I .
(Sust.).
1.
(L, BN, S, R; Añ),
aldixar (H),
aldiatxar (Lar)
Ref.:
A;
Lh
.
Desmayo, desvanecimiento; ataque.
"Vaído de cabeza, zorabilla, buruko aldia txarra
"
Lar.
"Vaído"
Añ.
"Indisposition passagère, faiblesse"
H.
"Desvanecimiento"
A.
v. aldigaizto.
Estomagoko alditxar ta miñ edo oñaze bizi batzuek eman zioten: txit estutu ta argaldu zuten.
Cb SIgn 73.
Korputza janari gabe argaltzen ta aginte gabetzen da; argaltasunak edo aginte gabeak dakar alditxaarra, ta gero eriotza ezaguna.
Mg CC 219.
Mutu batek edo aldi txarren bategaitik berbea joan jakon batek.
Itz Azald 137.
Eta baldin aldi txarren bategaitik [...] ezin autortu al baleikez batek bere pekatuak.
Ib. 143.
Alaba bata aldi-txarrak artu eban, eta an ibilli biar ixan eben [...] ozpiña sur-zuluetan ipinten, bere senera ekarteko.
Kk Ab II 88.
Gaitzaldi edo alditxar oiekin datorren grazia, barnean gertatzen da.
Or QA 172.
2.
Mal humor, mal genio.
Zeinbat arpegi ilun, otztasun ta alditxar sufritu bear eztogu?
Añ
NekeA
218.
Bein aldi txarra, beste bein konorte ona.
Ib. 219.
Berak bere aldi txarrean ta koleran egin dituzan erokeria zoragarriakaz adiskideak damu ta naibagea artu dabela.
Añ
GGero
212.
3.
"Murria, tristeza, (c.), murria, aldi txarra, tristura
"
Añ.
4.
Infortunio.
Itsasokoentzat [S. Franzisko] ez da [laguntzalle] bat ere laburragoa; bada bera ere itsasoz anitz aldi txar ekusia da.
Mb IArg II 278.
Egunero itxas-ertzean nabil / ipar-alderuntz begira; / alditxar guzik erabat nigan / gañezka bildu baitira.
EA OlBe 10.
Gizagajoa an bizi zan pake pakean, baiño barrena irauli ta nastu egin zion Euskalerriaren aldi txarrak.
Or SCruz 22.
Atzo esan nizunaz gogoratu zaite: gaitz onetan aldaketarik txikiena agertzen bada, alditxarra nai ta naiezkoa izango degu.
Alz Ram 87.
ALDITXARREKO.
a)
Malhumorado. "Recio de genio" Añ.
Kuarteletik belu, aldi txarrekoak ta aserraturik gatozelako, edo jokoan dirua galdu dogulako edo lartxo edan dogulako.
Añ
LoraS
188s.
Persona koleran sartuak, biziegiak, erreak, aldi txarrekoak, sugartuak ta aserrakorrak ez oi dau begi ordekoen bearrik.
Añ
GGero
210.
b)
Infortunado.
Ardietatik geienaak zartuten dira denpora baga, ta eriotza alditxarreko, ustebagako ta batbatekoa izan da euretatik askoren azken zorigogorrekoa.
Itz Berb II 62.