Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

urakan 3: AB AmaE 2: "urakan gogorrak oi dauz zugatzak ausi", "Urakan gogorrak mendi goietatik Beor eta beiak bota dauz beera"; Azc PB: "gizon ta ontzi irunsten daben urakana".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hurakan 3: Etxde: "Atlantiko-ko hurakanekin, Txina-ko itsasoko tifoiekin eta Itxaropen Oneko Lurradarreko horma-uharteekin borrokan jardun eta gero"; HizkLiter: "Osa ezazu koadro hau irakurgaia kontutan hartuz. Titularea. Nork? Zer? Noiz? Non? Zergatik? Hurakan batek"; J.M. Elexpuru: "Hurakanak bezala astindu zuen apaizgai-ohi eta iraultzaile-berrien erdi inuzentzia Genovako giro 'lizunak'".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hurakan : DFrec 1, AB38 3, HiztEn; urakan : LurE, Euskalterm 6 // Ez dugu aurkitu ap. AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

urakan : EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE; hurakan : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) erdal huracan / ouragan formen ordainak: aizebeltz : Casve FE, PMuj DCV (aize-beltz); aldagoi : Lur EG/CE, PMuj DCV; ekaitz : XarHizt, T-L LBF (- tempête), HaizeG FB; haizerauntsi : HiruMila, XarHizt (erauntsi), HaizeG FB (haize-erauntsi), PMuj DCV (aiz-erauntsi eta erauntsi); hurakan : HiruMila, ElhHizt; urakan : Lur EG/CE eta EF/FE; zirimola : HiruMila, Lur EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF (eta - tempête: ekaitz), PMuj DCV (eta zirimol); zoperna : XarHizt; zurrunbilo : XarHizt, PMuj DCV (zurrunbillo) // Casve FE: kürübillo, aizeburrunba, tiribiti, maierronda // PMuj DCV: tulubio, txirimilo, aizetzar; b) es huracanado formarenak: PMuj DCV: zirimol-antzeko, tulubio-antzeko; vientos huracanados: zirimol-aizeak, aize eroak // Ez dugu aurkitu ohiko beste iturrietan.

Erdaretako formak

es: huracan; fr (DLLF): ouragan; it (S. Carbonell): uragano; fig.: vento impetuoso; ca (DCC): huracà; en (Collins): hurricane; de (Langenscheidts): Orkan; es: huracanado; fr (DLLF): impétueux, euse; violent, e; viento huracanado: vent violent; it (S. Carbonell): uragano; (...) viento -: vento di uragano; ca (DCC): Ø; en (Collins): viento h.: hurricane wind, violent wind; de (Langenscheidts): orkanartig; es huracanarse; fr (DLLF): Ø; it (S. Carbonell): diventare uragano; ca (DCC): Ø; en (Collins): Ø; de (Langenscheidts): zum Orkan werden.

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. urakan.

Lexemen erregulartasuna

h zal.

Atzizkien araberako erabakiak

-xe.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HURBIL-HURBILA (H). Muy cerca. "Hurbil hurbila da, c'est tout près, tout proche" H. Nere beldur izan gabe / yauts adi urbil-urbila. Elzb Po 182. Karkailaz ari zen beraz, Martinen sudurrari hurbil hurbila. Barb Sup 10. Gure sahetsean, gutarik hurbil-hurbila, errekako ura gurekin batean doha. JE Ber 40. Etsaia hurbil-hurbila dugu. Herr 8-11-1956, 1. Izan ginen urte batez Loiolan, Gipuzkoako Azpeitia herritik hurbil hurbila. Larre ArtzainE 302. Hain baiginen guhaur lurrari hurbil hurbila haziak izanak. Ib. 111

hurbil-hurbila [adb.] 2: Berria (“hatsa senti daiteke hurbil-hurbila”), Erlea (?) (“izan zahartzaroa era heriotza hurbil-hurbila”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

hurbil-hurbila [adb.] 28: Herria 25 (“Eta hurbil hurbila Hitlerrek ez du bertzerik egin jendeak errez Juduak zirelakotz edo Rom jendetarik zirelakotz, bere pentsatzeko moldean, garbiketa bat egiten zuen”), Monika Etxebarria 2 (“Adolpheren begitarteak hor dirau, txokolate koloreko paretan bermaturik; hurbil-hurbila dirudi”), Patziku Perurena (“Tobera-mustra hori apailatu zute erretoretxeari hurbil-hurbila”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide egokia Iparraldean; beraz, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa hurbil sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

hurbilagotu, hurbilago(tu), hurbilagotzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

hurbilagotu, hurbilago(tu), hurbilagotzen

Atzizkien araberako erabakiak

-ago-tu.

