Euskaltzaindiaren Arauak

AS: -en gisako, -en gisan postpos., -en gisara postpos., -en gisaz postpos.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gisa izan .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

gisako, gisan, gisara

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GISA BATERA De algún modo, por una parte. Erran zien etzela gisa batera Laphurtar mintzorik, horgo mintzaira Nafartar hutsa zelakotz. Zub 103s. Bizkitartean, gisa batera, hartaz dolu ere zuen. "D'autre part, cependant". Barb Leg 138. Frantsesa bainiz gisa batera, nola zuhau, ahalgetzen niz. JE Ber 72. Gisa baterat nahi nuke banintz hila, / zerurat joaiteko bakeraren bila. Xa Odol 251

Ez dugu OEHko adierako gisa batera formarik aurkitu (gisa batera edo bestera modukoak ageri dira).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gisa batera 4: Herria 2 (“Bere bizi luzean gogoeta franko garatu du mintza moldetaz, gauzen gisa batera erraiteak nola bultzatzen gaituen ekintzara ikertu du, sekulan ere behin betikoz satifatzen zuen arraposturik aurkitu gabe”), Elena Touyarou (“emen, mundu guzia "saltzaile" da, gisa batera - argitu zuen Marik“), Jean Baptiste Etxarren (“Badira oraino mina zilo batzuk gisa batera lotsagarriak eta bestera loriagarriak”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez da asko erabili, baina adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa, Ipar. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa gisa sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH:- / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gisa sarrerari dagokion azpisarrera.

Aditz-erregimena

da ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

egoki izan.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond. '(pertsonez) egokia, atsegina'.

Zerrendako formari hainbat sarrera dagozkio

forma berari bi formatu dagozkio: izond. gisa sarrera dagokio, eta postpos. gisa azpisarrera

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

'egokia'

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ikus OEH argitaratuan: a) 'retama' adierakoak: gisats : Mg PAb; gisatspe : VMg; isats : Izt C (124 itsasa), Ag G; b) 'escoba' adierakoak: isats : Ax, Bv AsL, Ag AL, Or Eus; itsas : Osk Kurl; yats : Zub; jats : Dv Lab, Barb Sup, Laph, Etcham; eta pala-jats: Lf Murtuts; jats-brana: Herr 22-9-1960.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gisats EB 2 (X. Kintana: "Gisatsak familia honetako genero batzutako sastraka bereziei esaten zaie"; "KRIPTOGAMOAK likena iratzea / FANEROGAMOAK gisatsa krabelina"); isats EB 1 (Natur Zientziak: "Pinua, Mitxoleta, Artea, Genista, Isatsa, Gardabera").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gisats : HiztEn ("ik. isats"), LurE; isats : AB38 1 ('escoba'), HiztEn-LurE ("isats 1" gisa bietan), Euskalterm 4.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: isats arrunt : Cytisus scoparius; isats arantzadun : Calicotome spinosa; isats espainiar : Spartium junceum; eta horko hustuketa: a) Calicotome spinosa (es retama espinosa, fr arganier epineux): magarda : Bouda-Baum; b) Cytisus scoparius (es retama negra, fr genet à balais): gisats : Font Quer PlantMed; gisatsa : Mapa de vegetación de Alava; isats : Guía PlantMed; Guinea Vizcaya; Carreras y Gandi GGPVN; Irurtzun projektua; Bouda-Baum; Polunin Arboles y arbustos; M. Aizpurua Arbaiun; Mendiak I; J.M. Faus; Gordailu IkastHiztegia; Font Quer PlantMed; X. Irigarai; isaxa : Lcq; G. Larrañaga LandareJak; isas : J.M. Faus; itsats : Bouda-Baum; eliza-jats : PMuj DCV; erk(h)atz : Bouda-Baum; Font Quer PlantMed; erhatz : Bouda-Baum; erratz : Guinea Vizcaya; Mendiak I; brana : Bouda-Baum; iruntzi : Bouda-Baum; Font Quer PlantMed; iruntzi-belar : Font Quer PlantMed; itzuski : Font Quer PlantMed; itsuskilatz : Font Quer PlantMed; kiri : Bouda-Baum; larr-othe : Bouda-Baum; larrothe : Font Quer PlantMed; retama : Lcc Landare-izenak; tximizta : Font Quer PlantMed; zarika : Polunin Arboles y arbustos; Font Quer PlantMed; Bouda-Baum; c) Genista tinctoria (es retama de tintoreros, fr genet des teinturies): koransiako isatz : Carreras y Gandi GGPVN; erratz : Guía PlantMed; Font Quer PlantMed; Lcq; xiristola : Guía PlantMed; Font Quer PlantMed; Azkue DVEF; PMuj DCV; d) Spartium junceum (es retama de olor, fr genet d'Espagne): gisats : X. Kintana Hizt80; jats-ilar : Polunin Arboles y arbustos; erratz : Polunin Flores de Europa; Polunin Arboles y arbustos; LMuj DGT; espartz : Font Quer PlantMed; espartza : Font Quer PlantMed; espartzu : Font Quer PlantMed; gai-on-bat : Font Quer PlantMed; gaionba : Lcq; gaiouba : Carreras y Gandi GGPVN; gamuka : Font Quer PlantMed; gaskol : Bouda-Baum; kaskol : Bouda-Baum; sarga : Font Quer PlantMed; zamuka : Loidi.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. h. isats.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. isats

