goiburua
sense-1
1.
(
V-m, G-goi-azp),
adobaki (
V-gip; Lar→Dv,
Añ,
Hb),
arabaki (
V-gip-al, G; araaki V-gip),
aro(b)aki (
AN-gip),
aroki (
G-azp),
adabakin (
V-m-gip),
arabakin (
V-m-gip),
adaberi (
V-ple),
araki,
erabaki (
G-azp)
Ref.:
A (adabaki, adobaki, arabaki, adaberi); Garate Cont RIEV 1930, 154; SM EiTec2 (arabakin); Iz ArOñ (aráaki , arabakixa); Etxba Eib (arabakiña); Elexp Berg (adabakiñ); ZestErret
.
Remiendo, petacho (usos prop. y fig.).
"Capellada, remiendo en la punta del zapato por encima"
Lar.
"Chafallo, adobaki itsusia
"
Ib.
"Centón, [...] burusi adobakiz betea
"
Ib.
"
Prakak, arabakiñegaz belaunetan erabiltzen zittuan
"
Etxba Eib. "Belaunian adabakiñ bat ipiñiozu oni" Elexp Berg. v. pedazu, betatxu.
.
Tr. Documentado en autores meridionales desde mediados del s. XIX.
Arabaki es la forma más gral., seguida en menor proporción de
adabaki y
adobaki. Según
DRA hay
araki en
EgutAr. En
DFrec hay 4 ejs. de
adabaki.
Euskarari ifinia, / Ez puska berekia, / Baizik arabakia, / Eta arrotz etorkia.
Izt C 16.
Adabakia desegokia / gona zarraren zuloan.
Iparg 358.
Ez dio iñork botatzen soñeko zar bati soñeko berritik artutako adobaki bat.
Brunet Lc 5, 36 (Oteiza puzkarik).
Jantzi me-urratuari josi ziozkaten barrengo aldetik arabaki lodi batzuek.
Bv AsL 185.
Au ez dezu [...] Jesukristoren legia, ez bada [...] gerozko denboretan erantsi diyoten arabakiya.
AJauregi EE
1885b, 215.
Zeru lurren jabeak onela erabaki zuan, zezakenak bezela, [...] eta ez dago oni arabakia zer jarririk.
Ib. 253.
Euskaraak ezdau zolia izateko adobakirik bear.
"El euskara no necesita remedios para ser sonoro"
.
A Gram 20.
[Praka] atze ta aurre arabakiz beteak.
Ag G 29.
[Etxe] zartatua, untzez jantzia, arabakiz betea.
Ag EEs
1917, 169.
Bi emakume sare-sallari adabakiyak jartzen ari ziran.
Inzag RIEV
1923, 502.
Ausi ta josi; [...] adabakitako zatia atzeratu ta zulodun zati berriya bereganatu.
Ib. 502.
Braka batzuei arabakiak jartzen.
Alz Burr 11.
Dakar-en beste egun terdi edo egin genitunan. An ontziari adabaki bat ezarri ziotenan, eta urik egin gabe iritxi zinan Plata ibaiera.
Or QA 48.
Arabaki batzuz jositako [...] jantzi xe ta maiztua.
Etxde AlosT 42.
Galtza zahar batzuei arabakia jartzen.
Etxde JJ 92.
Mies-erropa zuriak atonduten ta adabakiak ipinten.
Erkiag Arran 127.
Kristalak arrakalaz beterik, eta paper orituak adabaki antzean ezarriak.
Erkiag BatB 109.
Ana, arabaki batzuek konpontzen.
NEtx Antz 9.
[Tanborra] orma zarren moduan arabakiñez beteta daok eta.
SM EiTec2 135.
Praka zarrari araki zarra.
EgutAr 30-9-1960 (ap. DRA
).
Osasunari jarriagatik / zazpi milla arabaki, / zenbat denboran bizi bear dan / Jainkoak bakarrik daki.
Olea 230.
Adabaki desberdiñez osatutako galtza zarrakin.
Ataño TxanKan 18.
Galtzak belaunetan puskatzen genituanean, arabakia jartzea zan orduko oitura.
JAzpiroz 225.
Oraindik badaukagu / milla adabaki.
Insausti 303.
Ez dute gaizki zinemaratu. [...] Beste zenbait hutsarte nabari dira, baita oihal zaharrari ez dagozkion adabakiak ere.
MIH 323.
Hango urratua pasaratu eta hemen adabakia ipini, ez da Berlangak gogoan zeukan soinekoa ezagutuko.
MEIG I 192.
Hitzaldiari adabakiak. Eraskin-bidez mintzatzera behartua aurkitzen naiz neroni ere [...].
MEIG VII 62.
(v. tbn. I 203)
azpiadiera-1.1
Andrajo, harapo.
Izpi ta salaritzat arturik, arabakiak astindu ta ondo begiratu zioten eta [...] kapitanagana eraman zuten.
Aran SIgn 42.
An zijoan mutil gazte lerdena, baldea eskuan, arabakiz ta zarpallaz jantzia.
Anab Poli 125.
azpiadiera-1.1.1
(En la expr. adabakia zeriola 'cubierto de andrajos').
Arabakia zeriola ta erdi-eranzia ibillirik.
Aran SIgn 111.
Ta erdi-jantziyan arabakia zeriola, danak beragandik igesi zebiltzan.
Ib. 35.
Anima baten salbatzeagatik pozik ibilliko zala kalez-kale [...] oiñutsean arabakia zeriola ta lumaz janziya, mundu guziak irri ta parre egin zegion.
Ib. 108.
azpiadiera-1.2
[Danbolina] ez aditzeagatik itxitzen nituen belarriak, baiña ala-ere ainbesteraño eritu ninduten aren txilibituko arabaki itxusiak, eta arratzaren golpe modu-gabekoak, non [...].
.
Izt D 96.
sense-2
2.
adobaki
(V-gip ap. A). "Disimulo" A.
azpisarrera-1
ADABAKIA BOTA.
"Arabakiña bota, remendar. Soñekua eukan arabaki
ñ
ak bota biarrian goi ta be
, tenía el vestido en necesidad de echar remiendos arriba y abajo" Etxba Eib
.
azpisarrera-2
ADABAKIDUN
(arabakin- V-gip ap. Elexp Berg). Provisto de petacho. "Lenao arabakindun prakekin beti ibiltzen giñuztan" Elexp Berg.