Euskaltzaindiaren Arauak

hurbilarazi, hurbilaraz, hurbilarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

hurbilarazi, hurbilaraz, hurbilarazten

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-l(du)+a-.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri-egokia.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-etik/-danik/-dik.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Jatorrizko forma

eragiketa hurbildu, eragiketa aproximatu; zatiketa hurbildu.

Euskaltzaindiaren Arauak

hurbildu, hurbil(du), hurbiltzen. da/du ad.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: hurbiltzeko(rik) ere .

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

hurbildu, hurbil(du), hurbiltzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

hurbil sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-eko/-go

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

hurbil sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

hurbildik (+ -ll-, u-) 26 aldiz ageri dira: G 10 (Txill Let, Zait Plat, Vill Jaink, Gazt MusIx), IE 15 (He Gudu, Mih, Gy, Hb Esk, Elzb Po, Elzb PAd, Iratz, Mde Pr, Zerb Azk, Larz Senper), EB 1 (MEIG); hurbiletik (+ -ll-, u-) 16 aldiz: G 1 (Etxde JJ), IE 12 (EZ Man I, EZ Noel, Ax, SP Phil, Zby, HU Aurp, Barb Sup, FIr, JEtchep, Ardoy SFran), Zu 1 (Arch Fab), EB 2 (MEIG) eta urbilxeagotik behin (Vill Jaink); hurbildanik (+ hurbil danik) 17 ager.: IE (Dh, MarIl, Hb Esk, Dv Lab, Laph, Arb Igand, HU Aurp, JE Bur, Barb Sup, Ox), Zu 1 (AstLas).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(h)urbildik 5 aldiz jaso da: G 1 (Vill in Egan 1960), IE 1 (M. Landerretche in RIEV 1911), EB 3 (Lf Gure Almanaka 1970, Vill Sarrera in Cristaubaren icasbidea..., Txill Freinet-teknikak lilitegian); hurbiletik (+ urbilletik) 14 aldiz: G 1 (Vill Kataliñen gogoetak), EB-EgAs 13 (P. Xarriton, B. Urkizu, Oihenart Taldea, B. Oihartzabal, J. Suarez Barrutia, X. Gereño, I. Mendiguren, X. Mendiguren Bereziartu, J. Erzibengoa, Zabal 1976, Egin 1977, Egin 1990, Eguna 1990); hurbildanik behin (JE Med).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hurbildanik : DFrec 1; hurbildik : DFrec 2; hurbiletik : DFrec 2 eta urbilletik 1.

Hiztegietako informazioa

ez dugu aurkitu HiruMila, Casve EF, ElhHizt eta PMuj DCV hiztegietan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-etik/-dik/-danik (eta -eko/-go) banaketa argitzeko txosten sistematikoa landuko da.

Jatorrizko forma

segida joerabakar hurbilkorrak, segida joerabakar konberjenteak.

Euskaltzaindiaren Arauak

lerro hurbilkorrak.

