Euskaltzaindiaren Arauak

AS: modu onean: modu onean, modu txarrean erantzun; modu onean erositako tresna.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: bere moduan, zer modu?, zer modutan?, zer moduz?, modua(k) egin, modu on, modu oneko, modura, moduz .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

modu on, moduz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

modu onean / modu txarrean erantzun; modu onean erositako tresna.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

manera berean aztertzean modu berean ere azpisarrera gisa jasotzeko proposatua.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa modu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Txostenaren laburpena

'merke' adierako adib.ok jaso ditugu, 2 OEHko corpusean (NEtx LBB: "Buenos Airesko kalerik onenetako batean, uri-erdi-erdian, toki bat ustutzeko asmotan zan, bere jabea, ta modu onean eskeintzen zuan iñork erosi nai ba'zukean"; NEtx Nola: "Agur, andrea: Lengoan eska zenizkidan oial eta telak, atzo eldu zitzaizkidan Bartzelonatik. Oso tela bikañak dira ta modu onean datoz"); eta 4 EEBSkoan (NEtx Nola-ko testuinguru bera; Ataño: "Ostatu-jabeak onak eta maitagarriak itun eta oso modu onean ematen ziteken, gauzik geienak kontrabandoan ekartzen baitzituzten"; A.M. Labayen: "Elizarako izanda modu onean salduko dezutelakoan nago"; E.J. Hezkuntza Saila: "Prezio aldetik, berriz, denetik dago. Produktu batzu moduan daude, baina ez denak"). Eta modu onean : AB38 1; Euskalterm 2; modu oneko : Euskalterm 3.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

on.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

modu sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk. eta Gip.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: modu onean, modu txarrean erantzun; modu onean erositako tresna.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

modu sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

modu oneko jendea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MODU ONEZ. De buenas maneras, amablemente. Ark modu onez konsolatzen eta paketzen bazuen ere. Aran SIgn 26. Modestak modu onaz bendau badau aita. AB AmaE 320. Modo onez erran zabein Otsoari. Mdg 170. Modu onez bai, aditzen?, asarretu gabe baiñan kalera botako dut. Lab SuEm 177.

modu onez 9: Argia 2 (“Orainari eta etorkizunari begira kezkatuta daudenei, modu onez diot, kezka zentzu jatorrean ulertuta, atzera begiratzeko eskatuko nieke, nondik gatozen eta nora goazen begiratu eta kenketa egiteko”), Elkar (“Bennet andereak, guztiz gizalegetsu, ahamentto bat hartzeko erregutu zion lady Catherineri; baina andereak, oso erabakitsu –baina ez oso modu onez–, uko egin zion ezer jateari”), Deia 3 (“Gartxot ikusteko modurik ez dago jada -arin samar kendu zuten zineetatik, egia esan- baina Olentzero eta iratxoen jauntxoa bai, eta jendeak modu onez hartu ditu istorio biak”), Berria 2 (“Taldeak eta brasildarrak modu onez adostu dute kontratu etetea”), EiTB (“IMANOLek ez du arreba oso modu onez begiratzen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

modu onez 6: Berria (“Estatubatuarrak izkin egin zien bere adierazpenak jasotzeko eskaera modu onez egin zuten kazetari guztiei, bai herenegun, bai atzo goizean, etapa hasi aurretik”), Gotzon Garate 5 (“Modu onez, arren eta arren, alabatxoa ongi hartzeko eskatu nion”).

Erabilia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke, modu onean bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa modu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MODU TXARREAN a) Ilegítimamente. Batu begiz gizon batek [...] ondasunik ugarijenak, bada modu txarrian bada, ain dago pobre zein da lauzuri ezpaleuka. Astar II 163. b) De malos modos, groseramente. Eta [billetien enkargatuak] diyo oso modu txarrian. Iraola 130. Erran zuen modu txarrean. Izeta DirG 77

adib: [s.u. modu] modu onean 1 Begirunez, hitz egokiekin. Modu onean, modu txarrean erantzun. Hain modu onean eskatu zaidanari erantzunez. // [s.u. kalte] kalte izan da/du ad. Kaltegarri izan. Modu txarrean hitz egitea kristauarentzat kalte da. Ez zaigu batere kalte izango idazlan hau astiro irakurtzea. Ur hormatua kalte dute abereek.

modu txarrean 71: EiTB 28, Berria 20, Elkar 8, Argia 6, Deia 4, Consumer 2, Karmel, DiarioVasco, Laneki.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

modu txarrean 29: Berria 8, Asisko Frantzizko 4, Joxemari Iturralde 2, Ramon Saizarbitoria 2, Anjle Lertxundi, Agustin Otsoa, Elizen arteko Biblia, Xabier Olarra, Juan Garzia, Iñaki Iñurrieta, Joan Mari Irigoien, Fernando Rey…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa modu sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez da erabat gardena eta jasotzekoa da azpisarrera gisa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez da erabat gardena eta jasotzekoa da azpisarrera gisa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MODUAN Tr. Propio de la tradición meridional. Al Norte sólo hallamos algún ej. en Xalbador (cf. además behar moduan en Oxobi)). A) (Precedido de frase relativa). a) De modo que. Esaten da ulertu din moduan. Cap 146. Geien geien kuartillo ta erdi ardoak igaroko etzaituan moduan. Mg CC 149. Gastu alper erabageak gatik obligaziozko limosnak ezin egin dituan moduan jarten danean. Gco II 58s. Ez dakie [dotriña] beren umeai ongi erakutsi degiezakeen moduan. AA III 590. Garbitzen da ura edan ditekean moduan. It Dial 38 (Ur -n bestian, Dv e Ip -n bezala). Erakutsi zien [...] ezin ukatu zezaketen moduan. Lard 527. Zigortua izan bedi ori bere, guziok ikusi dagikeen moduan. Or Tormes 111. v. tbn. Izt C 215. b) (V-gip ap. Etxba Eib; Lar, Añ). Según, tal como, como. "Según, con verbos" Lar y Añ. "Según viene ésto, [...] au datorren eraz, moduan" Añ. Cf. supra (1) ejs. del tipo zure moduan. Orain zaoza / gumuta dezun lekuan, / zuelakoak / egon doazen moduan. Lazarraga 1199v. Sinisten dezula [...] Eleiza ama Santuak sinisten agintzen dituan moduan (1686). TAV 3.2.13. Misterio gozosoetan dagoan moduan. Urqz 76. Munduak bearbada sekulan ikusi eztuen moduan. Cb Just 61s. Denborak eta premiak eskatzen duen moduan. Gco II 64. Dagokion moduan. Izt C 240s. Erakutsi zien moduan egiten. Lard 85. Errespetoa guarda dedin / len izan eztan moduan. Afrika 145. Ta neurritu bear dot / dakidan moduan. Azc PB 339. Orrek merezi zuben moduan / bukatu degu batalla. Tx B I 242 (III 19 moruan). Opiziala aruntz eta onuntz zebillen, barren artan ibilli zitekean moduan. Anab Poli 63. Bizimodua zerutan dago / ikusten degun moduan. Basarri 133. Oitura zan moduan. SM Zirik 12. Ez agertu ziren moduan. MIH 289. v. tbn. Iraz 51. Zuzaeta 47. CatB 51. CatLlo 59. It Fab 259. Xe 231. Ud 85. Arrantz 91. EusJok II 21. Bv AsL 28. AB AmaE 285. A BGuzur 139. Enb 62. Txill Let 55. Bilbao IpuiB 24. Vill Jaink 81. Salav 76. Alzola Atalak 90. (Con reduplicación intensiva). Gaur ikusi dozuben modu-moduan dago. Kk Ab II 99. v. tbn. SM Zirik 82. Alzola Atalak 56. B) (V-arr, G-azp, AN-gip). Ref.: Gte Erd 160, 30. (Precedido de sintagma vbal. con suf. -t(z)eko). Como para; de modo que. Cf. ESATEKO MODUAN. Ez dira alkar ikusten, beintzat berba egiteko moduban. Mg CO 78. Gauzaren bat egin nai balu [...] gurasoa agitz aserra erazotzeko moduan. Gco II 14. Jarri ditzatela berpertatik aginde oek bear dan bide zuzen egokian irozotzeko moduan. Izt C 140. Esan zuan ingurukuak aditzeko moduan. Bv AsL 86. Iñok entzuteko moduan. A BeinB 72. Erromerira joateko moduan beltzez janzita. Moc Damu 5. Ezkozubez arrapau gauza andirik emoteko moduan. Kk Ab I 62. Alimentua ekarri diyot, / artzeko moduan bada. Tx B II 135. Irri dagite lertzeko moduan. Or Eus 53. Basetxeak ber-eraikiak eta bizitzeko moduan ipiñiak izango diran arteraño. EAEg 13-6-1937, 1806. Berritsuek beren izkera belarri-zulotik sartzeko moduan itzegiten bazuten ere. Anab Poli 71. Iñok ez igartzeko moduan. SM Zirik 103. Aitagurea esaten badezu nik entzuteko moduan. And AUzta 100. Noizbait ibili banaiz zu naigabetzeko moduan. Xa Odol 80. Medikuagana joateko moduan jarri giñan. BBarand 140. [Tellatua] egun baten konpontzeko moduan ebanak suberte aundia izan eban. Gerrika 119.

