zor deete bere ardier hitzaren eta instruzioniaren ogi sakratia. CatLan 4.
azpiadiera-1.3
(Como primer miembro de compuestos). "Cagarruta, ardi-ximor (G; Darric)" DRA (+ ardi-zimor). "Ardi-bazka (L, BN, S), -bazkagia (S), bürü (S)" Lh. "Así el pastoreo dejaba a la agricultura el estiércol (ardi-simaurra), abono muy estimado por el agricultor (G-goi)" AEF 1955, 75.
Probatika, ardi-plaza. Decl Mm, 4v. Begirauzue bada profeta falsuetarik, zein ethorten baitirade zuetara ardi abiturekin. Mt 7, 15 (He ardien larruz ). Artzain ardi-jalea dantzari. Iraultza 105. [Azeri] ardi aragija sabelera dabeenak. Mg PAb 110. Otso au biurtu da bildots izatera? Ez, [...] bere gogo ta ardi artuguria lengua da. Mg CO 50. Leoiak ez zuen ordu artan ardi goserik. VMg 40. Ardi-ebatsitzaleak beren gaiztakeria estaltzeko asmatua. Izt C 223. Ardi-errapeak ez dek perill / ler ditzan geiegiz esneak. It Fab 185. Zeren horetan beitzen ardi begirazale honik. Arch Fab 81. Otsoak nihoiz trankill ez bere ardi masakretan. Gy 39. Eladigaz batera zuzenduten ebazan ardi-arazoak goiz da illuntze. Echta Jos 298. Antxe larrean artzai-neska eder bat ardi-tartean. Jaukol Biozk 51. Ardi-nausi, labitta pozez, lorak dantzan txirula-otsez! " Mayordomo de los rebaños, el mastín brinca" . Laux AB 45. Bê-sarreran bi atal, [...] bat ardi sarrera ta / beste beiendako. Or Eus 367. [Azaren orriak] ardi-baresarea [...] iduritzen. " Al redaño de la oveja" . Ib. 273. Ardi-dunba (zintzarri) bat. Ib. 29. Ardi-joale, beor-kalaska. Ib. 229. Ardi-txintxina irastor-tartean. Ib. 363. Yerusalemen, ardi-atearen ondoan bada putzu bat. Ir YKBiz 102. Profetengandik begira zaitezte, ardi-yantzian etortzen baitira zuengana. Ib. 138. Otsoaren ardi-jateak. Bilbao IpuiB 51. Ardi jeiste lana egin. Etxde JJ 5. Alperrik baiña! Berak nai zukean ardi-bururik etzan osatzen. Ardi-bildotsetan eun da berrogei buru osatu bear. Ib. 5. Jaun horrek ez nihork ez du Larrunen Cromlech direlakoetarik ikusi, Korralen handiak, ardi geriza batzu, dauzku horientzat hartu! Zerb Azk 23. Ardi-dirue artu. Akes Ipiñ 35. Toki menditsua au ere, ardi-tokia, pagadiz, belardiz ta mota askotako landarez ta egaztiz josia. Vill ( in Gand Elorri 12 ). Auntz, unai ta ardi lurrotan agertu ziñan, Andrane Mari. Gand Elorri 54. Ardi-errenkada luze ta bustia. Ib. 197. Gero, gorago, ardi-usaiña. Ib. 181. Nik, ardi joarez nahiago dut entseatu, ttunttunez baino! Larz Iru 54. Ardi tratu bat elgarrekin bezperan hasia zutelakotz. Larz Senper 58. Oraintxe alde ontatik, oraintxe aruntzatxeago iruditzen zitzaizkion ardi ezkilla ta txakur uluak. NEtx LBB 98. Belarriak ardi zintzarri edo zakur zaunka zai ernetuaz. Ib. 97. Baditut gaiñera bi antxume, nolabaiteko larre batean arkituak, [...] bi-pana ardititi legortzen ditute egunero. Ibiñ Virgil 35. Otsoek ardi kopuruaz [kezkati] . Ib. 52. Xixtu batekin gaur biltzen ditut / errex ene ingurura; / sartu zaiote beldurra, / eginen baitu elurra, / ardi heztaile segurra. Xa Odol 97. Ezagutzen zinuen garen ardi klasa; / baina nahi zinuen, maltso eta basa. Ib. 131. Don Bitor, ardi itxurako otso bilbotarra. MEIG III 98.
azpiadiera-1.4
(Uso adj.). "Gizon ardia, homme sans malice" Dv.
azpisarrera-1
ARDI-ABERE. Ganado ovino. v. ARDI-JENDE.
Ardi aberearen barri dakiten guztiak. Izt C 171. Eta ikusirik garbiro ardi-abereak ematen dituala ondasun andiak, ekin zaiozka gogoz [...] geiago ta geiago ugaritzeari. Ib. 169.
azpisarrera-2
ARDI-ALDRA (Mg PAbVoc ), ARTALDRA (Mg PAbVoc ). Rebaño de ovejas. v. artalde.
