OEHko datuak [laburduren azalpena]

hots egin (+ ots egin, ots ein) formak 129: B 20 (Astar II, Mg PAb, AB AmaE, Azc PB, A BeinB, A BGuzur, Laux BBa, Laux AB, Altuna, Kk Ab II, Erkiag Arran, Erkiag BatB, SM Zirik); G 108 (Cb Eg II, Cb Eg III, Cb Just, Mb IArg I, Mb IArg II, AA III, VMg, Izt C, PE, Lard, EA OlBe, Jaukol Biozk, Ir YKBiz, Aran SIgn, Apaol, Tx B I, Inza Azalp, ArgiDL, A Ardi, Ag G, Ldi IL, Lek EunD, Zait Sof, ABar Goi, Gazt MusIx, Vill Jaink, Anab Poli, Anab Aprika, Etxde AlosT, Etxde JJ, Ibiñ Virgil, JAIraz Bizia, Or Aitork, Zait Plat); EB 1(Mde HaurB); ots-egin (+ots-ein) formak 25: B 11 (Laux BBa, Laux AB, Altuna, KK Ab II, SM Zirik, Erkiag Arran, Erkiag BatB), G 14(Mb IArg II, Lard, EA OlBe, Jaukol Biozk, Ir YKBiz, Ldi IL, Anab Poli, Ibiñ Virgil); hotsegin (+ otsegin, otsegiñ) formak 188: B 5 (fB Ic II, Erkiag Arran, Erkiag BatB); G 181 (Cb Eg II, Cb Eg III, Cb Just, AA I, AA III, AzpPr, PE, Ud, Arr May, Lard, Tx B I, Arrantz, EusJok, Or Eus, SMitx Aranz, Inza Azalp, Ir YKBiz, Ill Testim, ABar Goi, Ldi IL, Or Mi, Or SCruz, TAg Uzt, Lab EEguna, Uzt LEG I, Uzt BZO, Gazt MusIx, Vill Jaink, Etxde AlosT, NEtx LBB, Or Aitork, Or QA, Salav, Lab SuEm); IE 2 (FIr, Mde Pr).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hots egin (+ots egin, ots ein + -ñ) 49 aldiz ageri da: B 9 (F. Zubiaga, I. Larrakoetxea, S. Onaindia, A. Zubikarai, J. San Martin); G 18 (J. Etxaide, P. Lhande, Arbelaitz, I. Zaitegi, J.A. Orbegozo, Beneditar Gaztek, B. Larraul, Itunbe, A. Ibinagabeitia, B. Iraola, J. Etxaide, S. Garmendia, E. Zipitria, J. Agirre); EBan 22 (I. Añon, UZEI, Vill, K. Santisteban, X. Kintana, J. Iturralde, X. Galarreta, X. Amuriza, Urrezko arraultzedun oiloa, J. Forcada, P. Sastre, Amatiño, I. Uharte, Donostiako haurren katekesia, A. Zelaieta, E. Agirretxe); hots-egin (+ots-egin) 7 aldiz: B 3 (L. G. de Etxabarri, Lauaxeta in Euzkadi, 1931-07-02, Euzkadi, 1935-03-23); G 3 (S. Onaidia, J.A. Loidi, Beneditarrak); EBan J. Azurmendi; hotsegin (+otsegin) 63 aldiz: G 18 (P. Lhande, J. Azurmendi, S. Mitxelena, J. Kerexeta, A.M. Labayen, Orixe, Elizbarrutietako liturgia, M.M. Zubiaga, J.M. Lertxundi, A. Begiristain); EB 45 (M. Atxaga, J.M. Arrieta, Elizbarrutietako katekesia, J. M. Lekuona, Jakin, II. Euskal Mundu-Biltzarra, Sinisterik ezak zer?, I. Mujika, J. Goikoetxea, S. Garmendia, L. Dorronsoro, P. Zabaleta, B. Hidalgo, Elizbarruti arteko liturgia, Itun Berria. Eliz arteko biblia, B. Atxaga, Ipuin harrigarriak I, J.M. Arrieta, X. Gartzia, J. Etxaide, Elizbarrutietako liturgia, Haurren idazkaritza, X. Amuriza).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hots egin : DFrec 11; AB38 2; AB50 5; HiztEn-LurE; Euskalterm 1; hotsegin : AB38 5; AB50 29; LurE; Euskalterm 2.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

egin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(h)ots eman 21 aldiz ageri da: G 1 (Mb IArg I); IE 20 (Lg II, Gy, Ox; Xarlem 16, Arch Fab); hots-emon behin (Gy); otseman 4 aldiz: G 2 (Lard), IE 2 (O Pr, Mde Pr); hots emaile IE 2 (Ox, Xa Odol); hots-emaile IE 1 (Xa EzinB); otsemoile B 1 (Erkiag BatB).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hots emaile IE 1 (Ox in GH 1952); otsemaille G 1 (B. de Amezaga in Euzko Gogoa 1952); eta otsomak 1 (B. Estornes Lasa Mundua Euskal-Erriaren gogoan: "Nik ba diat, saguak laister sakabanatuko dituan pizti bat. Otsomak (adizak), ikusi dezagun ba nola sakabanatzen dituan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hots eman : HiztEn; hotseman : AB38 1 ("otseman"); LurE; hotsemaile : LurE.

Hiztegietako informazioa

hots eman : HiruMila, ElhHizt: ots-eman: PMuj DVC; hotseman : Casve EF; ots-emaile : PMuj DVC hotsemaile : HiruMila, ElhHizt, Casve EF.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 1 'gidatu': ardiak hots emateko. 2 'akuilatu'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

hots 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

batez ere Bizk.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: 0

LB: 0; EPG: 0; ETC: 0

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

espektro 1 iz. Fis. Uhin fenomenoen, bereziki argiaren, maiztasunaren araberako banaketa. Eguzki espektroa: argi zuriaren irraden barreiatzearen ondorioa. Hots espektroa: hots baten analisia irudikatzen duena.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa hots eta espektro sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HOTSA (HOTSAK, etc.) ATERA a) Lanzar (un) grito. Ea zergatik ots aiek aren kontra Juduak ateratzen zituzten. Lard 523. Ikaragarrizko otsak atera zituan. Bv AsL 144. Hacer, meter (un) ruido. Justuri batek alako otsik / ez dau iñoz atera. AB AmaE 10. Aldapa bera indarra daramalako, ots aundia ateratzen du an. Etxeg in Muj PAm 22. Sutegi-auspo antzeko otsa ateraz. Or Mi 76. Otsik atera gabe ixilka ibiltzeko. TAg Uzt 139. Izarrok [...] berebiziko otsa ateraten omen dute. Zait Plat 58. Alako kirrink otsa atera du. NEtx LBB 107. Lurrean lertzen ziranak baiño ots aundiagoa ateratzen zuten. AZink 79. [Errebolber kartutxuek] zelako otsa ateraten eben jakin gurie. Gerrika 23. v. tbn. Munita 19. Ugalde Iltz 33. Onaind in Gazt MusIx 155. Lab SuEm 181. Insausti 26. b) Sonar, ser famoso. Munduan ainbeste ots atera zuten filosofo [...] sonatuak. Arr May 55. c) Difundir(se) un rumor. Otsa atera zuten, alegia, Amadeok egundañoko urre-pilla zeramala Italira. Or SCruz 52. Kataluñara eraman bear giñuzten otsa atera zan. AZink 112. Baiña gauza garbirik ez da jakin. Ots auek batik-bat aterako ziran, eta bearbada alaxe izango zan. Insausti 229

def: hots egin 1 Hotsa atera. Trumoiak hots egin du, eta oinaztura dator gure gainera. Eguerdiko nahiz iluntzeko aingeru-kanpaiak hots egiten badu. Hotsik egin gabe erantzi zituen soinekoak. || Hots handia eginez erori zen

hotsa atera (X hotsa atera dira batzuk) 10: Consumer (“karranka hotsa ateratzen duen koltxoia”), Berria 4 (“Bozgorailu baten alarmak ematen zuen seinalea. Hura entzun orduko, parte hartzaileek potoari eragiten zioten, hotsa ateratzeko”), EiTB 3 (“2ttorren tripak hotsa ateratzen dute”), Argia 2 (“egurrari burdinaren hotsa atera”); hots X atera 14: Elkar 3 (“hots amaigabea ateratzen”), Consumer (“hots handia ateratzen”), Berria (“hots, zarata atera”), EiTB (“hots arraroa ateratzen zaizu!”), Jakin (“hots gehiago atera dute”), Argia 3 (“hots handirik atera gabe”), Laneki (“hots normala ateratzen duen begiratu behar da”), Erlea 2 (“hots hura atera zuen”), DiarioVasco (“karranka-hots ederra aterako zuen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

hotsa atera 58: Iñaki Mendiguren 9 (“Ziztu bizian alde egiten entzun zuten, armaduretan hotsa ateraz ondotik igarotzean”), Itziar Otegi 4 (“Ziur naiz, txirulak bezalako hotsa ateratzen zuen eta”), Juan Garzia 3 (“[…] ezen kanpaien gisako hotsaateratzen baitzuten”), Karlos Zabala (“Claireren atearen aurretik pasatzean, guraizeek igeltsuan hotsaateratzen jarraitzen zutela entzun zuen.”), Pako Aristi (“Motoa berotzen ari den heinean haizea kentzen diot; bestela, irrintzia moduko hotsa ateratzen hasten da”), Elizen arteko Biblia (“metal landuzko turutak joz egundoko hotsa ateratzen zuten, Goi-goikoa israeldarrez oroit zedin”), Anjel Lertxundi (“Hilkutxa baten gainera jaurtikitako zokor-pusken hotsa atera zuten haien atzaparrek soroko tresnak gordetzeko erabili ohi nuen txabolako teilatu-hegalean pausatzerakoan”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, ez baita guztiz gardena.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa hots sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

hotsandiko zeremonia.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

'bat-batean, berehala' adierako hotsean 4 aldiz jaso da, beti ap. X. Kaltzakorta: "Hotsean, horma ganetik zintzilik egoan artatxiki aihen bati uhala lotu, idunaren inguruan ipini eta samea luzatu eban urkatutako itxurak eginaz"; "Hotsean zuzendu zan soinua etorren lekura eta han idoro zituan hamar gizon lurrean jarririk edaten"; "Gero kopa bat ardao opetsi eutsan, lurrin zoragarriduna, ahokada baten edan eban, eta beste zaldun batek hotsean bete eutsan barriro"; "Lapur bat harrapetan zan bakotxean hotsean izaten zan urkatua".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

otsean : DRA (en nombre de, a título de), PMuj DVC (al momento, al punto, apresuradamente); otsean-otsean : DRA (a cada momento o golpe), PMuj DVC (a cada momento, a cada paso) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

hots 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

bat-batean.

Euskaltzaindiaren Arauak

'eragilea, gidaria'.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ile/-le.

Forma baten adiera(k)

eragile, gidari.