Jagonet

Etorri zealazkoa, eamazu zeorrek (zuzena, Gipuzkoako Goierrin).

Etorri zarelazkora, eraman ezazu zerorrek (zuzena, batuan).

Etorri zarenez gero, eraman ezazu zerorrek (aurrekoaren esanahia).

Lehenengo esateko modu hori herriko zaharren artean sarritan entzun izan dut. Agian, lokalismo hutsa da. Bestalde, fonetika aldetik, baliteke hiztun alfabetatu gabeen ahozko aldaera izatea. Beharbada, zarenez gero horren eboluzio-degenerazioa da: zarenez gerora?… zarenezkora?… etab. Beste probabilitate bat ere bada: zarelakotik eratorri izana.

Horrez gainera, jakin nahi nuke -z gero egitura erabiltzean noiz erabili behar den -ez gero. Kontsonantez bukatzen denean bakarrik? Hartuz gero ala hartuez gero?

Ezeren okerrik ez duela, pilotari bikaina aterako da (zuzen)

Ezeren okerrik ez baldin badu, pilotari bikaina aterako da (zuzen)

Horiek biak elkarren sinonimoak dira. Kontua da, gure eskuetatik hamaika liburu eta gramatika pasatu arren, oraindik ez dugula aurkitu baldintzazko -(e)lari buruz ezertxo ere.

Joatekotan (baldintza) eta joango bagara esanahi berekoak al dira?

-tzekotan baldintza?

-tzekotan = -z gero noiz?

-tzekotan: nahia ere adierazten du?

Noiz ez da erabili behar aditz-multzoko ba- osagaia? Adibidez, EGA azterketa prestatzeko ateratako liburu batean esaten da ba- ez dela erabili behar mendeko esaldi zenbaitetan, hala nola erlatibozkoetan edo moduzkoetan. Beraz, okerrak dira badiozun guztia, badakizun bezala eta gisakoak. Horiek txarto daude, zalantzarik gabe. Baina konpletiboetan edo zehar-galderetan erabil daiteke? Adibidez, zuzenak al dira ondorengo bi esaldi hauek?:

1. Badator. Badatorrela esan du.
2. Badaukazu boligraforik? Boligraforik badaukazun galdetu dizu.

a) Hobe duzu hor gelditu ala hobe duzu hor gelditzea?

b) Ingelesa ikastea besterik ez duzu. / Aitonari galdetu besterik ez duzu.

1. ’Atariko proba’ batean hau agertu zen:

Behin eta berriz agindu dizut…

- a. …

- b. Isilik egon zaitezen

- c. Isilik egoteko.

Horien artean, c) aukera ematen zen ontzat. Baztertzekoa al da b) aukera?

2. Bestalde, askotan entzun dut, zenbait euskalkitako tradizioan, subjuntiboko esaldietan -(e)n forma dela nagusi, eta -(e)la apenas agertzen dela. Egia al da hori?