Zeubek Jaungoikuaren berbiagaz janarija emoten deutsazu Jesu-Kristoren ardi aldra oni. fB Ic I IV.
azpisarrera-3
ARDIA MOZTU (V-gip ap. Elexp Berg). Esquilar una oveja.
azpisarrera-4
ARDI ANTZU (V, G, L, BN-baig, S; Añ (-nz-)). Ref.: A; Lrq. "Oveja que ya no pare" Añ. "Oveja sin leche, estéril" A. "Brebis qui n'allaite pas actuellement, mais non stérile" Lrq. v. artantzu.
Ezbearren bat izango dezu, ba, noski etxean... ardi antzuren bat eo... ernal-eziñen bat eo... moxal errenen bat eo... Lek EunD 29. Ardi antzua jekia duzu / egiñik naiko etzana. Or Eus 238. Ardi antzu mengela, artalderako pardela. EZBB I 39. Jetzi bearrik ez dala izaten, / bistan da ardi antzua. Uzt Sas 64. Lendik goiko mendira bialduta genduzkan ardi antzuak arriskuan ikusten genituan. AZink 22.
v. tbn. JAzpiroz 21.
azpisarrera-5
ARDI-HARI. Lana. v. ARDI-ILE.
Ardi ari edo ule lodiagaz egindako oial zati edo mantarrak berna lodi-gaiñean. Ag AL 23s. Eskuetan kaltzerdi-orratz zotzezko batzuk eta ardi-ari zatar edo ule lodia eroazala. Ib. 71.
azpisarrera-6
ARDI-ARKUME (Pl.). Oveja y cordero.
Ardi-arkumên larrialdia. "Los apuros de ovejas y corderos" . Or Eus 225. Orko ardi-arkumeen marru ta orrua. AZink 20.
azpisarrera-7
ARDI-ARTALDE (-th- Hb). Rebaño de ovejas. v. artalde.
Ardi artaldeak bezala tropelaka. Ax 592 (V 381). Hastapen hetan, ez zian behi arthalderik hemengo mendietan, bainan bakarrik ardi arthaldeak... Larz Iru 58 (Lek artaldeak).
azpisarrera-8
ARDI-ARTZAIN. Pastor (?); (pl.). oveja y pastor (?).
[Otsoak] ainbeste bider makillaka ta txakurren zaunka artean alde eragin eutsen ardi-artzaiengana jira-bira bat egiteko asmoa artu eban. Bilbao IpuiB 52.
azpisarrera-9
ARDI-ASKA. "Ardiaska. Ardiai jaten emateko txabolako aska luze edo esia (V-gip)" Urkia EEs 1930, 30.
azpisarrera-10
ARDI-BABA. "(G-to), cagarruta de oveja" A.
Ardi-babaz jositako tokia. Anab Usauri 122.
azpisarrera-11
ARDI-BEGIRARI (-begiari S ap. AtSac 50). Pastor.
azpisarrera-12
ARDI BERO (AN-egüés-ilzarb), ARDI ARKERA (AN-olza). Ref.: Bon-Ond 142. Oveja en celo. "Ardi, (en chaleur) bero (Elcano y Puente) / ardi, arkera (Olza y Goñi)" Bon-Ond 142.
Iges, elkarren billa doaz utzi-âla, / ardi-arkera (ardi-beroa) alboan baleuke bezala. "Como si tuvieran de lado alguna oveja en celo" . Or Eus 30.
azpisarrera-13
ARDI-BIDEXKA. Sendero de ovejas.
Ardi-bidexkaz, mendia goiti, artzain haurra, norat hoa? Ox 20. Bi aldetara zabaldu nai lu / ardi-bidexkên tartetik. "Por entre las sendas de las ovejas" . Or Eus 330.
azpisarrera-14
ARDI-BILDOTS (Pl.). Oveja y cordero.
Espantu frango mihian... / Ardi bildotsen erdian, / Kantuz nabila mendian! Ox 32. Ardi-bildotsetan eun da berrogei buru osatu bear. Etxde JJ 5. Ardi bildotxik duen herria / ez da arras urrikarri. Xa Odol 99.
azpisarrerakoSense-14.1
( Ardi-bildots-txori ).
Mendiko bizia, ardi-bildots-txori konguan ta abar txiki-txikitatik zaizkio ezagun. Vill ( in Gand Elorri 12 ).
azpisarrera-15
ARDI-BORDA. Borda, cabaña de pastores. v. ARDI-ETXOLA.