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gisatsu 4 ager.: IE 2 (Dh: "Entseiatzen naiz umil eta aphalgura izateko ditudan arrazoinak ongi gogoan hartzerat gisatsu huntan: Zer naiz nere baitharik?", "Gisatsu huntan: O aphalesgunea!"), EB 2 (MEIG: "Euskaldunok gaurko gisatsuan ohoretan eduki arren edonon, ez baitzeukaten arrotzek horrenbesteko estimutan gure hizkuntza"; "Horren gisatsukoa zen Fermat-en galdera hura"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, EskLAlm 1900 ap. DRA ("Denbora ederra eta hotza 7-tik eta 15-eta. Lekhu batzuetan uriteak. Gero hamar bat egunez gisatsu bat"), eta izond. 1: EgutAr 1958 ap. DRA ("Izan gisatsu guziekin eta etxetar iñorekin").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gisatsu : EuskHizt (1809; eta gisakotsu adibideen artean, Mitxelenarena aldatuz), DRA (1 pasable, aceptable; 2 cortés, modoso), PMuj DVC (G cortés, afable, urbano, fino, bien educado) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu 2 (cf. bezalatsu).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gisatu (eta bina gisadu, gisau) 11: B 2 (fB Olg: "Baina sarauban obeto gisauba, ta gozuagua"; Astar II: "gisadu leiteke jatekua, ekarri edatekua, egin oiak, garbitu etxia..."), G 9 (Cb Eg II: "Janari gaizki gisatuaz"; Gco II: "[Gula da pekatu beniala] gusto andiko gisaduak berariaz eragiten diranean, premiarik batere bage"; Lard: "Amak gisatu zituen [antxumeak]"; JanEd I: "lau libra omen zuben berriz pisatuta, / baita pozik jan ere ondo gisatuta"; Sor AuOst 3, adib.: "Ollasko pare bat gisatuta illarrarekin"; Iraola: "esan ditu nik eztakit zenbat astakeri, sagarra zertatik sortzen dan eta txipiroi gisatuak zertako diran"; And AUzta: "Gero aragi gisaua"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, Añ MisE ("Oneek ez eben lizenziarik, jaietan surik, lapikorik, gisadurik, erre-egosirik egiteko") eta aipatua: Ur (G) Gen 27,7 // 'egokitu' adierako beste bat ere ageri da hor: LE Urt ("[Jesus, zerúko ógia] eman zaigu bidéko otámen gisa guri bere amóres; án órdea gisaturík ángo gisa, agérrian, emén eméngo gisa, altxaturík").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gisatu (eta gisadu, gixaru, gixatu, gixau) 9 ager.: B 2 (Zubk, adib.: "Eta egun larrietan, utseko egunetan, patata eta arbaz egiñiko gisadua eskatzen eban"); G 4 (NEtx Ito: "Eztet esaten gixau baterako etzerana gauza: baiña oillaskotarako, aspaldi eldutxoa zaude, aixkide"; J. Azpiroz: "Gero, gisadu izenekoa: ezur-puska batzuk, aragi gutxi, oso egosita"; I.M. Atxukarro: "gixaru goxua prantatu zuan gizasaillari emateko"; A. Zavala: "besteetan aragi egosia, prejitua edo gixatua izaten zan"); EB 3 (UrrezkoA: "Bihar goizean hilgo dut eta gisatu gozo bat egingo dut"; SGarm Heriotza: "orduantxe zuen sugainean koneju gisatua ezarririk Victoria Guzman-ek"; X.Mendiguren B.: "Tira, ez dio ardura, goazen gixatura").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