adib: modu 2 (Leku atzizkiekin singularrean, berdintasunezko erkaketa adieraziz). Ik. bezala. Ahal zen moduan. Ez dakite berbak behar den moduan erabiltzen. Jende gutxi bizi da zure moduan. Besteren eragile moduan ari dena. Elkarrizketa moduan egina. Gehiegikeria deritzat batek eta bestek, Sansonen modura, etsai guztiak geurekin batean zapaltzeko agertzen dugun grina biziari. Geuk egin behar ditugu geure legeak, gura dugun modura. Buruko zapia frantses modura jarria. Zuretzako moduko lana.

moduan 20.524.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

moduan 7029

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada, eta aski da modu 2ko azalpenarekin.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa mantentzekoa modu sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

(izen baten ondoren): han ikusi genuen etxe moduko bat, handia.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Formatu erabaki gabeak

ez zaio sarrera-azpisarrerarik emango, 'egoki, merke' edo gisako adieretan erabilia ez bada.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta onartzekoa da, lantaldearen ustez.

Kategoria

izond.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

modula, modulatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

modulatzaile (eta demodulatzaile 1) 5: Ramirez de la Piscina 2 ("Modem [MODulatzaile/DEModulatzailea]: Ordenadoreak telefono bitartez lotzen dituen tresna"), Osasunaren psikologia 3 (adib.: "Garrantzi handia du hemen aldagai "modulatzaileaz" hitzegiteak [...] Aldagai modulatzaileen erabilerak, argitasun handiagoa ahalbidetzen du, aldagaien arteko harreman posibleen ezagutzan [...] Emaitza batzuk argitzeko balio izan dute aldagai modulatzaileek").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

moduladore : HiztEn (Modulazioa burutzeko aparatua), LurE (Modulatzen duena; Elektr. Uhin elektrikoak modulatzen dituen tresna); modulatzaile : HiztEn (Modulatzen duena), Euskalterm 2 (hauetan 1 moduladore sinonimoarekin) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

moduladore : ElhHizt (Elektr.: modulador), HiruMila (modulador — aparato), EskolaHE (Modulatzen duena; Elektr. Uhin elektrikoak modulatzen dituen tresna); modulatzaile : ElhHizt - HiruMila (modulador, -a) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ulu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MODURA. (Precedido de frase relativa). a) De modo que. Guztiai min emongo deutseen modura [guzur ta saltsak] kontetia. fB Ic II 211. b) Tal como, como. Cf. supra (1) ejs. del tipo zure modura, etc. Buketaren usaia sala guziyan banatzen dan modura. Bil 161. Al daben modura atsedetera. AB AmaE 364. Geuk egin biar ditugu geure legiak, gura dogun modura. Ag G 354. Euzkeldun utsak ixan gaitezan / asabak ziran modure. Enb 62. Joan da poza potzura, / amesak diran modura. Or Eus 110. Bizia, lur ontan ezagutzen dan modura, ezta gai gure yoranak asetzeko. Vill Jaink 124. Bertso-saio luze bat egin genduan, orduan gure modukoak aritzen ziran modura. Insausti 331. Astarloa frantziskotarrak zion modura. MIH 223. v. tbn. Azc PB 330. Anab Poli 64. Uzt Sas 197. MMant 63.