Miatuko zituzten xeheki oihanak, xarak, urruneko etxeak, sabai edo belhartegiak eta ardi bordak. Elsb Fram 71. Ardi borda bat eskubi aldetik. Ill Pill 3. Ardi borda obexagorik / Uste dut baden mendian. (1919). LuzKant 78. Tellatutik ke adats ugaria zeriola agiri zan beeraxeago Aitzarteko artzaiaren ardiborda. TAg Uzt 86. Bere ardi bordan zuen bere biziteia. Larz Senper 56 (Vill ardi-txabolan). Ardi bordatarako obea, gerra batean babesleku izateko baiño. AZink 85. Ardi-borda edo artzai-etxolaren jiran. Ostolaiz 37.
v. tbn. Tx B II 212. FIr 158. Barb Leg 130.
azpisarrera-16
ARDI-ELI. v. arteli.
azpisarrera-17
ARDI-ERREBAÑU. "Rebaño de ovejas. Sin. artalde" Elexp Berg.
azpisarrera-18
ARDI ERREBELATU (Lar, Añ). Oveja descarriada. "Oveja perdida" Lar y Añ. v. ARDI GALDU. v. tbn. supra ejs. de ardi (h)erratu. Tr. Documentado sólo en textos septentrionales y en Mendiburu.
Ezen ardi errebelatuak bezala zineten, baina orain konbertitu izan zarete zuen arimén Artzainagana eta Ipizpikuagana. 1 Petr 2, 25 (He, TB, Dv ardi errebelatu; Ol, IBk ardi galdu ). Ardi errebelatua bezala aldaratu naiz zure arthaldetik. Mat 225. Artzaina alegeratzenago da ardi errebelatu baten edireiteaz, artalde osoaren, larre onean, alha dela, iakiteaz baiño. Ax 554 (V 354). Ardi errebelatuaren bilha. He Gudu 45s. "Ardi errebelatu galduen gisan genbilzan gu", dio Jeremias Profetak. Mb IArg I 151. Salbatzaillea boztu zen sar arazteaz bide onean ardi errebelatu hura. Lg II 217. Ardi errebelatua arthalderat eramana izatu naiz arzain dibino hartaz. Mih 57. Ni naiz ardi errebelatu ifernuko otsoak zeraman hura. Dv LEd 246 (Cb Eg II 139 zure ardi galdu au ). Aste guziez itzuli bat edo bertze egiten du ardi errebelatu heien ondotik. Laph 239. Oihan beltzetan gaindi ibiltzeko ardi errebelatu baten bila. JEtchep 53s. Hik eta nik ere, ardi errebelatuak hiltzen ditiagu jateko... Hori ez duk ardien ebastea. Larz Iru 84.
v. tbn. Harb 186. Dh 258. Barb Leg 134.
azpisarrera-19
ARDI HERREN (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. "Se dice del último, del que se demora, del que queda rezagado. Amen dator, alakoren baten gure ardi-errena" Etxba Eib.
azpisarrera-20
ARDI ESKE (V-gip), ARDIAK ESKE (G-nav, AN-ulz), ARDI BILA (AN-ulz). Ref.: Iz ArOñ (ardi, ardi-eske), Ulz, Als. "Ardi eske, en busca de la oveja perdida" Iz ArOñ (s.v. ardi). "Ardibílla, ardiek billetzéra, en busca de las ovejas; ardiek eske yuan da, ha ido (al monte) a traer las ovejas" Iz Ulz. "Ardiyek eske fan da, ha ido a traer las ovejas" Iz Als.
azpisarrera-21
ARDI-ESNE (V-gip; ardi-esene G-nav), ARTESNE (V-gip), ARTEZNE (G-to). Ref.: Iz ArOñ 106, Als, Etxba Eib; Elexp Berg. Leche de oveja. "Leche de oveja con que se hace la cuajada. Munikolatik izaten genduan ardi-esnia, gatzatua eitteko" Etxba Eib. "Artesnia ezta pagatzen balio dabena. [...] Ald. Ardi-esne" Elexp Berg.
Hartu zuen gasna bat, / Gasna bat gaitza, / Ardi esnez egina, / Bainan gozoa! Ox 86. Aize sanoak artu / gaztak egin, goiz gau / artesneari zurrut / gazureari purrust / matoiari mokau. P. Erauskin Bertsol 1931, 61bis. Ardi-esneaz egiñiko gatzatu zuria. Erkiag Arran 119. Menditik ardi esnearekin zatorrela. Xa Odol 33.
v. tbn. Zerb Azk 39. Etxde JJ 10. Munita 127.
azpisarrera-22
ARDI-ETXOLA. Borda, cabaña de pastores. v. ARDI-BORDA.
Igeluko alderdi oiesan zuten ardi-etxolara joatea izango zula onena. Etxde JJ 191.
v. tbn. Etcham 197.
azpisarrera-23
ARDI GALDU (V). Ref.: A Apend; Etxba Eib; Elexp Berg. Oveja perdida, descarriada (sentidos prop. y fig.). "Oveja descarriada, por extensión: misántropo (V)" A Apend. "Se dice del disidente, del vagabundo, del que se retarda. Zuen ardi-galdua, tabernan ikusi dot" Etxba Eib. "Persona solitaria, que no hace mucho caso a los demás. Nun ete da gure ardigaldua?" Elexp Berg. v. ARDI ERREBELATU. Tr. Documentado principalmente en textos de autores meridionales.