Forma berri tradizioko oinarri handirik gabea, baina beharrezkoa

nahiz tradiziorik ez bide duen, beharrezkoa da, eta ongi eratua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu hurbilpen formarik aurkitu; ager. banakoak dira hurbiltze (SP Phil: "Zarena, Philothea, hurbiltze suerte guzien beldur, zenbat ere aphurrak baitira; eztezazula lausenguzkeriarik nihoiz ere paira zure aldean") eta urbilze (Mb IArg I: "Bidez igaro zen Jeriko zeritzan erri batetik; erri onetara urbilze berean arkitu zuen bidetik baztertua zegon itsu eskelle bat").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hurbilpen eta konposatuak 15: B. Urkizu ("Hizkuntzalaritzaren beste hurbilpen bat da"); Baga-bigaMat ("Egin dugun lanak hurbilpen baten esanahia du"); K. Fernandez ("Gure ikerketan errealitateranzko hurbilpena bilatzean, aldagai bi baino gehiago kontsideratuko ditugu"); X. Mendiguren B. 2 ("Aski da berak jarrai dezakeen eredu bat ematea, nahiz eta haren lehen hurbilpenek batere jatorrizkoaren antzik ez izan", "Poesia lirikoaren kasuan formarekiko hurbilpen moduren bati eutsi beharra dago"); OinEntz/3 2 ("1 cm sobra denez oraindik hurbilpen bat besterik ez da", "Balio bat edo bestea aukeratzea lortu nahi dugun hurbilpen-graduak esango digu"); I. Zuazo ("Hurbilpen zientifiko bat proposatzen du prozesu analitikoaren bidetik"); J. Berruezori omenaldia ("Bere ezagupen zabalak Historiatik Bizitzara ezartzen zuen hurbilpen kezkatia eginez"); Agenda 1990 ("Hurbilpen bat egin zen ahozko literaturaren forma nagusi eta errotuetara"); Demografia 1986 2 (adib.: "Informazio horiek lortzeko, atzera-begirako hurbilpen bat erabiltzen du inkestak"); V. Huici ("1876arte, jauntxo eta merkatarien arteko elkarketa edo hurbilpenetik urrun, hauek karlista / liberal dikotomiaren muturretan egoten ziren"); Zutabe 1993 ("Glotodidaktikaren alorreko kontzeptuekiko hurbilpena egin nahi da"); ELA/STV 1992 ("ELAk jarrera irekia mantendu behar du sindikalismo abertzalearen barruan hurbilpen handiago bat bultza dezaketen ekintzen aurrean"); (h)urbiltze eta konposatuak 14: J.J. Bergaretxe ("Betidaniko urbiltzea aintzat arturik, gaurko jakintzaren aurrerapenekin uztartu nai dute"); UZEI ("Estatu kideen arteko hurbiltze bat lortu"); J. Kortabarria ("Problema askotan, hemen goiko hurbiltzerako metodoa baino zehatzagoren bat erabiltzea gogokoagoa egiten da"); N. Balluerka ("Gizarte horrentzat postulaturiko izaera nazionalezko 'ideiala'rekiko hurbiltze bat lortu nahi zuten"); B. Urkizu ("Hurbiltze honen gainean eraikitako sistemetan gauzatu beharrekoak dira"); M. Orbe ("Kanpaina honen inguruan sor zitezkeen iniziatiba, ekintza jaialdi, mobilizazio, talde ta pertsonen arteko hurbiltze, kontzientziatze... eta abarri buruzko ametsak"); M. Arrieta 3 (adib.: "Poesia azken finean, danetarako hurbiltze bat da"); J. Haritschelhar ("Egiazko hurbiltze zientifiko bat"); Eutsi/1 ("Hurbiltze adlatiboa: Iruñerantz; Donostiarantz"); GIE ("Ikastolei publiko eta doakoa izateko hurbiltze aukera [...] ematea"); G. Ansola 2 ("... aurrerapen estimagarriak eta iraunkorrak lortu behar direla elkar hurbiltze-bidean", "Elkar hurbiltze-higidura zenbaterainokoa izan den aztertuko da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hurbilpen : AB50 1; Euskalterm 1; hurbiltze : DFrec 4; AB38 3 (hauetan h. tresna, h.-abiadura); LurE; Euskalterm 13 (hauetan h. esperimental, h.-angelu, -erreakzio, -ibilaldi, jokabide, -mugimendu, -leiar, -lente, -politika) // Ez ditugu aurkitu ap. HiztEn.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

hurbiltze : EuskHizt; HiruMila; PMuj DVC (u-); urbilpen : PMuj DVC // Ez ditugu aurkitu ap. ElhHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA.

hurbilpen 1 iz. Hurbiltzea, hurbilketa. 2 iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, hurbilpen-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, 1. adieraz bestelakoetan hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. planteamendu; ikuspegi; ikuspuntu...].

hurbilpen 143.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

hurbilpen 42.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Debekua bere horretan uztea proposatu da ingelesezko ‘approach’en eraginez ageri delako espezialitate-testuetan.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pen/-tze.

Atzizkien araberako erabakiak

-txo leku-denborazkoetan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-pen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: hurbilsko / LurE: - / ElhHizt: hurbilsko / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-xko.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond. eta iz. / AS: lagun hurko.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

lagun hurko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu hurra interjekziorik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hurra 5: X. Diaz 3 ("Hurra! Jejejejeje! Hip-hip-hurra! Hip-hip-hurra!"), X. Mendiguren B. 2 ("Hip, hip, hip! Hurra! —oihu egin ondoren", "berriz ere guztiek oihu egin zuten: —Hip, hip, hip! Hurra!").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

urra : DRA (1 voz con que se llama a gallinas y palomas; 2 avellano; 3 la avellana; 4 hurra, interj. de alegría y entusiasmo; 5 aves en general, especialmente las gallinas y palomas; 6 cercano, próximo; 7 el próximo, el pariente), PMuj DVC (1 voz para llamar a las gallinas, palomas; 2 hurra! interj.; 3 ave, volátil; 4 la avellana; 5 el próximo, el pariente próximo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

aski nazioartekoa da (cf. es, fr, en), eta onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari.

Kategoria

interj.

Jatorrizko forma

hurran /hurbil/.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 1 'hurbil'. 2 '-tzeko zorian': hil hurran da; zeren akabatu hurran baita eguna / AS: hurraneko.

Leku-denborazko izenen eratorriak

hurraneko

Euskaltzaindiaren Arauak

hurrandu, hurran(du), hurrantzen. Ipar. 1 da/du ad. 'hurbildu'. 2 da ad. 'hilzorian egon'.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

hurrandu, hurran(du), hurrantzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ko leku-denborazkoetan.

Euskaltzaindiaren Arauak

h. hur 2.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. hur.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan hurrean azpisarreraa, a) Ub ("Zeren, zion, Zeruetako Erreinua urrean dagoan", "Iltzeko urrean arkitzen"), Mg CC ("Sugeren bat ekusten badezu urrean"), Añ EL ("Kondenetako zorian ta urrean dagozanakaitik"), Astar ("Bertan sartzeko ain urrian gagozanian"), Izt C ("San Migelko ugartearen urrean"), Ur MarIl ("Zuzenduten da urrian eguan Jesuiten konbentu batera"), Lard (Jerusalendik urrean zegoan iturri-ondo batera"), Bil ("Proga emango nizun eguna / arkitzen zala urrian"), Arr GB ("Goloren urrean"), Aran SIgn ("Billatu zuen uritik urrean aitzune ezkutatu bat"), Camp EE 1883b ("Aiñ urrean dago eriotza?"), AB AmaE ("Baña bizi zan arerio bat bere urrean"), Azc PB ("Belenik urrean"), Ag AL ("Alkarren urrean ioan dira?"), Ezale 1897 ("Erleak euren kutxan urrean dagozanean"), Echta Jos ("Baso-etxe baten urrean"), Alz Ram ("Nere biotzaren urrean egon arren"), Enb ("Ugazaba badauko etxetik urrian"), Tx B ("Ormaiztegitik urrian"), Kk Ab ("Bide kurutzen urrian"), Otx ("Ekatxa urrian zan noonon"), TAg Uzt ("Ziztualdi berriak ebaki zun aizea an urrean"), Zait Sof ("Eriotza urrean, beren biziaren amaia dakustenean"), Mde Pr ("Hurrean bizi zen"), Bilbao IpuiB ("Ba ebillen beste "pizti" bat be dantzan naiko urrean"), BEnb NereA ("Xabierren ez da euskerarik, / ez Iruñatik urrian"), Erkiag BatB ("Zaratea susmau eben euregandik urrean"), NEtx LBB ("Mai bat leiotik urrean"), Uzt Sas ("Gabonak dira urrian"), eta aip. fB Ic, JJMg BasEsc, Urruz Urz, AzpPr, Itz Azald, Arrantz, Lab EEguna, Gand Elorri, Etxba Ibilt // Zuzaeta ("Munduben asierarik lau milla urte urrian igaro ezkero agertu zan mundura"), Mg PAb ("Ze atsegiña laurogei urte urrian dituban andrakumiarentzat!"), Lard ("Iru illabete urrean emen egin zituen"), AzpPr ("Urtia franko dauka / orrek bizkarrian, / irurogei ta amar / noski urrian"), Tx B ("Milla zortzireun irurogei ta / hamalau urte urrian, / lenengo plazan kantatu nuen / nik Ernaniko lurrian"), Otx ("Badira ixango urrian iru illabete") // Or Eus ("Odeirik bada sabel gorririk, / samurtuko ditu, urrean"); b) Mg PAb ("Esaten ere zaio zakurra, esan nai du zaukorra, edo zauk-urra, adierazotzeko zaukaria dala, edo zauka urrean duela!), Azc PB ("Eta esateko gero baietza / eztauko minik urrean [neskeak]"); c) `posiblemente, probablemente': AB AmaE, A BeinB, Kk Ab I, Altuna, Or Tormes, Enb, Otx, Erkiag Arran, Akes Ipiñ // AB AmaE, Azc PB; eta hurrean hurrean : fB Ic III.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

cf. 'hurrean, hurbil' eta 'hurrean, seguru asko' adieretako urrian : Euzkadi 1930 ("Dan apala, esaten eben ao batez bere urrian ibilli izan diran gustijak"), KarmArgia 1934 ("Urrutidatzi au etxaken atsegingarri izango gure mixiolariei? Bai, urrian").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

urrian : LurE (adib. gisa) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

urrian : EuskHizt - EskolaHE (adib. gisa: Mitxelenarena jasoz), DRA (1 cerca; 2 probablemente) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib. gisa

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

hurrean da euskara batuan dagokion forma (eta arautua da); forma horren adierak azaltzean, hemengo hau ere jasotzekoa dela uste du lantaldeak, hau da: "adlag. 1 'hurbil'. 2 Bizk. 'beharbada; seguru asko'".

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan hurrean azpisarreraa, a) Ub ("Zeren, zion, Zeruetako Erreinua urrean dagoan", "Iltzeko urrean arkitzen"), Mg CC ("Sugeren bat ekusten badezu urrean"), Añ EL ("Kondenetako zorian ta urrean dagozanakaitik"), Astar ("Bertan sartzeko ain urrian gagozanian"), Izt C ("San Migelko ugartearen urrean"), Ur MarIl ("Zuzenduten da urrian eguan Jesuiten konbentu batera"), Lard (Jerusalendik urrean zegoan iturri-ondo batera"), Bil ("Proga emango nizun eguna / arkitzen zala urrian"), Arr GB ("Goloren urrean"), Aran SIgn ("Billatu zuen uritik urrean aitzune ezkutatu bat"), Camp EE 1883b ("Aiñ urrean dago eriotza?"), AB AmaE ("Baña bizi zan arerio bat bere urrean"), Azc PB ("Belenik urrean"), Ag AL ("Alkarren urrean ioan dira?"), Ezale 1897 ("Erleak euren kutxan urrean dagozanean"), Echta Jos ("Baso-etxe baten urrean"), Alz Ram ("Nere biotzaren urrean egon arren"), Enb ("Ugazaba badauko etxetik urrian"), Tx B ("Ormaiztegitik urrian"), Kk Ab ("Bide kurutzen urrian"), Otx ("Ekatxa urrian zan noonon"), TAg Uzt ("Ziztualdi berriak ebaki zun aizea an urrean"), Zait Sof ("Eriotza urrean, beren biziaren amaia dakustenean"), Mde Pr ("Hurrean bizi zen"), Bilbao IpuiB ("Ba ebillen beste "pizti" bat be dantzan naiko urrean"), BEnb NereA ("Xabierren ez da euskerarik, / ez Iruñatik urrian"), Erkiag BatB ("Zaratea susmau eben euregandik urrean"), NEtx LBB ("Mai bat leiotik urrean"), Uzt Sas ("Gabonak dira urrian"), eta aip. fB Ic, JJMg BasEsc, Urruz Urz, AzpPr, Itz Azald, Arrantz, Lab EEguna, Gand Elorri, Etxba Ibilt // Zuzaeta ("Munduben asierarik lau milla urte urrian igaro ezkero agertu zan mundura"), Mg PAb ("Ze atsegiña laurogei urte urrian dituban andrakumiarentzat!"), Lard ("Iru illabete urrean emen egin zituen"), AzpPr ("Urtia franko dauka / orrek bizkarrian, / irurogei ta amar / noski urrian"), Tx B ("Milla zortzireun irurogei ta / hamalau urte urrian, / lenengo plazan kantatu nuen / nik Ernaniko lurrian"), Otx ("Badira ixango urrian iru illabete") // Or Eus ("Odeirik bada sabel gorririk, / samurtuko ditu, urrean"); b) Mg PAb ("Esaten ere zaio zakurra, esan nai du zaukorra, edo zauk-urra, adierazotzeko zaukaria dala, edo zauka urrean duela!), Azc PB ("Eta esateko gero baietza / eztauko minik urrean [neskeak]"); c) `posiblemente, probablemente': AB AmaE, A BeinB, Kk Ab I, Altuna, Or Tormes, Enb, Otx, Erkiag Arran, Akes Ipiñ // AB AmaE, Azc PB; eta hurrean hurrean : fB Ic III.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

