Azpisarrerak (sarrerak) (2)
alegrantzia.
(L, BN, S; H (L, BN)), alegrantza ( -tzaia det., V-gip), alagrantzia (S; Chaho), alegeranza (<alle-> SP), alagrantza (Arch VocGr), alegerantzia ( VocBN .(-zia)), alegriantza (<alle-> SP (-nza)), alagerantz(i)a, alegrentzia (<allegrencia> Ht VocGr 366) Ref.: Lh (alagrantzia); Lrq /alagráncia/; Iz ArOñ (alégrantzaia).
Alegría. "Allégresse" SP (s.v. allegeranza). "Gaieté" Ht VocGr. . "Gaîté, réjouissance. Cette expression annonce une gaîté de circonstance" VocBN. . "Allégresse, jubilation, fête. [...] Ethorri zen alegrantzia handirekin, il vint avec grand joie" H. " Alégrantzaia dauko, la alegría" Iz ArOñ. . AxN explica bonbazia eta bankezia (429) por mai erregalatu eta alegerantza. v. alegeratasun, alegria, bozkario. Tr. Documentado al Norte ya desde Leiçarraga. Al Sur, donde es menos frec., se documenta desde principios del s. XIX y disminuye notablemente su empleo en el XX. En cuanto a la distribución de variantes, al Norte, a partir del s. XVIII, la forma gral., salvo para autores suletinos y mixanos, es alegran(t)zia (alegerantzia <alle-> en Monho (86)); antes de esta época hay alegran(t)za en Leiçarraga y Gasteluçar, alegrian(t)za en la mayoría de los autores labortanos clásicos (Materre, Haramburu, Axular y Pouvreau), alegeran(t)zia en Etcheberri de Ziburu y Haraneder (Apoc 11, 10), y alegran(t)zia en Argaignarats (DevB 35) y Tartas (Onsa 156 y 167; en éste, junto a alagranzia y alagaranzia (Onsa 82)). Los autores suletinos emplean alagran(t)zia salvo Belapeyre, que usa alageranzia y alagerantza (alegranzia alguna vez en Abraham, junto a ala-); en el mixano Lopez se documenta alegeranzia (230). Al Sur las formas mejor documentadas son alegran(t)zi(a) (Lizarraga de Elcano, DurPl, Arrese Beitia (AmaE 397, junto a alegrentzia (402)), Uztapide y Ayesta) y alegran(t)za (en los guipuzcoanos Lardizabal, Xenpelar (233), P. Errota, AzpPr y EusJok, así como en el navarro Yanzi); les siguen en frec. alegrentzi(a) en Arrese Beitia, en unos versos vizcaínos recogidos en AEF y en otros guipuzcoanos de Noe, y alegeranza en Aguirre de Asteasu. En DFrec hay 5 ejs. de alegrantzia.
Beraz ene alegranzá konplitu da. Io 3, 29 (He, TB, Dv, Leon bozkario, LE gozo, Ker, IBk, IBe poz). Resuszitaturen dirate salbamendutara eta alegranzatara. Ins C, 8v. Hala haren odola-ere dela gure arimén berthutea, refekzionea eta alegranzá. Ib. F, 4r. Zeren zu zara ene esperanza, [...] ene alegrianza, ene atsegina. Mat 264. Alegeranzia bihotz egordazu larrira. EZ Man I 39. Parabisuan duzun alegrianza handi hura gatik. Harb 74. Zuen boztateak, alegrianzak eta loria gozoak eztira gutituko. Ib. 262. O Birjina Maria [...] baderauzkitzut othoitz hauk, bethi Birjina zarela munduaren salbatzailleaz dolorerik gabe sainduki erditzearen alegrianzatan: othoitzez nagotzu. Ib. 66. Bataren alegriantza eta bertzearen tristura. Ax 506 (V 326). Bozkario bat, alegriantza bat, eta kontentamendu handi bat. Ib. 509 (V 328). Plazer espiritualera, arimako alegriantzara, konbidatu nahi zaituztet. Ib. 439 (V 287). Aitzitik handik hartuko du konsolamendu eta alegrianza handi bat. SP Imit III 22, 4. Ordenatu du kanta ditezin [salmoak] alegrianzarekin. SP Imit IV 1, 7. Bataren eror arazitzea, bertzearen beltztea, aldekoaren ximikatzea, erho bati min egitea, irri eta alegrianza erhoak eta ahalkegabekoak dire. SP Phil 329 (He 330 dosteta eta bozgune errhoak). Jesus, ene alegrantza, / Jesus, ene on guzia. 