(
V, G-azp; Dv (V)),
itxadopen (
V, G),
itxedopen,
itxoropen (
G-to),
itxodopen (
G),
itxarapen,
itxopen (
G-goi),
itzadopen
Ref.:
A (itxaropen, itxadopen, itxoropen, itxodopen, itxopen);
Etxba Eib;
Gte Erd 172
.
Esperanza.
"Espoir, attente"
Dv.
"
Hilgo zituzten itxaropena zeukan (G-azp)"
Gte Erd 172.
v. itxaro,
itxarobide,
itxarokizun, itxarokune, itxaromen.
Tr. Documentado en
CrIc (
itxarapen) y autores meridionales a partir de mediados del s. XIX; tbn. en algún septentrional moderno como Larre (
ArtzainE 349).
Itxaropen es la forma general en los textos. Hay además algunos ejs. aislados de
itxodopen (Ur Lev 13, 37, junto al frec.
itxaropen),
itxedopen (Ur
in BOEg 1958;
EE 1885a, 530 y 556), e
itzadopen (Eleiz
Eusk 1919-20 (I), 65). En
DFrec hay 117 ejs. (2 septentrionales) de
itxaropen, 2 de
itsaropen y 1 de
itxadopen .
Esperanzia edo itxarapena [ukututen jako Jainkuari] geure azken ta zoriontasun benetakuari legez.
CrIc 120.
Jaungoikuak parkatu izango eutsan uste ta itxaropen senduagaz.
Ur MarIl 76.
Artuten dot itxaropen alper bat zure ontasunian eta diardut pekatu egiten.
Ib. 48.
Bere uste eta itxaropena Jainkoaren eskuetan ipiñita.
Lard 350.
Ondatu ditu betiko desegiñik euren azkenengo itxaropenak.
(1860).
BBatzarN
189.
Itxaropena edo esperantza.
Legaz 37 (v. tbn. 65).
Eta norbere itxaropen gozoari betiko itxi? Lenago il.
Ag AL 98.
Zuk beti daukazuz itxaropen onak eta Jaungoikoak emon daizula gurozun guztia.
Echta Jos 82.
Zeugan jarten dogu ba danok itxaropen andija.
Enb 88 (v. tbn. AB AmaE 436 itxaropena ipini, ArgiDL 44, Mde HaurB 6 itxaropena jarri, Mde HaurB 31 itxaropenak ezarri).
Zuetan dut itxaropen.
Or Mi 150.
Euririk ez, nekazaria / itxaropen alperrean.
"Sigue esperando en vano"
.
Or Eus 170.
Itxaropena galtzen den tokin ezer ez dago.
JAIraz Bizia 84.
Itxaropenik ez emon baiña ezta ezetz [...] borobillik.
Erkiag Arran 63.
Sinismen eta itxaropen sendoz.
Akes
Ipiñ
20.
Itxaropenik bako bizitza.
BEnb NereA 224 (v. tbn. 78).
Madrid alde ortatik, beti itxaropen eta esperantza onak izaten ziran.
Alkain 95.
Gure usteak, itxaropenak eta ametsak.
MIH 291.
v. tbn. AB AmaE 60. Itz Azald 104. Echta Jos 269. Kk Ab I 22. EEs 1918, 87. A Ardi 79. Zink Crit 45. GMant Goi 35. Lh Yol 9. Garit Usand 42. KIkV 62. KIkG 12. Jaukol Biozk 44. Laux BBa 34. Lek EunD 42. Ldi UO 6. ABar Goi 74. Eguzk GizAuz 146. TAg Uzt 312. Zait Sof 32. NEtx Nola 39 y 33. Etxde JJ 90 y 220. Txill Let 43. Bilbao IpuiB 51. Anab Aprika 20. Izeta DirG 166. Vill Jaink 136 y 160. Gand Elorri 156. Ugalde Iltz 20. Osk Kurl 176. Ibiñ Virgil 110. Etxba Ibilt 460. Alzola Atalak 67. Xa Odol 183. Azurm HitzB 27. Etxabu Kontu 225. Ataño TxanKan 96. Onaind STeresa 62. Gerrika 270. Insausti 53. Itxarapen: CatElg 241v. Itz Berb II 128 (ap. DRA).
(Con oración subordinada provista del suf. -(e)n).Esperanza de que.
Zerbait artuko eben itxaropenez beterik.
Ag Kr 142.
Biurtuko naizen itxaropenak poztasunezko errañu bat azaltzen dit.
Alz Ram 52.
Yoaterakoan ordea, nere aitari maitagarri izango natzaion itxaropenak elikatzen ditut.
Zait Sof 186.
Entzunen gaituzun itxaropena al zaigu goxo?
Or Aitork 82.
Oso bertso onak jarriko nituan itxaropenik ere ez neukan.
Uzt Sas 20.
Barriro gure Estatutoa lortuko genduan itxaropena biztu jakun.
Etxabu Kontu 67.
Iñork lagunduko zidan itxaropenik gabe.
Ataño
TxanKan
139.
(Con -(e)la
).
Itxaropen bat bai-daukat, baña, / Siñismenagaz josita, / Gurekin iñoiz eztala aiztuko / Urtzi, euzkotarren Aita.
Enb 184.
Badu itxaropen, semea katoliku egiñen zaiola.
Or Aitork 125.
Itxaropena gendun / bien bitartian, / aterako al zala / alakon batian.
Uzt Sas 274.
(Con -(e)neko
).
Amesa egia biurtuko ete zaneko itxaropena.
Erkiag Arran 93.
(Con subjuntivo).
Zu piztutzearekin, itxaropen dut nik ere betiko piztu nadin.
Or Poem 550.
(Como segundo miembro de conmpuestos).
Aldi onetan ixan leikenik alaigarririk onena / Belen Uriko Josu Aurraren maitasun-itxaropena.
Enb 107.
Mutil zelarik, biziak zarakuskion gaitz-itxaropena uxatzeagatik hasi zen edaten.
Mde HaurB 13.
Ordain-itxaropenik gabe on egitea, ori dek kristautasuna.
Ataño
TxanKan
91.
(Como primer miembro de comp.).
Itxaropen-egintza.
ArgiDL 44.
Itxaropen-begiez etorkizunari begiratzeko.
TAg Uzt 133.
Itxaropen-leinuru bat hasi zen haietan argitzen.
Mde HaurB 43.
Orixe zan ba, arotzaren itxaropen-dirdai barria.
Erkiag Arran 124.
Eztaidan itxaropen-izpirik galdu.
Ib. 124 (v. tbn. itxaropen izpi en Alz Ram 86, Mde HaurB 83 y Bilbao IpuiB 222).
Egunen batean itxaropen-lore orrek ekarriko du bere frutua ere.
BAyerbe 162.