Harremana

    OEH - Bilaketa

    2945 emaitza leon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (2)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    agiraka.
    tradizioa
    Tr. Documentado en textos vizcaínos y en algunos guipuzcoanos, como Lardizabal o J.I. Arana. Además de la forma más usual agiraka, hay agidaka en fray Bartolomé, agirika en Añibarro, Agirre y Altube, agireka en Kirikiño y Bilbao, y agerika en JBDei. En DFrec hay 2 ejs.
    sense-1
    I (Adv.). Reprendiendo; riñendo, atacándose de palabra. "Agirika dabiz" Darric (ap. DRA). "Agiraka jardun desta uezabak, zergaitik barik" Etxba Eib.
    Zelan agiraka itoko ez nenduban? Mg CO 181. Asiko da agiraka, txilijoka. Mg PAb 60. Persekuziña dauka / katuba miaoka / ostera etxeko andria / beti agiraka. DurPl 49. Orain zapaltzen nau agiraka. VMg 29. Jazoera txikietan exetu, gogaitu, mukertu ta agirika asten danak. Añ LoraS 169. Zeinbat bidar, gurasook, alkarri agidaka, alkarri bidaoka? fB Ic I app. 24. Errosarijo bat erdi luan, edo erdi agidaka ta prisaka errezeetia. Ib. app. 23. Deadarka, agiraka eta errieta bizian, iritxi zuen noizbait aiyek gaiztakeri artatik atzeratzea. Aran SIgn 34. Modestak modu onaz bendau badau aita / Prantziskak aserratu oi dau agiraka. AB AmaE 320. Agiraka asi yakon, berba onek esanaz. A BeinB 88. Orain agiraka ta gero makillaka bizitteko, obeto da ez ezkondu. Echta Jos 223. Paula ta Martiñ agiraka zebiltzala. Ag G 292 (365 agirika). Asi da agiraka ta didarrez gustiz asarre. Kk Ab I 12. Agiraka artuko nindula uste neban. Or Tormes 77. Asi zan aldarrika amari laguntza eske ta eulijai agiraka. Otx 160. Ortan esku sartzerik ez duzula izango ta, agiraka ari zera. Zait Sof 38. Beti zakust euron atzetik agireka eta esan-alean. Bilbao IpuiB 171. Muttiko batzuekin agiraka ibiltzen zan. Osk Kurl 66. Jesusek [...] espiritu zikiñari agiraka agindu eutsan. Ker Mc 9, 25 (Ol larderiatu zun). Jaunak agiraka lez esan eutson: "Zeren bildur zara? Uts egin ete dautzut iñoiz?" Onaind STeresa 95
    Peleando.
    Euria egingo dau: [...] Ariak eta auntzak gora-goraka ta agiraka dabiltzanean. Ezale 1897, 198a.
    sense-2
    II. (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V; Añ, Izt 117r); agirika (V-ger; Darric ap. DRA .); agireka; agidaka Ref.: A; Etxba Eib; Holmer ApuntV (agirika).
     (V; Izt 105r, Dv (V), H), agirika, agireka (vEys). Ref.: A; Etxba Eib. (Sust.). Riña, reprimenda; disputa. "Gurasuen agirakian bildurretan dago" Etxba Eib.
    Berba deunga, agiraka eta modu txarragaz. Zuzaeta 137. Molde gabeko agirakak. Mg CC 151. Ikaratu zan damia agiraka bidebagako agaz. Mg CO 195. Alperrik soldadu erkin, koldar ta guperia zapalduko dozu zemaiz ta agiraka garratzez. Mg PAb 204. Jolasez bezela, agiraka, mukertasun ta zigor gabe erakasten dizutela irakurten. VMg V. Esaka zorrotz astun edenduak, agirakak, deadarrak. Añ MisE 135. Agiraka uts batzuk egitia. JJMg BasEsc 7. Gustija da agirakia, gustija diadarra. Astar II 104. Agirake [sic] edo erreprensio ain ikaragarri eta bidezko onegatik etzuten zerbait iristeko ustea galdu. Lard 