Jentiletarát etzoaztela eta Samaritanoén hiritan etzaiteztela sar: Bainaitzitik zoazte Israeleko etxeko ardi galduetara. Mt 10, 6 (He, TB, Dv, Ip, Ir YKBiz 194 ardi galdu, Hual ardi galtu; Echn ardi galdu ziren etara, Ur etxeko ardi, galdu ziradenetara). Zure ardi galdu au infernuko otsoak bazeramaten. Cb Eg II 139 (Dv LEd 246 ardi errebelatu). Ara emen, Jauna, Zeure oñetan parkeska Seme gaisto galtzalle au; Zeure taldeko ardi galdu deslaitu au. EL1 146. Au dá Jesus kontatuzuéna hume galduarén parábola, [...] baitaré árdi galduaréna. LE Ong 48r. Ni ez naiz etorri Israelko ardi galduak biltzera baizik. Lard 404. Jesus gizonen Artzaia zan, ardi galduakgatik bizitza eman zuan Artzai Ona. Ag G 205. Ardi galdua: artegia utzita, nora oa? A Ardi 120. Kurutze santuan josita ardi galduen onerako bere bizia eman ta gero. Ib. 120. --Eta Agotaren bat aurkituko balezate, Yolanda ta aurrekuak zer egiñ ote lezakete? --Besoak beeratu ta ardi galdua bereztu, besterik ez. Lh Yol 32. Bertze mendirik kurrituko du apezgoko artzaingoan, / Ardi galduen biltzera bethi zerurateko bidean. Ox 21. Jaunan ardi galdubak, / otzez mindubak, / bazka barik mendijan. Laux BBa 104. Naigabe edo samintasuna / sartua daukat barrura [...] lenago artzai ta orain nabill / ardi galduen modura. Auspoa 63-64, 189. Ardi galduak bezela baitziñaten; bañan orain zuen gogoen Artzai ta Yagolearengana itzuli zerate. Ol 1 Petr 2, 25 (Lç, TB, Dv ardi errebelatuak ). Errodrigotxok, gaztea izanik, / gaztea eta trebea, / ardi galduak gauero biltzen / badu alare nekea. SMitx Aranz 27s. "Zor-zor nindabillan ardi galdu antzo"; baiña Zu egin zindun ene Artzaiak, lepoan naramake zurera. Or Aitork 354. Egun artan elduko ziran, bai, "ardi galduak". Ez ardi galduak ziralako, ain zuzen; urian sortu ta andik aldeginda biziaz, geienbat sorterriarentzat galduak izan oi diralako baizik. Erkiag Arran 182. Atzo arratsean, ardi galduen ondotik, egun osoa ibili-eta. Larz Iru 86. Ardi galduak bezala zenbiltzaten; baina orain zuen artzai eta gotzaiarengana bihurtu zarete. IBk 1 Petr 2, 25 (IBe galdurik zenbiltzaten ardiak bezala ). Ardi galduen billa / nekeak pasetan. / Artzai orren deseo / Jaunagan betetan, / iñondik al ezkero / arimak salbetan. Ayesta 131. Denbora askoan ardi galduak bezela ibili giñan, al zan bezela. Albeniz 33. Eta ezin uka guk ere, lotsagarria izan arren, atseginago zaizkigula sarritan, bihotz bixigarriago, horrelako ardi galduen ibilerak beti birtute bidetik sailean dabiltzanenak baino. MIH 234.
v. tbn. Zby RIEV 1908, 609. ArgiDL 36. Jaukol Biozk 24. NEtx Antz 71. Etxde JJ 237. Gand Elorri 125. Etxba Ibilt 466. MMant 146. FEtxeb 47.
azpisarrera-24
ARDI-GANADU ( (V-gip, G-azp)). Ref.: Gketx Loiola (igurtzia); Elexp Berg. "Aurtengo jela onek igurtzi txaarra eman dio ardi-ganaduari" Gketx Loiola. "Ardi-ganaua. Especie ovina. Danak batera artuta ardiganaua" Elexp Berg.
azpisarrera-25
ARDI-GASNA, ARDI-GAZTA (a. gaztae V-gip ap. Elexp Berg). Queso de oveja.
Xingar puska bana lehenik [...], eta azkenik ardi gasna. Zerb Ipuinak 329. Ardi-gasna-xerraño bat, ahoaren garbitzeko. JE Ber 35.
v. tbn. Lf Murtuts 26.
azpisarrera-26
ARDI-GURAIZE (ardi-guraiza G ap. A; ardibaizi G-to ap. A). Tijeras para esquilar el ganado lanar. v. arbaiza, arpuxi.
azpisarrera-27
ARDI-ILE (V-gip, AN-ulz, L-côte; Hb, H; ardi-ule V-gip; H). Ref.: A; Iz Ulz, ArOñ (ardí-ule), LinOñ 179; Elexp Berg (artille). Lana. "Nolako ardi ile, halako haize egile, a brebis tondue Dieu mesure le vent" Hb. "Toison" H. "Ardi-ílla, la lana" Iz Ulz. "Baiña amelutia geienetan kardaatutako ardi-uleari esaten omen zaio" Iz LinOñ 179. v. artile.