cf. 'hurrean, hurbil' eta 'hurrean, seguru asko' adieretako urrian : Euzkadi 1930 ("Dan apala, esaten eben ao batez bere urrian ibilli izan diran gustijak"), KarmArgia 1934 ("Urrutidatzi au etxaken atsegingarri izango gure mixiolariei? Bai, urrian").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

urrian : LurE (adib. gisa) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

urrian : EuskHizt - EskolaHE (adib. gisa: Mitxelenarena jasoz), DRA (1 cerca; 2 probablemente) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib. gisa

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

hurrean da euskara batuan dagokion forma (eta arautua da); forma horren adierak azaltzean, hemengo hau ere jasotzekoa dela uste du lantaldeak, hau da: "adlag. 1 'hurbil'. 2 Bizk. 'beharbada; seguru asko'".

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ko leku-denborazkoekin.

Formatu erabaki gabeak

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: hurrena, hurren arte, hurrenez hurren, hurrenik.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

hurren arte, hurrena, hurrenik, hurrenez hurren.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-a adlag.gilea.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: hurrengoan .

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-eko/-go.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HURRENGO ARTE (V, G; urrengoorarte V-ger; urrungoarte V-ger; urringuarte V-gip). Ref.: A (urrengo); Etxba Eib y Elexp Berg (urrengo arte); EAEL 234. "Fórmula de despedida: hasta otra vez. Urrengo arte guztiori!" Etxba Eib. Urrengo arte, illoba. Moc Damu 14. Agur guztiori, urrengorarte. Echta Jos 133. Ezagun ta adiskideai goraintzi ta eskumuñak eman. Urrengoarte. A Ardi 7. Agur, Patxo, urrengorarte! Bilbao IpuiB 135. Urrengorarte ba. Erkiag BatB 49. Bakoitzak bere trasteak artu eta "urrengo arte" esan alkarri. BBarand 98. v. tbn. Zendoia 224. Urrengora arte: Canc. pop. in BBarand 65. Urrengorarte: Alzola Atalak 121 Elkarri agur egin zioten urrengorarte. Ldi IL 94. "Urrengo arte" agur-eginda, laster aldendu zan andik. TAg Uzt 211 Urrengorarte itxaron egin biarko. Otx 30. Zer egingo dozu ba! Urrengorarte itxaron bearko dozu. Bilbao IpuiB 43

def: hurrengo 1 adj. Hurren datorrena, ondo-ondotik datorrena. Hurrengo kapituluan ageriko den bezala. Hurrengo urteko urtarrilean hil zen. Sunbillatik hurrengo herriraino. Lehenbizikoak hurrengoari ez dio deus esan. Ikus 284. orrialdean eta hurrengoetan. || Kontuz, bada, hurrengorako. Hurrengora arte: hurrengo arte //adib: adio 1 interj. Joatean agurtzeko erabiltzen den hitza. Ik. agur. Adio ene maitea, adio sekulako. Adio, hurrengo arte.

hurrengo arte 7: Berria, EiTB 4, Jakin 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

hurrengo arte 5: Berria, Jon Arretxe, Iban Zaldua, Joxemari Urteaga, Joxemari Iturralde.

hurrengo 1 adj. Hurren datorrena, ondo-ondotik datorrena. Hurrengo kapituluan ageriko den bezala. Hurrengo urteko urtarrilean hil zen. Sunbillatik hurrengo herriraino. Lehenbizikoak hurrengoari ez dio deus esan. Ikus 284. orrialdean eta hurrengoetan. || Kontuz, bada, hurrengorako. Hurrengora arte: hurrengo arte. || (-en atzizkiaren eskuinean). Apezpikuaren hurrengo elizgizonak direlako apaizak. Erregeen hurrengo bigarren igandeko irakurraldia. Odolik ez duten hutsaren hurrengo iratxoak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide azaldua da eta, beraz, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide soil gisa utzi, azalpena kenduta

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa hurrengo sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HURRENGO BATEAN (A, que cita el ej. de Mg PAb). En otra ocasión (futura). Zuk aterako bazendu ardaua zeure kostura, urrengo baten esango zenduke barberu ta zirujaubak diriala dollor, prestubez, zikotz batzuk. Mg PAb 53 (Azkue traduce "en la primera ocasión"). Zuen txanda izango da / urrengo batian. Xe 290. Urrengo batean beste zerbait emango diyozu. Moc Damu 25. Emakumeak urrengo baten egingo dute beren eginkizuna. Ag G 21. Urrengo baten bere baimenaz / esango ditut bestiak. Urruz Zer 78. Ez da bearrezkoa. Urrengo batean emango dirazu. Muj PAm 72. Egin dezagun ala, urrengo batean egunkariareriko gertu-lanak gaurtik, nere aburuz, nola asi diteken azalduaz. Ldi IL 72. Urrengo batean erantzungo diot zure galdeari. TAg Uzt 61s. Urrengo batean neronekin eramango aut. Etxde JJ 42. Ia noiz ikusi al dogun alkar urrengo baten be. Bilbao IpuiB 277. Bainan orduan lan egin behar zuan. Hurrengo batean eginen zizkion nahi aña. Osk Kurl 41. Urrengo baten nere ondora / beldurrik gabe etorri. In Uzt LEG I 188. v. tbn. Yanzi 113. Urrengo baten: MendaroTx 201. En otra ocasión posterior. Bultzada batez buruz bera bota zun ormagainetik [...]. Urrengo batean, berriz, jostorratz aundi bat erdialderaño sartu zion [...] beste mutiko bateri. TAg Uzt 64s. Urrengo batean ala ari zitzaizun. Anab Poli 129. Eta urrengo batean, ostikadea emon eustan uzkian Olarratz jaunak. Erkiag BatB 83. Amar-amabost urtian eztozu izan eriotzarík etxian, baña urrengo baten bost urte barruan bi edo iru subertau jatzuz. Gerrika 186.

adib: hurrengoan 1 adb. (Etorkizun den denboraz mintzatuz). Hurrengo aldian; beste egunen batean. Asko da gaurko; hurrengoan ikasiko dugu gainerakoa. Hurrengoan berri hobeak izango ahal ditugu! Noiz etorri behar du aitak? hurrengoan etorriko da. Hurrengoan hitz egingo dugu horri buruz. || Hurrengo batean ekarriko dizut.

hurrengo batean 136: ElCorreo, Deia 4, Elhuyar, Elkar, Consumer 6, Berria 27, EiTB 52, Jakin 3, Argia 14, Laneki, Erlea 3, DiarioVasco 13.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

hurrengo batean 83: Berria, Bernardo Atxaga, Unai Elorriaga, Imanol Unzurrunzaga, Rafa Egiguren, Koldo Izagirre, Mirentxu Larrañaga, Ramon Saizarbitoria, Imanol Zurutuza, Jon Alonso…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke azpiadiera, hurrengoan bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa hurrengo sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu landu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(h)urrengoan 24: A BeinB: "Urrenguan ez kolkuan gorde, barrurago baiño"; Euzkadi 1916-1932 arteko 3, adib.: "Oraingoan geratu gera itz neurtuekin, urrengoan oyen eta beste euzko-pestaren bat", "Berriz ere atzerri-aldera! Bai, atzerri-aldera berriz ere; baña ez orain urrengoan bezela bero galdatan, otzak dardaraz baizik"; Kk: "niretzako ipinten dauzan itzak be euzkeraz egiteko urrenguan, erderiaz apur bat esker nabil-ta"; El Día 1936 3, adib.: "Baña urrengoan kontuz gero"; A. Zavala: "berriz bandera botatzen bazuten, urrengoan beren buruetan sartu ta altxako zuala"; M. Manzisidor: "urrengoan, zuk nai dezun erara maniatua jarriko dizu [aragia]"; Bizi OEO/5: "Geroago... urrengoan"; Ataño MLanak: "Urrengoan suerte obea izango al zuen"; Goiz-Argi 1983: "Urrengoan sakonago gauza auek guztiak"; J. Aierbe: "Urrengoan, ordea, 'orrazte' lanetan asten zeratenean, obekiago egin gauzak mesedez"; J. Arostegi: "Urrengoan gai onen bukaera"; Oinarri/2: "Ea hurrengoan galtzak esnatuta eta ondo janzten dituzun, alproja alena!"; Jalgi hadi/2: "Horrela ikasiko duzue eta hurrengoan hobeto zerbituko duzue"; I. Irizar: "batean herriko neska batekin eta hurrengoan kanpokoarekin"; J.L. Lekunberri: "Hurrengoan -pentsatu zuen- kontuzago ibiliko naiz"; MAtx: "Txillardegi ala Sarasola hurrengoan"; X. Kintana: "Hurrengoan ere berdin gertatzen bada, literatur saria gabe, hobe jarriko balute klausula bat hau esanik: 'Elizgizonentzat bakarrik'"; F. Ibargutxi: "Datorren igandean eta, batez ere, hurrengoan, eguraldia lagun, Ernioko bazterrak zinta, ume eta txandalez beteko dira berriro"; I. Uharte: "Kalean ikusten dudan hurrengoan ordua galdetuko diot"; Kezkak 1987-88: "Zentratzen saiatu behar dut, eta hurrengoan kafe gutxiago hartu"; (h)urrengoko 6: J. Ortaraz: "Hurrengokoak dira: Ugaztunak / Hegaztiak / Narrastiak..."; Maileg: "Autoreetan badira hurrengokoak bezalakoak..."; Idazleen II Ihardunaldiak: "Baliteke gauden legealdian... eta baliteke hurrengokoan izatea"; Gure Erria 3: "abadeak umeai itaundu eutsen, ia urrengoko egunean ze mezetara etorteko asmoa eukien", "Urrengoko goizean (...) ogean ilda topau eban", "edari larregi urdaillean sartu ta urrengoko egunerako gorputza bizkorra ta indartuta euki bearrean sapatu arratsaldean baño narrazago".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hurreneko edo hurrengo : LurE; hurreneko : HiztEn; hurrengo : HiztEn; hurrengoan : DFrec 18 (eta urrengoan 1), Euskalterm 1; urrengoko : DFrec 3 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

hurreneko : HiruMila, Lh DBF, DRA (eta urreneko), PMuj DVC (urreneko); hurrenengo : DRA; hurrenengoan : Lh DBF, DRA; hurrenenko : DRA, PMuj DVC (urrenenko); hurrengo edo hurreneko : EuskHizt, EskolaHE; hurrengo : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF; hurrengoan : EuskHizt (adib.), HiruMila (adib.), PMuj DVC; urreneneko : PMuj DVC // Lh DBF: hurrenekoan, hurrentkoan // Ez ditugu aurkitu ap. HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

hurrengo sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ra leku-denborazkoekin.

Formatu erabaki gabeak

Euskaltzaindiaren Arauak

hurreratu, hurrera(tu), hurreratzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

hurreratu, hurrera(tu), hurreratzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-tik leku-denborazkoekin.

Formatu erabaki gabeak

Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-era.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

urretx 5: B 2 (Erkiag Arran, Alzola Atalak); G 3 (Ibiñ Virgil); urritx B 1 (Mg PAb); urritz 13: B 1 (Gand Elorri); G 10 (Izt C, Or Mi, TAg Uzt, Uzt Sas, Berron Kijote, Ibiñ Virgil; Vill Jaink: "urritz-makilla"); IE 2 (Elsb Fram, Etcham); urrutx Er 3 (Mdg).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

urretx EB 1 (A. Arejita: "urretx adar"); urritz 11: G 3 (J. Garmendia, J. Gaztañaga); EB 7 (B. Atxaga, J. Agirre, J. Aierbe, Elhuyar, Erdiko zikloko euskararen programakuntza, J.M. Barandiaran: "urritz adar"); IE 1 (P. Saragüeta: "urritz makila"); urrutx Zu 1 (F. Hastoy).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

urritz : DFrec 2, AB38 8, AB50 2; hurritz : HiztEn-LurE, Euskalterm 2.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: hurritz; hurrondo : Corylus avellana.

Euskaltzaindiaren Arauak

Corylus avellana.

Lexemen erregulartasuna

h zalantzazkoak (ik. hur 1).

Landare eta animalien taxonomi izena

Corylus avellana (landare-espeziea, basatia).

Euskaltzaindiaren Arauak

Corylus avellana.

Landare eta animalien taxonomi izena

Corylus avellana (landare-espeziea).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

hurruparazi, hurruparaz, hurruparazten. dio ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

hurruparazi, hurruparaz, hurruparazten.