218. Alageranzia espirituala. Bp II 29. Alageranziak, sobera ian eta edatiak, karataiskeriak, eta beste solazak ützi behar dütügüla. Ib. 39 (I 91 alagerantzetan edo ian edanetan). Elizak zergatik honen sor egünian hanbat alageranzia erakusten dü? Ib. 114. Inguratu nauzu alegranziaz. Ch II 9, 5. Eta zure phena alagrantziatara khanbia erazitzen. Mst III 30, 5. Jardiesten alagrantzia bethi irañen diana. Ib. 10,6. Zük bakia eta alagrantzia emaiten dütüzü. Ib. 34,1. Gaiza bano [...] da gero jinen diren gaizetzaz nahasküra edo alagrantzia hartzia. Ib. 30,2. Aldean degu eguna / gure alegranziena, / gure tio ondragarriaren / ditxoso llegadarena. BertsZB 164. Baizoézi kontént beterik alegranzias. LE Ong 55v. Finean egitzu guziak bozkario eta alegrantziarekin. Brtc 191.
(s. XIX) Jaunak alagranziaz / dügün besta haur zelebra. Xarlem 1464. Nitan ezarten zitizü / alagranzia guziak. Abraham 19. Ez diamante ez perla / ez urregorririk, / alegrantzija baño / ez dago oberik. DurPl 92. Eta ez duala ekusiko alegeranzaren pixkarik bere bizitza guzian. AA I 589. Jaikiko zarete alegrantziarekin, elizarat goateko. EgunO ( in Arb Igand 176 ). Bainan hura zer sendimendutan, zer alegrantziarekin, zoin khartsuki etzioen ofritu! MarIl 110. Ahaire zahar huntan bi bertset berririk, / Alagrantziareki khantatü nahi tit. Etch 684 (tbn. en ChantP 364). Ez othe ditu garrazki pagatzen gure atsegin kriminelak eta gure alegrantzia zoroak? Jaur 153. Ponpa eta alegrantzia handireki. Ib. 148. Bertso berriak Arantzazuko alegranzan jarriyak. PE 118. Gu ikustiagatik / kantuzko alegrantzan, / gero kontatutzeko / ederrena nor zan. AzpPr 37.

(s. XX) Bethi han besta et' alagrantzia / Kontent pür bizi delakoz jentia. Xikito 11. Bizkaitarren diruak / Bete dit poltsia, / Ara zergatik detan / Nere alegrantzia. (In Ag G 108 ). Etziran neri batere alegrantziarik eman aien aoetan euskereak zeukan gorniak. Ag G 108 (que considera el término como vulgar e impropio, aunque lo usa un bersolari). Zeren arrekin zeuken / bere alegrantza. EusJok 75. Alegrantzia onakin asten naiz kantatzen. EusJok II 161. Beren alegrantzia <-tiza> ager zezaten zerbeit gisaz. Zerb Metsiko 348. Ez nuen oraino ene bizian ikusi halako alegrantziarik. JE Ber 94. Batobat akabaute / Bigarrena asi; / Alegrentzi onen baten / Gure naunke bisi. (V-arr). AEF 1930, 12. Lengo denbora etan / gure alegrantzak. Yanzi 191. Dena irri eta alegrantzia. JEtchep 81. Nik egundaino ukan ez dutan alegrantzia goxo bat badun. Ib. 68. Galeperrak asiko ziran kantari: poxpolin ta poxpolin! Ura alegrantzia izaten zan angoa! Uzt LEG I 26. Hain zela haundia jendearen alegrantzia, nun [...]. Ardoy SFran 271. Ikusirik zer poz ta / alegrantzi daukon. Ayesta 131.