Deusek ere eztu artilleria aurtikiaren indarra hautsten ardi illeak egiten duen bezain errazki. SP Phil 231 (He 233 ille multzu). Ardi ilezko kapa zuten estalkia; / Kobrezko arruda bat bulharrei yosia. Hb Esk 13. Harek ematen du elhurra ardi-ilea bezala eta hedatzen lanhoa hautsa bezala. Dv Ps 147, 16. Ardi ari edo ule lodiagaz egindako oial zati edo mantarrak berna lodi-gaiñean. Ag AL 23s. Andrazkoak, ostera, ardi-uleak garbitu ta liñuek gertetan ekiten eutsien. Akes Ipiñ 22. Sastraketan edo katiatutako ardi-ule maluten antzeko itzen edertasuna. Gand Elorri 30. Ardi-uliakin, berriz, galtzak egiten ziran. And AUzta 106. Eta illea, ardi-illea, aixa lortzen zan. BAyerbe 48.
v. tbn. BasoM 21.
azpisarrera-28
ARDI-ILEGILE. Lanero. v. 1 ilagin.
Ilhaginak (ardi-illegillea) aberasten: / arimak hañ untsa galtzen. Or Eus 282.
azpisarrera-29
ARDI-JABE. Dueño de ovejas, pastor.
Ardi jabeak nork bere artaldeko ardiai belarrietan ifinten diezaten marra ezagungarrien izenak. Izt C 221 (v. tbn. 222). Pan-ek dauka ardi ta ardi-iabeen ardura ere. Ibiñ Virgil 35.
azpisarrera-30
ARDI-JAGOLE. "Arzaña o ardijaolia , pastor de ovejas" Mg PAbVoc. "Ardi-jagola (V), pastor de ovejas" A. v. artzain.
azpisarrera-31
ARDI-JANTZI. Disfraz de oveja.
Konfiantza artu ezkero / ain dira peligrosuak; / aspalditiko izena dute: / "ardi-jantziko otsuak. And AUzta 52-53, 261.
azpisarrera-32
ARDI-JENDE.
azpisarrerakoSense-32.1
a) Ganado ovino. v. ARDI-ABERE.
Nire ardi-yende au oberenetakoa da. Ta ni ezkondu banendi, nire emaztea egun osoan urretxindor xinta entzunez bizi litake... Or Mi 44. Ardi-jendea, alâre, ez daite kexatu. "El ganado ovejuno" . Or Eus 247.
azpisarrerakoSense-32.2
b) "Artaldea. Artalde hitza, halere, gehiago erabili ohi da. Ardi-jende earra bazitxakan " ZestErret.
azpisarrera-33
ARDI-KONTU (Sin determinantes, con valor adverbial). Cuidando ovejas. v. ARDI-ZAIN.
Nijoan etxera, mutikua bigaldu dezadan ardi kontu. Ill Pill 17s. "Zer zabiltza zu emen / makilla ta guzi?" / "Ardi-kontu, Bartolo, / nai banazu ikusi". Tx B II 99.
azpisarrera-34
ARDI-LARRE.
"Ardientzako larrea edo bazka. Ta ardi-larriakine bai, nahizta lendike ardi-larria ondo izate zan " ZestErret.
azpisarrera-35
ARDI-LARRU (Lar, Hb), ARDI-NARRU (V-gip; Lar, Hb). Ref.: Etxba Eib (ardi-narrua); Elexp Berg (ardi-narru). Piel de oveja, pellico. "Baldrés, cuero de carnero u oveja, es voz vascongada y significa cosa ruin y mal compuesta, arilarrua, ardinarrua" Lar. "Enzamarrado, ardilarruz janzia" Ib. "Piel de oveja con su vellón. Ardi-narrua erosi biarko dot, umian seaskarako" Etxba Eib. "Ardi-narruz jantzitta ibili. On itxurak egiten dituzten jende gaiztoaz esana. Ondo ezautzen dou ori, oiñ ardi-narruz jantzitta ibilli arren" Elexp Berg.
