OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: haiek (G, AN-gip-larr-5vill-erro-ulz, L-côte, Ae; Lar, H), haek (V, G-azp-goi, AN-erro-arce, Ae; Añ, H), hek (AN-5vill, L, B, BN, S; Dv, H), ebek , heiek (BN-ad-lab), hekiek (L; Dv), haik (V, G, AN-larr-ulz-araq), aiak , aak (G-goi), harek (V, G-azp), hareek , hareik (V-arr-arrig-och-m-gip), haeik (V-gip), kaiek (Sal), gaiek (AN, Ae), ariek , kaek (Sal), kek (ergat.; R). Ref.: A (haiek, arek, ek, eken, hekiek, hekien, gaiek, kaien, ken); EI 278; Etxba Eib (arek); Echaide Nav 338-339; Izeta BHizt2 (ek). EI 278 recoge además ak, arrek, addek, ai(d)xek, eek y gaek. (Pron. y adj. demostrativo pl. de tercer grado, usado tbn. como pron. de tercera persona). "Ambos, ambas, si somos nosotros, gu biok, si aquellos, haiek biak" Lar (Añ aek biak). "Aquéllos que aparecieron aquí, onako emen agertu ziran aiek" Ib. "Aquello que, aquellos que, aquellas cosas que, arako, onako, aek gauzak" Añ. "Hauk, hoik, hek, pluriels de hau, hori, hura" Dv. "Aquellos" A. "Arek (V), areek, areik, aquellos, arena, arekaz, arekin, arentzat, etc., lo de aquellos, con aquellos, para aquellos, etc." Ib. "Aek, síncopa de arek. Ellos. Ikusten dittuzu bidian datozen aek?" Etxba Eib. "Arek, con acento prosódico en la a; pron. pers. demostrativo, tercera persona del plural. Aquellos" Ib. AxN explica haiñak (192) por haiek. v. bera (3); beraiek, eurak, hurak. Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. Entre los guipuzcoanos, además de aiek (empleado ya por Larramendi y Cardaberaz), hay aek en Otxoa de Arin (38), Larramendi (SermAzc 50), Ubillos, Aguirre de Asteasu, Guerrico (I 32), Iztueta y Mokoroa (8), y aik, siempre en verso, en AzpPr (99), EusJok (111), Txirrita, S. Mitxelena, Anduaga, B. Ayerbe (96), A. Zinkunegi (171) y F. Etxebarria (51); en el caso de aik en todos ellos, salvo en AzpPr, aiek es más frecuente. Lazarraga 1175r. Salbaje aen arteti sartu zan. Ib. 1154v (cf. aen 'de él' ib. 1147v). Badakigu imajina hek zurez edo harriz eginak direla. Mat 104. Aen armaak. CancVizc 369. Beude beraz hek, diren bezalakorik, ez hetarat bururik itzul, ez hei beha, ez hetzaz konturik egin. Ax 446 (V 292). Biotza begien dago kerella, / zana librea aek gaiti kastiga zidilla (Canción de amor vizcaína, 1609). TAV 3.1.22. Aen pagua izango da / ogi konsagratua (Pamplona, 1610). Ib. 3.1.21, 121. Ibil ditezila hei dagozten bezalako arropez. SP Phil 330 (421 hekin (gen.), 90 hekin (sociativo)). Gauza hek guztiak gatik. SP Phil 474. Bere faltaz galdu dute, / hekintzat zen loria. Arg DevB 13. Hek iakinen zutela, guk bat bederak zer behar gundian. Tt Arima 16 (Onsa 27 haiek, erg.). Etzate haier sori algarreki ezkontzia. Bp I 63. Ordua gaistoa aientzat, ez gaude gu aek bezala uzkia iñori garbitzen oituak. Lar Fueros 48. Saintiak uhuratzen eta hen obrak imitatzen dütüzülarik. Mst I 23, 8 (SP hekin, Ip haien, Leon heien;

LB: 86.939; ETC: 326.616

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: haiek 1 erak. aquellos, aquellas; los, las garai haiek: aquellos tiempos; autobus zahar haietan: en aquellos autobuses viejos; erabiltzen al dituzu oparitu nizkizun eguzkitako betaurreko haiek?: ¿usas las gafas de sol que te regalé?; 2 erak. (harridurazko perpausen hasieran; atzetik bai har dezake; esaldi-amaieran errepikatuta ager daiteke) ¡qué!, ¡vaya!, ¡aquellos/aquellas sí que! haiek garaiak haiek!: ¡vaya tiempos aquellos!; haiek bai lotsagabeak!: ¡qué sinvergüenzas!; haiek bai zirela festak!: ¡aquellas sí que eran fiestas!; 3 izord. aquellos, aquellas; ellos, ellas; haiek nire anai-arrebak dira: aquellos son mis hermanos; haiekin joango naiz, bihar arte: me voy con ellas, hasta mañana // Adorez: haiek: erak. eta izord. ('izenordaina' bakarrik doanean, eta 'determinatzailea' izen baten ondoren doanean) ellos, ellas, aquellos, aquellas; haiek ez dira etorri: aquellos no han venido; haur haiek eskolan daude: aquellas niñas están en la escuela, Labayru: haiek 1 det. erak., izord. erak. aquellos o aquéllos, aquellas o aquéllas; ellos, ellas;

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

berauek forma aztertzean haiek izenordaina jasotzea proposatu da. Izenordain guztiek sarrera izatea komeni da, eta haiek ez zen agertzen orain arte, nahiz eta OEHn sarrera duen. Jasotzekoa. Bide batez, hura sarrerako 1. adieran (erakuslea), adibide bat gehitu beharko litzateke, eta 2. adierakoa (izenordain gisa) sarrera berrira eraman.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da gainerako izenordainekin batera. Izenordainak eta erakusleak berrikustekoak dira hiztegian. // Aurreko zerrendan onartua.