v. tbn. He Gudu 133 (-nz-). Lg I 191. TB Lc 1, 14 <alle->. Balad 233. Elzb Po 202. Etcham 118. Mde Pr 183. Alagrantzia: CatS 106.
ALEGRANTZIA HANDIAN, ALEGRANTZIA HANDITAN. Con gran alegría, con gran júbilo. "Alegrantzia handitan da herri guzia, tout le peuple est en gran allégresse, fête" H.
Iragan zuen gau guzia kontenplatzen Yosephekin, gozotasun eta alegrantzia <-ll-> handitan, konplitzerat zohan misterioa. Lg II 106. Bere etxekoetatik lenbiziko bere alaba bakarra aurkeztu zitzaion, alegranza andian, eta soñua joaz dantzan. Lard 136. Maria Birjinaren hilabetia deitürik eta mündü güzian fededünez alagrantzia handitan ohoratürik. Ip Hil 2. Lagüntü zütien bere egongietara ospe eta alagrantzia handitan, argiz eta züziz üngüratürik. Ib. 93.
ALEGRANTZIA GUZIETAN. Con gran alegria, con gran júbilo. v. ALEGRANTZIA HANDI(T)AN.
Etxerat bihurtzean, biderat lehenik athera zitzaion presuna, gerthatu zen haren alaba bakharra, alegrantzia guzietan, eta gathanbore soinuz zohakona, dantzan, bere emazteki lagunekin. Lg I 220.
ALEGRANTZIAN. Alegremente, con alegría.
Boztarioz egiten du nigar, eta nigarrez dagoela, alagranzian bizi da. Tt Onsa 163. Alegrentzian pasa ditzagun aurtengo Trinidadiak. Noe 73.
ALEGRANTZIAN SARTU. Alegrarse.
Iñazio berriz ikhustean, alegrantzian sarthu zen Barzelona; guti behar zuen iraun alegrantzia hark, Iñazio lekhutzerat zohalakotz. Laph 98.
ALEGRANTZIATAN JARRI. Alegrarse. v. ALEGRANTZIETAN IZAN.
Gizonkentiak behar zükian alagrantziatan jarri, Maria Birjinaren sortzian. Ip Hil 22.
ALEGRANTZIAZKO (alagrantziazko S ap. Lh). (Adnom.). "Alagrantziazko misteriuak (S), les mystères joyeux (du rosaire)" Lh.
Haien alegranziazko abundanzia. 2 Cor 8, 2. Gauza gozoso edo alegeranziazkoak <-ll->. EZ Man II 186. [Misterio] hetarik bost dira alageranziazkoak; beste bost dolorosak. Bp I 148. Alageranziazko oihü bat. Bp II 55. Bazko tenpora, alageranziazko tenpora zelakoz. Ib. 56. Phitz ezazü ene ezpiritia, bere photereki, alagrantziazko boztariuetan zureki estekatürik egoiteko. Mst III 34, 3. Zelebratzen beitie alkarreki haren gloria, alagranziazko transport elibatzütan. UskLiB 46. Ah hiri famatiak! / plazer eta alegranziazkuak. Abraham 1078.
v. tbn. Brtc 25 (recogido tbn. en MarIl 52 y Arb Igand 198).
ALEGRANTZIETAN IZAN, ALEGRANTZIETAN SARTU, ALEGRANTZIETAN ARI. Alegrarse, estar alegre.
Huneraño ibilli naiz bethi tristezietan, / Noizbait bedere sar nadin alegerantzietan. EZ Man I 131. Zeru guzia alegrantzietan da. Brtc 246. Nork ez du hautatuko justuekin nigar egitea, eta heiekin eternitatekotz alegrantzietan izaitea. Jaur 176. Bozkaria zitezte eta alegrantzietan sar, sari ederra ukanen baituzue zeruetan. Leon Mt 5, 12 (Lç, He, TB alegeratu). Kantari bera ez ditaike ar beti alegrantzietan / bihotzik badu parte har beza protsimoaren penetan. Xa Odol 176.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper