16 emaitza ezpata bilaketarentzat - [1 - 16] bistaratzen.
Esaera zaharrak
Beldurti denaren ezpatak punta motz. Ihabaliaren ezpatak punta motz, ahoa lanputs.Aztergaia: ezpata
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-07-23 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Maileg | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2010-04-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
txanka-ezpata. Sota de espadas. "Txanke espati(a) baño argala(go), para decir de alguien que es flaco" Etxabu Ond.
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
ezpata: X. Diaz (AZTIA.- Bateko ezpata. Kaltegarria da hori arriskua dakar eta. ERREGEA.- Arriskua norentzat? AZTIA.- Aurreko kartarentzat, Printzesarentzat).
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
ezpata: HiztEn, LurE (eta zazpiko ezpata).
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Zehazki: ezpata, (el siete de espadas) zazpiko ezpata; ElhHizt: ezpata, (le tocó el as de espadas) batekoezpata tokatu zitzaion; HiruMila: ezpata, (rey de espada) errege ezpata.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 'arma'. 2 'lihoa zehatzeko lanabesa'. 3 (orgarena). 4 'karta-jokoko saila'. // AS: ezpata(-)arrain: Xiphias gladius, ezpata(-)belar Carex pendula , ezpata(-)dantza, ezpata(-)dantzari.
Ik. ezpata sarreran "4 iz. Karta espainoletako lau sailetako bat, ezpata baten irudia ezaugarri duena. Zazpiko ezpata. Zaldi ezpata" Zaldun?
Cf. aipatuetan biko ezpata, hiruko ezpata, lauko ezpata, seiko ezpata txoteko ezpata, txanka-ezpata, zaldun ezpata, zalduneko ezpata, errege ezpata.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: ezpata-joko , ezpata-lore , ezpata-sagar .
Forma arautuaren azalpenaz oharra
adierak zehaztean, kartetakoa kontuan hartu, eta adibide gisa hiruko ezpata sartu.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
ezpataka; ezpata-arrain (53.9: Xiphias gladius); ezpata-belar; ezpata-dantza; ezpata-dantzari
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
kartak: ik. oharra s.u. bateko.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: Ezpata-sagar, ezpataburu: grafiaz biak berdin idatzi beharko lirateke. Edonola ere, OEH-ren arabera ez dira sinonimoak. Lehena ezpataren heldulekua babesteko pieza biribila omen da, eta bigarrena, aldiz, ezpataren heldulekua bera, eskuz hartzen dena. Biak utzi, esangurak jarrita.
- [E116]: ados, eta ezpata(-)buru eta ezpata(-)sagar forman eman daitezke, azpisarrera gisa; adieretan, argia da lehenaren 'ezpataren heldulekua'; bigarrenaren adiera, ordea, 'ezpataren heldulekua babesteko pieza biribila' da, ala 'ezpataren heldulekuaren muturreko bola modukoa'? Cf. "petite boule au bout de la poignée d'une épée" (Larousse); "tête arrondie de la poignée (d'un sabre, d'une épée)" (Le P. Robert). Euskaltermen, adib., sagar hori bera ikusi dut balkoietako edo ateetako helduleku mota bat adierazteko proposatua. Ikus ondokoa.
- Erabakia: (2009-06-26) Lantaldeak proposatu dituen azpisarrerak erantsiko zaizkie lehen itzulikoei, baina bere soilean aipatuko dira ezpata(-)joko eta ezpata(-)sagar, lehenaren oharra ezabatuz eta bigarrenaren adiera zehaztu gabe: ezpata(-)joko; ezpata(-)lore Gladiolus sp.; ezpata(-)sagar.
- Erabakia: Osoko Bilkura (2015-09-25): ezpata 1 iz. (arma). 2 iz. 'lihoa zehatzeko lanabesa'. 3 iz. (orgarena). 4 iz. (karta-jokoko saila): hiruko ezpata.
Aztergaia: ezpata arrain
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau68 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: Xiphias gladius.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: "txitxi-ezpata. Izen hori erabiltzen zen lehen kostaldean" (2006-02-27)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: ezpatarrain, ezpatadantza, ezpatabelar, sendabelar, lumabelar elkarturik idatzi behar dira aspaldian eratuak eta errotuta daudelako.
- Erabakia: BAgiria (1997-02-28): hurrengo bilerarako. // BAgiria (1997-03-21): biak onartzea erabaki da.
Aztergaia: ezpata belar
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: Carex pendula.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: izen teknikoa ez da ageri: Carex pendula.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-30): Carex pendula izen teknikoa ezarriko da.
Aztergaia: ezpataburu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1999-04-21 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHL | 2021-05-17 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
EZPATA-BURU Empuñadura. * Eskua ezpata-buruan jarririk eta begiak zeruruntz biurturik. Berron Kijote 117. Bere ezpata-buruan eskua jarrita garbi ta ozenki mintzatu zan. "En el puño de su espada" . Ib. 161.
LB: 78,5 zentimetro luze eta 4,5 zentimetro zabal den ezpata xehe aztertu dute adituek, eta orria kalitate onekoa eta Ciden garaikoa dela diote (egun duen ezpata burua berriagoa da, XV. mendean ipini zioten (Argia); EPG: 2 Ideia hori burutik ezin kenduz zegoen: eskua ezpata-buruan zuela zaldiaren inguruan ibili zen, amorruaren garrak sututa, hiltzeko sekulako tirriak menpean hartuta (Fernando Rey); ETC: 0
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
Elhuyar: ezpata-buru empuñadura [de la espada]; Adorez: 0; Labayru: 0.
Bestelakoak
ezpata 1 iz. Arma zuria, altzairuzko xafla zuzen eta zorrotz batez, eta eskutoki gehienetan babestu batez osatua. Ezpata zorrotza. Bi ahoko ezpata. Ezpata alboan, aldean zuela. Ezpata gerrian zuela. Ezpata zorroan sartu zuen. Ezpataz jo, hil. Ezpataz hila gertatu zen. Ezpata-burua: ezpataren eskutokia. Ezpata-kolpe batez. Ez du herriak herriaren kontra ezpatarik altxatuko. Ez nukeela nahi gure ezpatak berriz elkarrekin gurutza daitezen. Lepoa ezpataz kendu zion.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez
adierazle bakarra aski delakoan, ezpata-sagar egoki eta hedatuxeagoa jasoko da, ezpataburu honen ordez.
Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona
Terminoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.
Informazio osagarria
Lexema baztertuaren ordaina
Ik. ezpata-sagar.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa ezpata eta buru sarreretan.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "Ezpataburu, ezpatasagar: pommeau d'épée [Lhande-renetik hartu ditut "normalean, hemen, nik dakitala, erabiliak direnak"] (1994-10-10)
Euskaltzainen oharrak
- [E116]: Goikoa ikusi.
- [E208]: Ezpata-sagar, ezpataburu: grafiaz biak berdin idatzi beharko lirateke. Edonola ere, OEH-ren arabera ez dira sinonimoak. Lehena ezpataren heldulekua babesteko pieza biribila omen da, eta bigarrena, aldiz, ezpataren heldulekua bera, eskuz hartzen dena. Biak utzi, esangurak jarrita.
- Erabakia: (2009-06-26) ez aipatu lerroa.
Aztergaia: ezpata dantza
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau68 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
Ik. OEH argitaratuan jasoak: ezpata-dantza 5 (titulu-gisa agertua bitan: It Fab etaIzt Po; eta Eguzk RIEV, MAtx Gazt, MEIG IX); ezpatadantza 1 (Osk Kurl); bina ezpata-dantzari (Echag, Izt Po) eta ezpatadantzari (NEtx, MEIG). Corpusean, gainera: ezpata dantza 2 (fB Olg: "Ara emen geure errijeetako zezeneen, ezpata dantzeen, desapijozko burrukeen, makilakeen, ezpatakeen, komedijeen, dantzeen, ta konbidau-tegijeen sartu-eria, edo etorri-eria kristandadera"; Izt C liburuko aipamen hau: "Historian arkitzen diran bi itz neurtu oec: Karlos kintoren baratzan Akerrak ezpata dantzan"), eta ezpatadantza 1 (Alzola Atalak).
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
ezpata dantza 5 aldiz agertu da, EB (J. Urrujulegi 3; P. Urkizu; A. Lertxundi); ezpata-dantza 7 aldiz: EB 2 (J. Urrujulegi eta SEIE taldea Euskal Herria: Diapositiba bilduma) eta beste 5 (J.M. Olaizola in Itzaldiak 1928; Argia 1928; Euzkadi 1930-07-25; J. Oñatibia); ezpat-dantza behin (J.M. Olaizola in Itzaldiak, 1928); ezpatadantza (+ es-) 5 aldiz: EB 1 (I. Mendiguren) eta beste 4 (A in Euskal Erria, 1916; Luzear in El Día 1932-08-21; Aita Donostia in El Día 1934-01-17; J. Kerexeta); ezpata dantzari behin agertu da (Latxaga); ezpata-dantzari 2 aldiz (Peli Ugalde eta Zeleta); ezpatadantzari (+ es-) 18 aldiz: EB 1 (F. Mendizabal) eta beste 17 (El Día 1932 eta 1936; I. Enbeita in Euzkerea 1932; J.M. Olaizola in Itzaldiak 1928; Euzkadi 1930 eta 1933; Bitaño in Egan 1966).
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
ezpata dantza : AB50 1 (eta Lur EskolaHE); ezpata-dantza : DFrec 1; HiztEn (eta HiruMila); ezpatadantza : DFrec 3; AB38 2; ezpatadantzari : DFrec 1; AB38 1; AB50 1; eta ezpata-dantzari (HiruMila).
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria (1997-02-28): honelako idazkeraz eztabaida izan da eta hurrengo bileran erabakitzea onartu da // BAgiria (1997-03-21): ezpata-dantza nahiz ezpata dantza onartzea erabaki da.
Aztergaia: ezpata dantzari
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau68 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Aztergaia: ezpatadun
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Aztergaia: ezpatagile
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-04-21 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-gile.
Aztergaia: ezpataren ahotik igaro
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHL | 2021-03-23 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ezpataren ahotik igaro, iragan: ezpataz hil (s.u. aho)
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa ezpataren ahotik igaro forman. Horrez gain, aho sarreraren 8. adieran ezpataren ahoa adibidea gehitzea komeni da.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa aho eta ezpata sarreretan, baina g.g.er. markarekin; Horrekin batera, bi ahoko ezpata ere azpisarrera bihurtu.
Maiztasuna
g.g.er.
Aztergaia: ezpatari
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau68 | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Aztergaia: ezpatatu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-04-21 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
ezpata(tu), ezpatatzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
du ad.
Forma baten adiera(k)
garbatu.
Aztergaia: ezpataz hil
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHadib [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