Ardi larruz bizkarrak estalirik, / barnez dire otsorik beltzenak. Iraultza 22. Ardi-larruak zortziña koarto; arkumeenak bostna. Izt C 172. Begireizie profeta faltsietarik, zuñ, ardi larrüz estalirik, jiten beitzaitzie. Ip Mt 7, 15 (SalabBN, Dv ardilarruz, Ol, Leon, IBk, IBe ardi-larruz;ardi abiturekin, He ardien larruz, TB ardi beztimendan, Ur ardien jantziakin). Zuetarik bakhotxak, anaia maiteak, atzarria behar du egon, ardi larrua dakharren otso baten kontra. Laph 176. Jenobeba bere ardi-narruan bildu. Arr GB 102. Ardi-larruz jantzita / or dabiltz otsuak. (1895). Auspoa 97, 62. Euskeraz iratsitako paper batzuk, orri zabal da ardinarru ta beste onetarikoetan egiñak. Ezale 1897, 276a. Ardi-narru au kolkoan sartuik. Apezpiko iaunari eroaiok: irakurri daiala, ta ononzkoan albiste onak ekarri. Ag AL 159. Simankasen edo Iruñan gordeak dauzkaten ardi narruzko idazki edo gutunak ez-ditut beiñere begiztatu. Lh Yol 32. Heien aitzinean doa banderaria, gero zapurrak, buruetan ardi larru iledun beltz haundi bat. Zub 115. Zilintza ardi-larrua, artzaien estalki. Or Eus 12. Ardinarruzko jazkaiak. JMB ELG 46. Uztarria, kopetakoa, ardilarrua ta ereak bizkarrean zituala etxeratu zan. TAg Uzt 267s. Ez daukotaz ba berton ardi-narruak ugari? Euretariko bat lepoan ipiñita, ardi banintz lez urtengo dot kanpora. Bilbao IpuiB 177. Otz pizka bat izan dut, baiñan, ardi-larru oni eskerrak... ainbestean... Lab SuEm 178. Sei artzai [...]; ardi-larru beltzak soiñean eta koroiak buruetan. Berron Kijote 141. Ardi-larruzko abarka aundi batzuk. Ataño TxanKan 44. Ardi-larruz jantzitako otso maltzurrak. MIH 201.
azpisarrera-36
ARDI LATZ. "Ardi-latz, ovejas de lana basta, no merinas" A Apend.
azpisarrera-37
ARDI-LOPE. Embutido, morcilla de oveja.
Ardi-lope edo buzkantz asko egosten zeuzkan pazi aundi bat zegoan laratzetik zintzilik. EEs 1917, 55.
azpisarrera-38
ARDI-LORE.
Ardi-loreak jaki dagoz atsaldeko. "Menudillos" . Or Eus 12.
azpisarrera-39
ARDI-MAIZTER. "Zagal, pastor mayoral (R-uzt)" A Apend. v. ARDI-MUTIL.
azpisarrera-40
ARDI-MARRAKA (AN-ulz ap. Iz Ulz (s.v. ardi-ílla)). Balido. v. 1 marraka.
Ardi-marraka. Or Mi 141. Ardi marrakaren iduri egin zaidak erreka aldetik. Etxde JJ 6.
azpisarrera-41
ARDI-MIHI (L, S; VocBN, Lcq 103, Dv, H, Darric ap. DRA ), ARDI-MINGAIN (Darric ap. DRA ). Ref.: Alth Bot 7 y 11; A; Lrq. "Ardimihi, herbe des prairies en forme de langue de brebis" VocBN. "Arthi-mihi, plantain, m. à m. herbe des brebis" Arch UFH (la -th- puede deberse a cruce con artina-belar). "Yerba de los canónigos, dulceta; [...] soldadu belarra, [...] (L) ardimihia" Lcq 103. "Ardimihi, doucette, valériane, mâche" Dv. "(Langue de brebis), nom apliqué à plusieurs plantes qui ont leur feuilles en cette forme, comme une espèce de petit fougère, le plantain, etc." H. "Doucette, Ardi - mihia" Alth Bot 7. "Dulceta, valeriana, hierba de los canónigos" A. "Valériane" Lrq. "En Laburdi occidental, es el llantén quien toma el nombre de ardi-mihia, ardi-mingaña, mientras que en Laburdi oriental a las plantagináceas se les designa con el nombre de bortz zainetako belharrak. Como se ve, se aplica una misma apelación a dos plantas bien diferentes (Darric)" DRA.
Hainbertze arrosorio-belhar, mando-bilho, ardi-mihi eta bortxainen haintzurrarekin edo eskuz atheratzen. GH 1926, 99. Larrosondo gorrailak ardi-mihi apalaren ondoan bezin bat duzu Aminta zure aldamenean, ene ustez. Ibiñ Virgil 46 (cf. nota: "Olerkariak dion saliunca, ardi-mihi au, keltar akara duzu apika; belar oso usaitsua, zanpatuz urrin goxoa zeriona"). Salbe lurra alde dute: [...] J. Joni belarrak, ardi-mihiak, mineta xeheak. Gatxitegi Laborantza 56.
azpisarrera-42
ARDI-MOTZAILE (-moixzale R-uzt; -moxzale AN-ulz). Ref.: Iz R 393; Iz Ulz (ardi-moxzália). Esquilador de ovejas. "Ardi-móixzale, esquilador de ovejas" Iz R 393. v. motzaile.
Ardimotzale batek bereola idukitzen du ankartean aaria, ta ilea erantzi ondoan, ipurgañean xartako bat eman ta bialtzen. Or Mi 60. Bazkaldu eta atiak giltzez itxi eta ardi moztailliak ikustera, etxeruntz etorriaz. Gerrika 223.
azpisarrera-43
ARDI-MOZKETA. Esquila.
