Azpisarrerak (sarrerak) (2)
aitalehen.
1.
aitalen (Lar, Añ).
Patriarca. Cf. Zerb IxtS 13n: "Patriarkeri aitalehenak erraten diote katixima berriak". v. aitalehenen.
Gutaz balerrakete Aita lehen zaharrez izkirabak dioena, egunez betherik hil direla. Birjin 68s. Ama behar zitzaion jarraiki Abraham Aitalenaren sinheste bizi ta bizarroari. Ib. 240. Halako zen gure aita lehenen bizipena, maiñateki bizi ziradian beren parekila bezala. Egiat 267. Adan geure lelengo Aita, Abrahan Aitaleena, David erregia. Ur MarIl 61. Aita-gure eta Abe-Mariak garboso errezatuaz zirurien Lege zarreko Aitalen bat. Zab Gabon 48. Aitalen errespetozko zar bat bere seme eta umezumeen erdian bezela. " Anciano patriarca venerable" . Otag EE 1882c, 512. Gure aita Adan, Aitalen Abraham, Errege David. Arr May 73. Bibliako aitalen ospetsu aren semeen antzera. A Eusk 1920-21 (I) 62. Dabid aitalehena hil zen eta lur eman zioten, eta hor dugu gaur ere haren hilobia. IBe Act 2, 2. Isaakek Jakob sortu zuen eta Jakobek hamabi aitalehenak. IBk Act 7, 8 (Lç, He, TB, Dv patriarka, Ol arbaso, Arriand erkabe, Ker erri-guraso ).
Patriarca. Cf. Zerb IxtS 13n: "Patriarkeri aitalehenak erraten diote katixima berriak". v. aitalehenen.
Gutaz balerrakete Aita lehen zaharrez izkirabak dioena, egunez betherik hil direla. Birjin 68s. Ama behar zitzaion jarraiki Abraham Aitalenaren sinheste bizi ta bizarroari. Ib. 240. Halako zen gure aita lehenen bizipena, maiñateki bizi ziradian beren parekila bezala. Egiat 267. Adan geure lelengo Aita, Abrahan Aitaleena, David erregia. Ur MarIl 61. Aita-gure eta Abe-Mariak garboso errezatuaz zirurien Lege zarreko Aitalen bat. Zab Gabon 48. Aitalen errespetozko zar bat bere seme eta umezumeen erdian bezela. " Anciano patriarca venerable" . Otag EE 1882c, 512. Gure aita Adan, Aitalen Abraham, Errege David. Arr May 73. Bibliako aitalen ospetsu aren semeen antzera. A Eusk 1920-21 (I) 62. Dabid aitalehena hil zen eta lur eman zioten, eta hor dugu gaur ere haren hilobia. IBe Act 2, 2. Isaakek Jakob sortu zuen eta Jakobek hamabi aitalehenak. IBk Act 7, 8 (Lç, He, TB, Dv patriarka, Ol arbaso, Arriand erkabe, Ker erri-guraso ).
(Fig.).
Euskaldunen eta euskerazaleen Aitalen otsandiko Larramendik. Aran SIgn 206. Franzisko santu aundiyaren eta pobrien aita-lenaren bizitza. Bv AsL 14. Abbadieko euskalduna ta euskaldunen aitalena. A BeinB 35. Nire izen ta izatetxuak ezin dabena, aitalen baten izate ta izen onak egin begi. Ib. 36.
Euskaldunen eta euskerazaleen Aitalen otsandiko Larramendik. Aran SIgn 206. Franzisko santu aundiyaren eta pobrien aita-lenaren bizitza. Bv AsL 14. Abbadieko euskalduna ta euskaldunen aitalena. A BeinB 35. Nire izen ta izatetxuak ezin dabena, aitalen baten izate ta izen onak egin begi. Ib. 36.
2.
Padre fundador.
Eskribatu zuen, luze, zearo ta garbi jaierazko itz-giro eztizkoan Aitalen [S. Inacio] santubaren bizitza. Aran SIgn I. Aitalen otsandieneko San Inazio, Jesusen Konpañiaren fundatzallea. Aran EE 1885a, 72. Franzisko gure aita-len santua. Bv AsL 52. Asistik dijua Aita len santua Alverna mendirunz. Ib. 142. Gure Aita-len biyak Domingo eta Franzisko. Ib. 171. Cataneoko anai Pedro ta Ordenako Aita-len San Franzisko. Ib. 408. Mesa-barria Iñigo Aitalen donearen egunean emoteko. Ezale 1897, 230a.
Eskribatu zuen, luze, zearo ta garbi jaierazko itz-giro eztizkoan Aitalen [S. Inacio] santubaren bizitza. Aran SIgn I. Aitalen otsandieneko San Inazio, Jesusen Konpañiaren fundatzallea. Aran EE 1885a, 72. Franzisko gure aita-len santua. Bv AsL 52. Asistik dijua Aita len santua Alverna mendirunz. Ib. 142. Gure Aita-len biyak Domingo eta Franzisko. Ib. 171. Cataneoko anai Pedro ta Ordenako Aita-len San Franzisko. Ib. 408. Mesa-barria Iñigo Aitalen donearen egunean emoteko. Ezale 1897, 230a.
3.
Padre prior.
[Markiñako Karmengo Prailletxeko] Aitalen edo nausi Bernardino agurgarriari, beronen azpiko Aita eta beste guztiai. Ezale 1897, 372a. Sto. Domingoren egunerako Donostian Done aundi onen semeak zeukaten etxera juan zan; Aita lenenak (Prior) orretarako alegin aundiak egin ziozkalako. JAg JBDei 1921, 80.
[Markiñako Karmengo Prailletxeko] Aitalen edo nausi Bernardino agurgarriari, beronen azpiko Aita eta beste guztiai. Ezale 1897, 372a. Sto. Domingoren egunerako Donostian Done aundi onen semeak zeukaten etxera juan zan; Aita lenenak (Prior) orretarako alegin aundiak egin ziozkalako. JAg JBDei 1921, 80.
4.
"
Aitalen (V-arrig), bisabuelo"
A.
5.
(G-azp ap. Gketx),
aitalen.
Antepasado.
"
Aitaleen. Primer padre. Gue aitteleen arek ze eitten zoon jakiñ izan bal.
"
Gketx Loiola.
.
Abarran dogu attalena. Arriand Mt 3, 9 (Lç, He, TB, Dv, Ur, Ur (V), Ip, Echn, Hual, Samper, Ol, Leon, Or, Ker, IBk aita). Bere aitalena, Otxoa Bañez Artazubiaga, Arrasate itxi ta Mena ibarrean tinkotu zan. Onaind STeresa 101.
Abarran dogu attalena. Arriand Mt 3, 9 (Lç, He, TB, Dv, Ur, Ur (V), Ip, Echn, Hual, Samper, Ol, Leon, Or, Ker, IBk aita). Bere aitalena, Otxoa Bañez Artazubiaga, Arrasate itxi ta Mena ibarrean tinkotu zan. Onaind STeresa 101.
6.
Patriarca, obispo de ciertas sedes importantes.
Aingeru-Josepe Roncalli jaun Kardinale Veniseko Aita-lehenak. GAlm 1959, 31.
Aingeru-Josepe Roncalli jaun Kardinale Veniseko Aita-lehenak. GAlm 1959, 31.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
