erregebide (L, B, S; SP, Dv, H),
errebide (L-sar-ain, BN-mix-bard-arb-ad-lab)
Ref.:
A (erregebide);
EI
326;
EAEL
72
.
Camino real, carretera. "Route royale, grande route" H. "En logares en la cayll, que dize el bascongado erret bide [FGN]" TAV 2.2.13. "De esto resultó llamar en lengua de la mesma tierra al nuevo camino Erreguevide, que quiere decir camino para el rey o camino de el rey...y agora [...] llaman errepide [en Mondragón]" Gar. v. BIDE ERREAL.
Tr. Hasta finales del s. XIX sólo se encuentra en Pouvreau, Maister, Duvoisin, Inchauspe y en un canto suletino. A partir de principios del s. XX es frecuente tanto al Norte como al Sur. Hasta el tercer tercio del s. XX erregebide es la única forma atestiguada en la tradición literaria. Emplean errebide Saint-Pierre, Erkiaga y Larre. En DFrec hay 5 ejs. de errepide , todos ellos meridionales.
Eta zu nolatan zabiltza gurutze sainduaren erregebide hunetaz bertzerik bilha?
"Hanc regiam viam"
.
SP Imit II 12, 6 (Ch bide erregezkoa, Mst, Ip, Leon errege bide).
Gurutzearen bide saindua da zerurako erregebidea.
Dv Imit 104 (ap. DRA).
Atharratzeko hiria hiri ordoki / Hur handi bat badizü alde bateti / errege bidia erdi erditi.
ChantP 284.
[Egunkari] hoi [...] sutan airatzen da [...] errege-bide, bide xidor eta xendra guzietan gaindi.
Lander RIEV
1908, 623.
Bide berria, erregebidea da bearren deguna.
A Ardi 38.
Errebide bazterrean utzi nintuen, bide kurutze batean.
StPierre 18.
Orra emen lenago Irundik Ondarrabiaruntz zebillen Erromatarren erregebidea.
Lh Yol 4.
Liberalak [...] menditarteak, errege-bideak, zirrikuak arrapatuz, aren atzetik zebiltzan.
Or SCruz 55.
Ze bidia harek egin ziena! Oraiko erregebideak bezain ederra eta zabala da.
Zub 126.
Baionatik Donianerako erregebidea.
JE Ber 10.
Erregebide aundia albora utzi ta beste mearrago bati lotu gatzaio.
Ldi IL 44.
Kontrabandoko erregebidea dalako mugazaiñen begiko gordeleku da.
Etxde JJ 44.
Orra gizonak Jainkoa ezagutzeko duen erregebidea.
Vill Jaink 39.
Errege-bidea zan ta, bentaren bat aurkituko zuala uste zuan.
"Aquel camino era real"
.
Berron Kijote 206.
Errepidean zear.
Zendoia 98.
Ez zela orduan errebide legundu eta oski dirdiradunik.
Larre ArtzainE 14 (ib. 55 erregebide).
Ez zen berrizale [...] zaintzaile leial izate horrek garai hartako errepidetik baztertuko bazuen ere.
MIH 291.
Batasun bidean jar gintzazketen zenbait errepide nagusi erakusteko ustetan.
Ib. 376.
v. tbn.
Errege-bide: Barb Sup 94. Mok 13. Lf Murtuts 43. Othoizlari n.º 23, 277 (ap. DRA). NEtx Antz 151. Alzola Atalak 59. Lf in Casve SGrazi 11. Errebide: Erkiag BatB 126.