gisatu : AB38 1 ('guisar'), HiztEn (1 ad.; 2 iz.), Euskalterm 19 (erbi g., gisatzeko zekorkia, etab.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Cocinan 13 ("Ate gisatua", "Beste modu batera gisatutako atea"), 18 ("Urdai-azpi zatiakin gisatutako egaztiak"), 22 ("ollozko edo ta solomuzko gisadu on bat"), 40 ("eper gisatua"); ez dugu aurkitu ap. AArrue JanEd, DenSuk.

Zerrenda osagarriak

Prestas: 12 lek. (B 10 / G 2).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gisatu : EuskHizt (*1745, 1761; gisadu *1562, 1818; Heg. Zah. [esp.]), HiruMila (1 iz. guisado, -da; 2 ad. guisar, preparar guisos), ElhHizt (1 ad. guisar, preparar un guiso (de carne...); 2 iz. guiso, guisado), DRA ('preparar, presentar', Lizarraga aipatuz) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Erdaretako formak

a) es guisar formaren ordainak: HiruMila: 1 cocinar: gisatu, adobatu, prestatu, apailatu; 2 componer, ordenar: gertatu, prestatu, atondu, adelatu, apailatu, maneatu) // ElhHizt: 1 prestatu, gertatu, maneatu, apailatu, egin (janaria); 2 gisatu (Heg.) // Lur EG/CE: maneatu, ondu // PMuj DCV: 1 cocinar = abazuzitu, saltsatu, gatz eman, janaritu, maneatu; 2 ordenar, componer = eratu, gertu, atondu, antolatu // Azkue Aurkibidea: Ø; b) Erdal guisado / ragoût formen ordainak: HiruMila: Ø // ElhHizt: gisatu (Heg.), ragoût // Lur EG/CE: eltzekari; guisado de bacalao y patata: zurrukutun // Lur EF/FE: erregosi, ragoût, jaki // XarHizt: okeleta, boroska, saltsa; ragoût de veau: aratxeki-saltsa // Casve FE: aragi saltsa, egosi, okeleta; assaisonnement: gazitü eta piperstatü, mingar; fig. mingar, txista // HaizeG FB: okeleta, boroska, saltsa; (de moules) xirla-saltza; (de veau) aratxeki-saltsa // T-L LBF: egosari, juseko, erragusta; ragoûtant: thirriagarri; ragoûter: thirriatu // PMuj DCV: guiso = abazeria, abazuzi, boroska; guisado, estofado = aragi-saltsa; g. de carne = geli-saltsa, txopleteko, txopeta, txopetako; guisado mal aderezado = azabuzi, zadura-badura // Azkue Aurkibidea: guisado bacalao y patatas = zurrukutun (b, g); guisado de carne = geli-salsa (b); txopeta (an); txopleteko (b), txopetako (b).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz. eta izond.

Erabileremu dialektala

Heg.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

haragi gisatua.