Davidek egun batean aditu zuen, Nabalek Carmeloko mendian ardi-mozketa zuela. Lard 175. Ardi-mozketako eguna zala. Ib. 194. Laban ardi-mozketan zan aldian. Ib. 39.
azpisarrera-44
ARDI-MOZTE (V-gip, G-azp; a.-moxte BN-baig) Ref.: CEEN 1969, 158, 163; Elexp Berg; ZestErret .
Esquila.
San Juan alde orretan berriz / emen da ardi-moztia. Uzt Sas 64.
azpisarrerakoSense-44.1
( Ardi-mozten ). "Esquilando. Gaur ardi-mozten ibilli gaittuk. [...] Ille jotzen, ardi mozten, euna eitten " Elexp Berg. .
azpisarrerakoSense-44.2
( Ardi-moztera ).
Azpikotxeko osaba ta osaba Braulio ardi moztera joanak ziran. JAzpiroz 83.
azpisarrera-45
ARDI-MULTZO (-multzu AN-ulz ap. Iz Ulz). Rebaño de ovejas. v. artalde.
Agertzen da hor, karrika buruan, ardi multzo bat ederra, Hergaraiko alderdirat ari. Barb Sup 93. Orai hor gaindi gogotik alhan badabiltz ardi multzoak. Ox 29. Kuraia galdu duela. Eta, ardi multso bat ere ba. Larz Iru 90.
azpisarrera-46
ARDI-MUTIL. Zagal. v. ARDI-MAIZTER.
Esteberengana joan zen ardi-mutillik bear zutenentz galdezka. Etxde JJ 225 (v. tbn. 233).
azpisarrera-47
ARDI-ONGARRI. "(L-sar), cagarruta de oveja, de cabra" A.
azpisarrera-48
ARDI-SAIL. Rebaño de ovejas.
Ardi-sail aundia batu genduan geure ta besteren. AZink 22.
azpisarrera-49
ARDI-SALDO (BN-ciz, S, R ap. A; Dv). Ref.: A; Lrq; Gte Erd 257. Rebaño de ovejas. "Ardi saldoa, troupeau de moutons" Dv (s.v. saldo). Cf. Lrq: "Arthalde [...] très peu usité: on dit ardi-saldo ou arres-trupa". v. arsaldo.
Zü ziratekiala zure aitzinetiko ororen lehena, ardi saldotik pharte bat hañ bazka huniala eraman dükezüna. Mst XI. Baxe-Nabarren eta Xuberon mendi guziak [...] arthaldez estaltzen ziren tenorean, ardi-saldo banaka batzu bazoazin Lapurdin ere larre-bixkarretara. Barb Piar I 137. Iragaitian ikhusi diat alhen ardi saldo handia. Casve SGrazi 90. Gero hasi nintzan udan ardi saldoaren goiti ateratzen. Etchebarne 69.
azpisarrera-50
ARDI-SIMAUR.
" Ardi-ximor, ardien gorotza. Biyok hondora eroita, txilipurdika, hantxe iyaya ardi-ximorra janez " ZestErret.
azpisarrera-51
ARDITAKOA EGIN. Pastorear.
Gau batean, arditakoa egin da txabolara erretiratu ziranean. JAzpiroz 27.
azpisarrera-52
ARDI-TALDE (V-gip ap. Etxba Eib). Rebaño. "Ardi-talde garratza zaintzen eban basuetako bakartasunian, [...] cuidaba un gran rebaño de ovejas" Etxba Eib (s.v. talde). v. 1 artalde.
Madarikatuak zure lurrak dakarzian frutuak, baita idi, bei ta arditaldeak ere. AA II 7. Jetuliako mendiska arteetan oi da legoia, / Ardi taldetan naikoa illda nekaturik. AB AmaE 451.
azpisarrera-53
ARDITAN. Cuidando ovejas.
Martxoan ardiak molkoan (multzoan) bildurik ikustea baino hobe otsoa arditan ikustea. EZBB II 58. Josetxo Nevadan arditan zabillela. Auspoa 77-78, 251.
azpisarrerakoSense-53.1
" Ardittan ikasi, artzain ofizioa ikasi. Nik ardittan ikasi naban ementxe txikittan, etxe inguruan " Elexp Berg. .
azpisarrera-54
ARDITAN EGIN. "Ardittan eiñ. Artzantzan jardun. Illebete barru saldu ein giñuzen gero. Aitta be zaartu zan da, ardittan eitteko ta" Elexp Berg.
azpisarrera-55
ARDITARA. A cuidar, etc. las ovejas. Cf. ARDI-KONTU. " Oaintxe arkerak hasten zian San Migel inguru horretan eo, hartu ariya berriz ta hasiko giñan ardita juten " ZestErret (s.v. arkea ).
Ua idi-pareakin etxeraiño, nik arditara joan bear baitiat apurtxo bat. Etxde JJ 57 (v. tbn. 249). Artzai Lordizera joaten zan batzutan arditara. JAzpiroz 38.
azpisarrera-56
ARDITARAKO. Para cuidar ovejas.
Gero, arditarako beste morroi bat artu omen zuten iru bat urtean. JAzpiroz 21.
azpisarrera-57
ARDI-TOKI. "Redil, (c.) abere tokia, ardi, auntz tokia" Añ. v. 1 artegi, arditegi.
Ez dedilla onezkero egon arditoki bakar bat eta Artzai bakar bat baizik. Ur BulaG 558 (BulaV 56 arditegi).
azpisarrera-58
ARDI-TROPA. Rebaño de ovejas. v. artalde.
Hartzak malur eginik zure ardi tropan. Etcham 232. Uzta etzen menturaz hanbatekoa --bost ehun giristino-- bainan zoazi zu Japoniako jendearen ardi tropa bat bezala biltzerat! Ardoy SFran 241 (v. tbn. 69).
azpisarrera-59
ARDI-TXABOLA (V-gip, G-azp). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg, ZestEerret.
"Aprisco, borda" Etxba Eib. v. ARDI-BORDA.

Ardi-txabola zartxo / bateren onduan. MendaroTx 227. Ardi txabol orren gaiñean jartzen zuten gure soiñujole ori. BBarand 77.
azpisarrera-60
ARDI-TXAKUR (V-gip, G-azp), ARDI-XAKUR Ref.: Elexp Berg; ZestErret .
Perro pastor.
Ardi-txakurrak ere ekartzen zituzten, oso listoak eta iaioak. BasoM 85. Banuen xakur bat, ardi xakur bat, izigarriko ardi xakur huna. Etchebarne 42.
azpisarrera-61
ARDI-UKUILU. Establo para ovejas.
Lapurra da, ardi okullura ataritik ez, baizik bestetatik sartzen den gizona. Mb IArg I 371.
azpisarrera-62
ARDI ZAHAR (Urt I 135, H). Oveja adulta, vieja. "Adasia, bildots sorthubérria, bildots ardizaharume sorthubérria" Urt I 135. "Vieille brebis qui ne porte plus" H. v. artzar.
Begira, tranparik egin dezun, saltzen dezula gauza bat bestearen lekuan, katua erbitzat esan oi dan eran, egin dezagun kontu ardi zarraren puska arikitzat, [...]. AA II 183. Uda-azkenean amar bat ardi zar izango ditu saltzeko. Izt C 170. Ardizârra ta bildotsa. "La oveja de ubre secada" . Or Eus 384. Bildots, arkazte, ardi, ardizar eta artaldeari beti aurrelari dabilkion ari adar-biurria. TAg Uzt 86. Ardi zarrari gentan zau bearria. (R) "A la oveja vieja se le quita la oreja" . A EY III 54. Gaur? --iñoan kolkorako-- gaur egin bear yoat ba egunoko betekadea. Zegaz edo agaz; besterik ezpada, inguruko ardirik zarrena berbera janaz. Bilbao IpuiB 127 (en boca de un zorro). Bein baten, ba-dator ardi zarrak saldu eutsiezan etze batera. Akes Ipiñ 34. Nun-eta ez diren ardi zahar, ahuntz, pottoka eta betizoen hezurrak! Zerb Azk 22. Beteko'ituzte zure ardizar / eta zeziñen lekuak. Olea 36. Zeren gizon hau baitzen hain xuxen tratuan arizana ardi zahar martxant batekin. Etchebarne 71. Iñoiz ardi zarren bat eta txerria. Edo au bakarrik il da odolkiak janez. JAzpiroz 81.
azpisarrerakoSense-62.1
(Como segundo término de comparaciones).
Egiten zaiote larrua, ardi zahar bati bezala, haragia suntsitzen hezurretarik. Hb Egia 62. Ardi zahar mutu batzu bezala gure buruak eta gurekin ondokoen erlisionea urkatzerat uztea baino miletan hobe dugu altxaturik burua, moztu behar balaukute ere. HU Zez 157. Gauerdian asi ziran laño lodiak, ardizarrak iduri, mendi-gibeletik agertzen. TAg Uzt 107. Oiek eta beste gauza asko entzun zetunan, bañan ardizarra etzanda auznarrean bezala gelditzen zinan beti, begiak nora zeuzkan yakin gabe. Or QA 107. [Aita maitea,] ardi zarra baño goxo ta atsegiñagoa zana, ezin burutzeraño gizatxartu uan gaxoa. Ataño TxanKan 123.
azpisarrera-63
ARDI ZAHARTXO. Dim. de ardi zahar.
Ardi zartxo bi orruka. MendaroTx 90.
azpisarrera-64
ARDI-ZAINTZAILE. Pastor. v. artzain.
Eta dira ardi zaintzaile eta arthalde hazten haritzen dira. Dv Gen 46, 32.
azpisarrera-65
ARDI-ZAINTZE. Pastoreo. v. artzaintza, ardizaintza.
Txakur gabeko ardi-zaintzia / penosua izaten da. Uzt Sas 61.
azpisarrera-66
ARDI ZURI. "Ardi-zuri (G-bet), oleaje de alta mar" A.
ardi
<< arbuio 0 / 0 ardit >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper