Jagonet

Subjuntiboko adizkiek -(e)n atzizkia hartzen dute, batzuetan, eta beste batzuetan, -(e)la.

Noiz erabili -(e)n eta noiz -(e)la? Etor dadin ala etor dadila? Joan zaitezen esan dit / joan zaitezela esan dit? Biak onartzen dira? Noiz bata eta noiz bestea?

Gramatikalki okerrak al dira ondorengo bi perpaus hauek?

1. Etorri denez geroztik ez da bisitan etorri.
2. Orain dela hiru urte etorri denez geroztik ez da bisitan etorri.

Forma horien erabilera, helburua adieraziz, gogorra egiten da. Azaldu, mesedez, eta eman adibideak.

Etorri zealazkoa, eamazu zeorrek (zuzena, Gipuzkoako Goierrin).

Etorri zarelazkora, eraman ezazu zerorrek (zuzena, batuan).

Etorri zarenez gero, eraman ezazu zerorrek (aurrekoaren esanahia).

Lehenengo esateko modu hori herriko zaharren artean sarritan entzun izan dut. Agian, lokalismo hutsa da. Bestalde, fonetika aldetik, baliteke hiztun alfabetatu gabeen ahozko aldaera izatea. Beharbada, zarenez gero horren eboluzio-degenerazioa da: zarenez gerora?… zarenezkora?… etab. Beste probabilitate bat ere bada: zarelakotik eratorri izana.

Horrez gainera, jakin nahi nuke -z gero egitura erabiltzean noiz erabili behar den -ez gero. Kontsonantez bukatzen denean bakarrik? Hartuz gero ala hartuez gero?

Ikasi behar zenuenean estudiatu izan bazenu, gaur egun hobeto… biziko zinen ala biziko zinateke?

Kasu horretan zinen ere onartzen da ala zinateke erabili behar dugu derrigorrez?

Ezeren okerrik ez duela, pilotari bikaina aterako da (zuzen)

Ezeren okerrik ez baldin badu, pilotari bikaina aterako da (zuzen)

Horiek biak elkarren sinonimoak dira. Kontua da, gure eskuetatik hamaika liburu eta gramatika pasatu arren, oraindik ez dugula aurkitu baldintzazko -(e)lari buruz ezertxo ere.

Joatekotan (baldintza) eta joango bagara esanahi berekoak al dira?

-tzekotan baldintza?

-tzekotan = -z gero noiz?

-tzekotan: nahia ere adierazten du?

Musika entzunez ikasten da lezioa (zuzen)

Zigarroa errez sartu da gelan (zuzen)

Txurroak salduz ateratzen du bizimodua (zuzen)

Kolpeak hartuz ikasten da oinez (zuzen)

Hegazkin bat erori da, ehun pertsona hilez (oker)

Hamarna kopa hartu genituen, egundoko mozkorra harrapatuz (oker)

Hegazkin bat erori eta ehun pertsona hil dira (zuzen)

Hamaika kopa edan genituelarik, egundoko mozkorra harrapatu genuen (zuzen)

Gure ustez, aldi berean gertatzen diren bi ekintza eta instrumentaltasuna adieraz daitezke -(e)z osagaiarekin, baina ondoriorik ez. Horrela al da?

Non eta nola erabiltzen da -(e)na? Adibidez: Badakit etorri dena.

Subjuntiboko adizkiek batzuetan -(e)n atzizkia hartzen dute eta beste batzuetan -(e)la. Noiz bata eta noiz bestea? Etor dadin ala etor dadila? Joan zaitezen esan dit / joan zaitezela esan dit. Biak onartzen dira?