Jatorrizko forma

mutil, motel.

Jatorrizko forma

mutil, mezulari; zamamutil, mutil.

Jatorrizko forma

elizmutila.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: mutil(-)dantza.

Tradizioko erabilerek bermatzen dute

mutil da forma arrunta, markatu gabea; motel ere onartzekoa da, "Lgart." eta bokatibozko erabileretan.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: mutil koskor, mutil-lagun ; eta adibide gisa: mutila izan.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

mutil-dantza.

Forma baten adiera(k)

1 heldutasunera iritsi ez den gizonezkoa; 2 zerbitzaria, morroia; zenbait lanbidetan, kargu edo mailarik gabeko kidea.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-dantza.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mutil sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS: mutil koskor, koxkor.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib.: mutil kozkor / HiztEn: - / LurE: adib.: mutil kozkor / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-koskor.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mutil sarrerari dagokion azpisarrera: arauak jasoa du koskor sarreran, baina hemen (ere) jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. mutil koskorretako azpisarrera: De la adolescencia, de los años de la adolescencia // Erkiag Arran ("Mutil koskorretako gizonkeriak eta okerreriatxuak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

mutil koskorretan 2: M. Manterola (“Mutil koskorretan baserrian gurasoai laguntzen; eta ondoren, amasei urte baño len, asi nintzan telleri edo ladrillo-fabrika batean”), Basarri (“Mutil koskorretan Aia-ko Urdaneta baillarara joaten giñan gonbirau”); mutil koxkorretako 1, X. Lasa (“Larramendik berak aitortzen digu azaletik bederen hiztegiko hitzaurrean: garai hartako hainbat fraile, apaiz, jesuita eta orohar ikaslek, urte luzetan Euskal Herritik kanpo ikasketak egin eta gero etxeratzean, mutikoskorretako euskara zeharo ahazturik zekartela, eta hain zuzen berari ere gauza bera egokitu zitzaiola”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila.

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

-tan bizialdia.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

mutil koskor azpisarrerari dagokion adibidea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MUTIL KOXKOR (V-gip, G-bet; mutikoxkor V-gip). Ref.: Iz ArOñ; Elexp Berg; Zt (comunicación personal). "Mutílkoxkorra, hasta hacia los 10 años" Iz ArOñ. "Mutil-koxkor, neska-koxkor; aundixeagoak diranean: mutil-koskor, neska-koskor" Zt (comunicación personal). Cf. MUTIL KOSKOR. Esatea mutil koxkor bategaiti, edo gizon barritsu barbullo bategaiti guzur utsa dala [...] ezta gauza andirik. Zav Serm II 278. Ote dan mutill koxkorra. SBaroj CancB 250. Ez dakagu pakerik soldaru ta mutill koxkorrekiñ. Sor Bar 58. Batixta eta On Jose Erramon mutill koxkorrakiñ. Alz STFer 131. Txikitatik, mutill koxkorrak giñanetik. Etxeg Itzald II 84. Mutill koxkorra, urtiak zazpi / kunplitu gabe artian. MendaroTx 25. Ez, konpañeo: nik ez nian orrela esango; nere aldean mutil-koxkorra aiz! Ldi IL 24. Mutil koxkor herbail bat. Mde Pr 73. Eskillasuaneko mutil-koxkorra. SM Zirik 83. Etortzen ziran kaleko mutil koxkorrak sagarrak ostutzera. Salav 31s. Ene hauzoko mutikoxkor batzuk izan ziren protagonista. PPer Harrip 13. Ni mutil koxkorra nintzala, aitona baten etxera bi segari etorri ziran. Insausti 18. Zazpi urteko mutil-koxkor zurbil, mintsuak. MEIG IX 109. v. tbn. Iraola 76. Urruz Zer 112. Garit Usand 13. Or Eus 232. EA OlBe 17. Uzt Sas 96

adib: aingerutasun iz. g.er. Aingerua denaren nolakotasuna; xalotasuna. Haurtxo txikia zinenean, orduan bai, aingerua zinen; gaur, ordea, aingerutasuna galtzeko arrisku handian ikusten zaitut. Mutil koxkor batek, aingerutasunez ahoa beterik, galdetu zidan: jauna, nor dira okerragoak, emakumeak ala gizonak?

mutil koxkor 44: Berria 21 (“Hori ezin da ulertu ez baldin bada adin tartearen aldaketa batean; hau da, hamar-hamaika urteko mutil koxkor bati puxikarekin zartako batzuk emanez gero ez dago gurasorik arduratzen denik, baina noski, lau-bost-sei urteko umeekin, ba bai”), Argia 9 (“Nola ikusten zuten Bilbo Beskoitzeko mutil koxkorraren begiek?”), DiarioVasco 5 (“Eta, ura il zala jakin zuten bezain laster, an joan omen ziran aita, ama eta Nemexio mutil koxkorra ildakoaren baserrira”), EiTB 4 (“Mendigurenen obran, berriz, Beñat izeneko mutil koxkor batek bere etxe azpian dagoen denda batean tatuaje bat egin nahi du, baina bere amak ez dio uzten”), Elkar 4 (“Sekuentzia konkretu batean mutil koxkor bat saltoka ari da etengabe, bere amak goialdeko apalean utzitako jostailua harrapatu ezinik...”), Deia (“Musikarekiko zaletasuna eta bokazioa familiatik zetozkion eta mutil koxkorra zenetik sentitu zuen soinu txikiarekiko pasioa”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

mutil koxkor 25: Herria 4 (“Huntan, mutil koxkor batek harri xuri ttipi batzu hedatzen ditu oihan bidean, gibelerateko bidea errexkiago aurkitzeko”), Berria 2 (“Gauza tristerik badago, 16 urteko mutil koxkor bat aireportuan uztea da tristea”), Xabier Olarra 2 (“Mutil koxkor beltxaran txintxo eta serio bat zen Stephen, nahiz eta bazuen alde bihurri nabarmena ere”), Pello Salaburu 2 (“Hiruei begira zegoen denda atean Ramon Baglietto, urteak lehenago, bera ere mutil koxkorra zela, Gernikan hegazkin alemanak eraso egiten ikusi zituen gisa”), Gotzon Garate (“zugarrizko maitasuna dio mutil koxkorrari.”), Pedro Alberdi (“Mutil koxkorra nintzen, eta ondo gogoratzen zait nolako festa antolatzen zen sukaldeko mahaiaren inguruan”), Pablo Sastre 2 (“Eraikin txikiaren aurrean, funtzionario batek mutil koxkor bati goxoki bat eskaini eta trukean musua eskatu zion”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa, Adkor. markarekin, kolokazioa denez. Bide batez, neska koxkor ere azpisarrera gisa eta Adkor. markarekin jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa mutil sarreran.

Mailak

Adkor.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "mutil laguna = amigo, compañero".

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-lagun.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mutil sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

adiskide (gazte) gizonezkoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

mutilatu 2: Balea eta euskaldunak ("Amodiozko borroka hauetan izugarrizko kolpeak banatzen dituzte katxaloteek, eta oso arrunta da katxalote ar batek etsaiaren baraila harrapatu eta tenkada beldurgarri batez urratzea, behin betirako mutilaturik geldituz"), Lasa Denboraldi ("Bere burua mutilatu nahi duen gizona ondo damnaturik dago, ez da?").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

mutilatu : DFrec 1, AB50 2, HiztEn, Euskalterm 1; mutilazio : AB50 1, HiztEn, Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

HiruMila: mutila(tu) (mutilar), mutilatu (mutilado, da), mutilazio (Med.; mutilación) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBBk soildua.

Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Mutilatu: Mutilado; Mutilatu larri: Mutilado, gran".

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta arloa mugatuz onartzekoa

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta beharrezkotzat dauka lantaldeak, mutilazio bezala.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

mutila(tu), mutilatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

gorputz-atal bat erauzi.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. eta Naf. 'morrontza'.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-go.

Erabileremu dialektala

Ipar. eta Naf.

Forma baten adiera(k)

morrontza.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Lexemen erregulartasuna

-ki.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

haur arra.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-txo osaerako librea.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-l+z-.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-zahar.

Euskaltzaindiaren Arauak

mutilzahartu, mutilzahar(tu), mutilzahartzen. da ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

mutilzahartu, mutilzahar(tu), mutilzahartzen.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-zahar-tu.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-l+z-.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zale.