adib: modu 2 (Leku atzizkiekin singularrean, berdintasunezko erkaketa adieraziz). Ik. bezala. Ahal zen moduan. Ez dakite berbak behar den moduan erabiltzen. Jende gutxi bizi da zure moduan. Besteren eragile moduan ari dena. Elkarrizketa moduan egina. Gehiegikeria deritzat batek eta bestek, Sansonen modura, etsai guztiak geurekin batean zapaltzeko agertzen dugun grina biziari. Geuk egin behar ditugu geure legeak, gura dugun modura. Buruko zapia frantses modura jarria. Zuretzako moduko lana.

modura 3193.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

modura 1139.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada, eta aski da modu 2ko azalpenarekin.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa mantentzekoa modu sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

modutsuan postpos. 2, MEIG ("Etxea prest dagoen modutsuan"; "Adituko nukeen, gainera, Agirreren modutsuan, adierazi balidate").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

modutsu izond. 'diruz hornitu samarra' adierako 1, Basarri El Día 1934 ("Gañontzean alaiñ modutsu ez diranak ere, karrera bat, edo beste "enpliu" goi antzekon bat bereganatu dutela, ta arrokerizko galaz asko ikus oi ditugu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

modutsuan postpos. 1: DFrec (Egin: "deporteak lehengo modutsuan jarraitzen du") // Ez dugu aurkitu ap., AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

modutsu : EuskHizt (izond. 1818 Bizk. 'moduzkoa, modu ona begiratzen duena'), ElhHizt (B), HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

idazle banarengan jaso dira 'modua duena, diruz hornitua' adierako izenlaguna ("Basarri"gan); eta modutsuan postposizioa (K. Mitxelenagan).

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu/-zko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

moduz 'egoki' adierako 8: Lar Carta a Mb ("kontuz ta moduz egozten zaien Jainkoaren hitza artzeko, gordetzeko, azitzeko, ta eunetan anbat emanarazteko"), Añ 3 ("Ostia santua artuteko egon bear dozu moduz, geldi geldi", "Allega zaiteze altarera astiro ta moduz", "Ara ze bakean, ze moduz dagozan eskola-mutilak"), Gy ("Hagitz moduz eta oneski / deithu zuen bere etxera"), Lard ("Jakobek Labani espa oiek moduz aditu"), Azc PB ("Nungoa nintzan iakin nai eben / eta esan neutsen nik moduz / —Bizkaian bere labankeriak / gazterik ikasten doguz"), MIH ("aski moduz eta neurriz mintzatu ginen"); interpretazio zaileko moruz 1, Tx B III ("Or daude moruz / baztar danak betiak / Mari ta Peruz").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

moduz 'egoki' adierako 2: Zam ("zarrai moduz berba egin bear yakiela"), J.G. Etxebarria ("Zeu zara ebazlea, moduz uka arren" — quod pulchre negas).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

moduz : EuskHizt (adib.; "aski moduz eta neurriz mintzatu ginen han"), HiruMila (con destreza, bonitamente, con maña, con tiento), ElhHizt (AS: 1 bien, de buen modo, con buenas maneras, cortésmente; 2 hábilmente, con destreza, con maña), Lur EG/CE (arreglado), DRA (con destreza), PMuj DVC (bonitamente, ingeniosamente, con maña) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EF/FE, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

AS / EBBk soildua.

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

modu sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

egoki.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

aski moduz eta neurriz mintzatu ginen han.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.: izan gaitezen apalak, moduzkoak, baketsuak.

Atzizkien araberako erabakiak

-zko/-tsu.

Euskaltzaindiaren Arauak

moduzkotasunez jantzi.

Atzizkien araberako erabakiak

-zko-tasun.

Euskaltzaindiaren Arauak

moduztatu, moduzta, moduztatzen. Bizk. da/du ad. 'zerbaiti itxura ona edo egokia eman'.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

moduztatu, moduzta, moduztatzen.