(Lar (-uñ-), Hb), burumuin (L-ain, BN ap. A ; Ht VocGr 338, Lecl, Hb, vEys (G), Bera), burfuin (Dv), buru-fuin ( -uñ Lc ap. A; -uñ Urt Gram 19 y V 34, Hb, vEys (BN)), buru-hun (SP, Arch UFH (S), vEys (L), Casve), burhun (S ap. Lh ; Gèze, Foix, Casve), burumun (Añ), burmun (Lar, vEys (G)), burugun .
(Sing. o pl.). Cerebro, seso(s). " Buru huna, cervelle, fuina (O)" SP. "Celebro" Lar, Añ. "Cerebelo" Lar. "Cerveau" Foix, Casve. v. garun, BURUKO MUIN. Tr. La forma más empleada es burumuin, documentada primero en autores guipuzcoanos del s. XIX; desplaza en los textos septentrionales del s. XX a burufuin y burfuin (ambos ya en Etcheberri de Ziburu), imperantes hasta fines del s. XIX. Burmuin es empleado por Otaegui, Azkue, Mirande y Zaitegui. Bürühün y bürhün se documentan en la tradición suletina. En el s. XX apenas se usa en singular. En DFrec hay 3 ejs. de burmuñ, 2 de burmuin y 2 de burumuin .
Ezen nola Erregeek soldaduen etxeak / gerlatetan egin eta handi sendagailleak, / hagitz ederrarazitzen baitituzte hargiñak / hetan enplega detzaten manaturik bur fuñak. EZ Man I 89. Egia duk, o gaixtagin damnatuen oztea, / buru fuña zindutela zoramenduz bethea. Ib. 83. Hiritariak [= 'tentazioak'] bethi gogomena dereie erratzen, bürü hüna jaten. Egiat 224. Tiro bat eman zion / buru muñetati. Izt Po 62. Hats handiz bortxarekin egortzen dolore; / aho guzia odol, kanpo buru fuinak, / tutuaz adirazten bere bihotz minak. Hb Esk 60. Ihara-harri puska bat arthikirik, jo zuen Abimelek buruan eta burfuinak lehertu ziozkan. Dv Iud 9, 53 (Ol gara). Agurearen burmuiñ erbalean batean bildutzen ziran izugoak. Otag EE 1882c, 447. Oigabeko pensamentuak naasten dute Gamizkoaren burmuña. Ib. 578. Arrantze puntak sarrarazi ziozkaten buru fuinetan barna, makhila ukhaldika. Jnn SBi 29. Elhorrizko koroa buru fuinetan. Lap 260 (V 118). Kalamu liho [pipatu] horrek buru fuinak harrapatzen diotzate eta osagarrian eta adimenduan kalte handia egiten. Prop 1898, 280.
( s. XX) Hotzarekin, oinak bezala gogortzen zauzkitzu eta lokhartzen buru-muñak. JE Bur 75. Ekhi-kolpiak bürrhüna jo zeion eta batbatian enüxentü zen. Eskual 21-2-1913 (ap. DRA ). Misiolari gartsuaren alleluyak baino sakonago ta itsatsiago nituen, burmuñ artean sartuta, etxeko andrearen berri sukaldekoak. A Ardi 123. Izigarriko oldarrean, badoazi biak, kopeta kopetari kontra, buru-munak zapartarazteko heinean. Barb Sup 30. Ginarriño hoitarik bakotxak badu zaintxuri bat, buru-muinetarik jausten zaiona elektrika-hari bat bezala. JE Med 55. Ez dakit nola, hurritu baitzait ene buru-muñetako jogia!... JE Ber 33. Ximixta-zarrasta bat orduan nere buru-muñetan. Ib. 70. Hiltzen naizela dirudi: / batetan mila su-ziri / ene burmuinetan sarthu... Mde Po 96. Gure gogo edo arima, ez da hilko gure burmuinarekin batera. Mde Pr 349. Aiher da orain [René Soudre] giza-burmuina hil ondoren, giza gogoaren zati batek bizirik irauten duela. Ib. 345. Zure asmalan horrek mutil burmuin bizkorra zarela erakusten digu. Ib. 182. Pattarra bur-muinak berotzen hasia zitzaion eta pentsamendu minak sorgortzen. Mde HaurB 12. Bur-muin lodiak nekatzen, ohitu gabeko terminak ulertu nahiz. Ib. 83. Xalbat delako gona-mutil ori buru muiñean sartuta daukan artean. Etxde JJ 149. Liranja ta zitroin lore usain batek buru muinak kilikatzen zaiztan. JEtchep 64. Buru-muiñen (zerebruaren) funzionamenduari dagokion zerbait. Vill Jaink 68. Olarratz jaunaren baratzean ibilteko gogoa, orixe zan aren buru-gunetan irakiten ibilten zan guraria. Erkiag BatB 42. Beste korapilo au askatu nairik ere burmuinak biurritu bear izan zituen Protagorak. Zait Plat 120. Burmuinak urtu-bearrean ari ziran entzule bizkor atzarriak. Ib. 40. Xinan oraino ere komunixtek badakite nola diren "buru-muinak latsatzen". Lf ( in Zait Plat XVII ). Nere buru-muiñetan sartu zitzaidan Gipuzkoako erri danetara joan bear nuala. AZink 169. Oroitzapen xaharrenak baitira gure buru-muinetan erroak egin zituztenak. Larre ArtzainE 100. Gure belarria, beraz, edo belarriaren atzetik adi dauden burumuinak, bahe baten antzeko agertzen zaizkigu. MEIG VI 100.