134. Badaukadaz agiraka gitxi batzuk zuri egiteko. Ur Apoc (V) 2, 20 (Dv errateko zerbait, Ol akarkizun bat). Bere aita guztiz aserratu zanak, agiraka gogorrak egin eutsazan. Itz Azald 90. Juana Marik egieutsazan agiraka gogorrak, beti ariñegi, arazo guztietan ebillelako. Echta Jos 79. Beste askok bere lekuan, a zelako agirakak! eta agiraketan bakarrik geratuko elitxakezanak ez gitxi. Kk Ab I 110. Ona nago ni oin andriagana yuateko; urte batzuetako agirekak irebazi dodazala ustot. Kk Ab II 78. Bere eretxi ta asmuak ezetariko akar edo agirakarik merezi eztaben mallaraño eratsi. Eguzk GizAuz 83. Ango asarreak, agirikak, erasiak. Alt LB 23. Gizona! --zirautsan agireka sutsuan. Bilbao IpuiB 212. Amordea, barriz, iñun direan agirekak egiten asi yaken. Ib. 213. Bazekian etzuala itxaron behar agirakak eta zartadak baño. Osk Kurl 206.
    azpiadiera-2.2
    2. Guerra; batalla.
    Nok eztau gomuta [...] 1874 garren urtean Naparroa guztian zan agiraka edo guda odoltsua? Ezale 1897, 175a. Tesaliako Kazaklar-en, agirakarik andienean, agertu zan gerlarien artean emakuma baserritar bat bere seme biakaz. Ezale 1897, 176b.
    azpisarrera-1
    AGIRAKA EGIN (V; Añ, Dv, H; agirika egin V-ger). Ref.: A; Garate Cont BAP 1962, 257; Etxba Eib. Reprender; reñir, disputar. "Reñir, reprehender" Añ.
    Begiratu zein dan murmuragillia; eta baldin bada bere azpikua [...], egin agiraka. CrIc 94. Bear bezelako erreprensio edo agirakarik egin ote zion tentazio ondoan. Mg CC 109. Egiten bazion agiraka, largatzen zuen gogorragoak eranzunda. VMg 57. Ume batak kasurik egiten ez deutsala [...] bestiak agiraka ta jotera bere egiten deutsala. fB Ic I app., 17. Ze gogortasunagaz agiraka egiten eutsen Jesu Kristok Fariseuai. Astar II 88. Etzako gurasuari agirakarik egingo edo etzaka erreprendiduko. Ib. 85. Alako baten agertu jakon, eta agiraka egin eutsan bere itxaropen laburra gaitik. Ur MarIl 73. Zelan beteko dabe, eurai agiraka egiteko dauken eginbearra? Itz Azald 97. Agiraka egitea zan euren poza. Ag Kr 67. Agiraka egitten jakan, osasuna galduteko arazoetan da arriskuetan ebillenean. Echta Jos 30. Agerika zegion bere anai nausiari erantzun zion. JBDei 1919, 289. Akar eta agiraka be egiten dautse. Eguzk LEItz 26. Egurgiñak eta emaztiak sarri agiraka egin eta esaten eutsoen... Altuna 95. Otsein bati agiraka egitean. Or Tormes 95. Irakasle, zure ikasleoi agiraka egiezu. Ol Lc 19, 39 (Ker agiraka egin; Lç mehatxatu, He, Dv, Leon ixil(l)arazi, TB larderiatu, IBe errieta egin). Mutil oneri zapotzeko bat jo ta agiraka egin edo makillatu dagijela. Otx 173. Bearba, Jon-egazkuagaitik asarre edo agiraka egingo ete eutsan. Erkiag Arran 106. Gautxoriari alper-alperrik zan agiraka eitia. SM Zirik 24. Fraileak agiraka egin zigun. Osk Kurl 86. Bein eta barriz agiraka egin oi dautso ortaz bere alaba samurrari. Onaind STeresa 29.
    azpisarrera-2
    AGIRAKETAN. Riñendo.
    Añ laster alkarregaz agiriketan da batak besteari zitalkeriak esaten. Ag Kr 70.

    agiraka

    agiraka
    << aginte 0 / 0 agiri >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper