1.
(L, BN-mix-baig; SP, Lar, VocBN , Dv, H),
altxarri (A),
altxaarri
Ref.:
A;
CEEN
1969, 141
.
Levadura.
"Levain"
SP.
v. orantza,
legami,
altxaturazi
.
Konparatu da zeruetako resumá altxagarriarekin, zein emazte batek harturik hirur neurri irinen barnean gorde ukhan baitu, guzia altxa dadin arterano.
Lç Mt 13, 33 (SalabBN, Leon altxagarri).
Eztakizue ezen altxagarri guti batek orhe guzia altxa eraziten duela?
Lç 1 Cor 5, 6.
Altxagarri guti batek mintzen ohi du orhe guzia.
He Gal 5, 9.
Orduan aditu zuten, etzaroela erran begira zutela ogi altxagarritik, bainan bai Pharisauen eta Saduzearren erakhaspenetarik.
HeH Mt 16, 12 (EvAN oranzetik, Ur legamitik, Echn orantzatik, Hual orantz izartan denaz, Ol ogi-orantzatik).
Zerekin erkhatuko duket Iainkoaren erresuma? Bardin daiteke altxagarriarekin.
HeH Lc 13, 21.
Hargatik besta egin dezagun, ez altxagarri zaharrarekin, ez eta maltzurkeria eta tzarkeriako altxagarriarekin, bainan zintasuneko eta egiako airisekin.
Dv 1 Cor 5, 8 (TB alxagarri
).
Yesusek orantza (lemamia, altxagarria) aipatzean, Apostoluak oartzen dira eztutela ogirik ekarri.
Ir YKBiz 235n.
Behin, labearen pizteko bezpera-arratsean, ama ohartu zen altxagarria zaharra zuela.
JEtchep 36.
v. tbn.
Altxaarri: GAlm 1937, 87 (ap. DRA).
2.
Reconfortante, que levanta el ánimo.
v. BIHOTZ-ALTXAGARRI.
Tr. Documentado en autores septentrionales y en los meridionales Larramendi e Inza.
Zu zera anima erorien altxagarri ta konsolagarri.
Lar ASJU
1975, 181.
Eri bati, hitz altxagarri zonbait erran ondoan, eskua hartzen dio, eta horra eria sendatua.
Laph 213.
Fede kontsolagarriak, gure bihotzen altxagarri, zer nahi den gertakarietan, irakusten dauku zerua.
Lap 22 (V 13).
Otoitz egittea da gizonaren goragarri ta altxagarririk aundiena.
Inza Azalp 121.
Goizaldetik arratserat etzait deus gogoratzen, / zure hitz altxagarria, zure agintza baizen.
Lf (ap. DRA
).
Bat eder bezain bertzea itsusi. Bat altxagarri bezain bertzea aphalgarri.
SoEg Herr
14-12-1961 (ap. DRA
).
Sabai eta sotoen ontsa betetzeko esperantxa goxo eta altxagarria.
JEtchep 46.
3.
(Lar),
altzagarri (V-gip ap. Etxba Eib y SM EiTec1
).
En gral., objeto utilizado para levantar.
"Alzacuello, [...]
idunaren altxagarria
"
Lar.
"
Altzagarrixa, calzo. [...] Altzagarrixa jarrixozu mai orren anka errenari
"
Etxba Eib.
.
"
Makiñia bardintzeko altzagarrixak biar
"
SM EiTec1 (donde se señala que sólo lo usa la gente mayor).
Eta billera zoragarri onen atsegiñerako Markesak ifini-erazo omen zeban Artza altxagarriakin lau oñen gañean bera berez bizirik bazegoen bezalaixen.
Izt C 192.
4.
"Levadizo, (c.) jasokizuna, gorakizuna, altxagarria
"
Añ.
5.
(El, lo)que puede ser criado (ref. a Jesucristo).
Birjina obedienta! bozik gogoan darabillat Ejiptorat gan behar izan zenduenean [...]. Baziñakien bide guzian Jainkoa zure gañean atzarriya egonen zela. [...] Ezen nola bere begiak zarratuak iduk zetzaken zure eta karguz eman zarotzun altxagarri sakratuaren gañean?
Mih 106.
6.
(Lo)que hace prosperar.
v. ETXE-ALTXAGARRI.
--Ene ofizioa ez zauka zerbitzu on bat hanitz eskualdun gazteentzat?--Zure ofizioa, Mentaberry jauna, batzuentzat altxagarri, eta bertzeentzat galgarri!
Larz Iru 142s (Lek altxagarri
).