Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zale/-tzaile.

Euskaltzaindiaren Arauak

errezatu, erreza, errezatzen. Heg. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errezatu, erreza, errezatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errezela, errezelatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'susmoa': banuen horren errezeloa. 2 Ipar. 'akatsa'

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-elo/-elu

Forma baten adiera(k)

susmoa

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

banuen horren errezeloa

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ERREZELO(A) EGIN. Sospechar. Erri ontako agintariak errezeloa egin zuten kontrabandoa ote zebillen. A. Zavala in Ud 16. Irabaztuna Zulaika degu, / jendiak jo dio txalo, / marka polita jarri ote dun / egin degu errezelo. Salav Auspoa 172, 81. Bi arkume paltatu zitzaizkion gure auzoko artzai bati, ta Erramonen errezeloa egin zun. TxGarm Auspoa 188, 68. Segituan errezeloa egin omen zuten zer pasa izango zan, eta billa asi omen ziran. JAzpiroz 90s. Errezeloa egin genduan txoferrak izango ote ziran. Baiña ziur ez jakin. JAzpiroz Auspoa 203, 170.Ta errezelo txar bat / artaz egiñikan, / gau guziyan etzuben / itxi begirikan. RArt Auspoa 227, 113. Eta orduantxe asi nintzan errezelo txarrak egiten. Auspoa 236, 93

Ez dugu aurkitu errezelo(a) egin formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errezeloa egin 3: Xabier Mendiguren Elizegi (“Egun batean, pareko neska leihoan dagoela eta bera teleskopiotik begira, neskak ikusi ote duen errezeloa egiten zaio, eta izutu egiten da”), Jose Ramon Goikoetxea (“Ez dizu entzun, edo errezeloa egin zaio”), Karlos Linazasoro (“eta danbatekoarekin kili-kolo zegoen gargola bat lurrera jausi zen abaila beldurgarrian; baina ez zen mila zatitan txiki-txiki egin, gargola mitologiko hura ez zelako harrizkoa, nik errezeloa egin bezala, kartoi-harrizkoa baizik”); Ez dugu aurkitu errezelo egin formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa errezeloa egin forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa errezelo sarreran.

LBeh (2014-04-03): errezeptore 79: Elhuyar 63 (adib.: “Bularreko minbizien % 80an, zelulek estrogenoen errezeptoreak dituzte”), Consumer 7 (adib.: “errezeptore biokimiko multzo batek espermatozoidea helmugaraino gidatzen du”), Berria 6 (adib.: “Errezeptore horiek kanpotik eta barrutik datorren informazioa batzen dute eta burmuinera bidaltzen dute”), EiTB 2 (adib.: “antenetan dituzten errezeptoreek guk usaintzen ez dugun gas bat hautematen dute”), Argia (adib.: “sareak ‘masen autokomunikazioa’ ahalbidetu dute, erabiltzaileak mezuen emisore eta errezeptore bilakatu direlako”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: errezeptore 54: Berria 10 (adib.: “Hain justu ere, bi ikertzaile horiek usaimen errezeptoreen eta usaimen sistemaren antolaketaren inguruan egindako lana nabarmendu du Stockholmeko Zientzia Akademiak”), Luis Elberdin 43 (adib.: “Izan ere, klitoriaren mokoan hainbat eta hainbat ukipen errezeptore daude bilduta, eta horregatik da makina lehergarri baten detonagailua bezala”), Josu Zabaleta (“Begiaren atzealdea geruza batez estalita dago: erretina; erretina horretan argi-hartzaileak edo errezeptoreak daude”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es receptor / fr récepteur; receveur: Elhuyar: 1 hartzaile; 2 (Biol.) errezeptore; 3 (Ling.) hartzaile, jasotzaile; 4 (Telecom.) hargailu / Nolaerran: (de greffe) hartzaile / Zehazki: (que recibe) hartzaile; (de radio etc) hargailu / Labayru: 1 (que recibe) hartzen duen(a), jasotzen duen(a); 2 (persona que recibe) hartzaile, jasotzaile; 3 (Ling.) hartzaile, jasotzaile; 4 (aparato para recibir) hargailu, hartzeko(a) (tresna) / Adorez5000: 1 hartzaile, jasotzaile; 2 (aparato) hargailu; 3 (Biol.) hartzaile, errezeptore; 4 (Ling.) hartzaile, jasotzaile.

Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da, eta onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

Jatorrizko forma

errezeta, agindu

Erdara batekoa da, baina Iparraldean eta Hegoaldean ezaguna

mailegu onartzekoen minimoa betetzen ez duen arren zerrendak eskaini duen medikuntzako adieran, onartzekoa da, Ipar. ere ezaguna baita errezeta forma, sukaldaritzako adieran

Forma arautuaren azalpenaz oharra

pare bat adibide eransteko eskatuz, adierak iradokiz: "iz. 1: medikuaren errezeta. 2: errezeta-liburua".

LBeh (2014-04-03): errezetatu 57: Elhuyar 10 (“Emaitzak zalaparta eragin zuen; izan ere, erantzun zutenetatik, gutxi gorabehera erdiek plazeboak errezetatzen zituztela aitortu zuten”), Consumer 3 (adib.: “Kalkulatuta dago 4.000 mediku inguruk errezetatzen dutela Espainian eta aseguru pribatu batzuk ere beren prestazioen artean homeopatia sartzea pentsatzen ari dira”), Berria 22 (adib.: “Eta ardoa hain ona baldin bada, agian, laster medikutara joaten garenean errezetatu ere egingo digu”), EiTB 11 (adib.: “"Profesionalen eta gizartearen aldarrikapenari erantzuten dio", azaldu dute; horrela, lehen mailako arreta zerbitzuetan "neurri zehatza errezetatu" ahal izango dute, beste herri batzuetako ospitaletan egiten den bezala”), Argia 11 (adib.: “larruazaleko gaixotasunak artatzeko errezetatzen direnak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: errezetatu 24: Berria 12 (adib.: “Estatu Batuetan, depresioaren kontrako botika bakarra errezetatu dezakete pediatrek: prozaca”), Joan Mari Irigoien 4 (adib.: “nik errezetatu nizkion pilulak agortu aurretik?”), Iban Zaldua (“noizean behin aholku edo galdera zorrotzen bat botatzen dute, eta errezetatzen dituzten pilulen aldekoak zein kontrakoak kontu handiz azaltzen dituzte”), Patxi Iturritegi (“Jarrai zezala bolada batean errezetatutako kapsulak hartzen”), Josu Landa (“Arroz ura edan behar duzu batez ere - beste paper bat zirriborratu zion Mentxuk -, esan nizun Margarenean edozenbat arroz aurki dezakezula estraperloan, esaiozu gaixotasunagatik dela eta nik errezetatutakoa”), Juan Garzia 2 (adib.: “idatzi gabeko errezetatxoen, organismo horrekiko lanaren inguruko folklorearen ezaupideak ematen duen intimitate gisako horri uko egin beharra”), Markos Zapiain (“Zein zekenak izaten diren pilulak errezetatzeko orduan, zelako harropuzkeriaz darabilten beren agintea! Autodeterminaziotik aldentzen duen guztia da txarra”), Iñaki Heras (“Zergatik ixten dute orain beren fundamentalismoaren liburua, eta zergatik jartzen dira orain ekonomian esku-hartzera, arazoari merkatu gehiago ezartzearen irtenbidea errezetatu beharrean?”), Unai Iturriaga (“Arrebari errezetatu nion argaltzeko”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es recetar, prescribir / fr prescrire: Elhuyar: errezetatu, agindu (medikuak); eman / Nolaerran: manatu, agindu (zab.) / Zehazki: (un médico) agindu / Labayru: -(r)i agindu | errezetatu; eman / Adorez5000: agindu, errezetatu.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf “errezeta 1 iz.: medikuaren errezeta. 2 iz.: sukaldaritza-errezetak”arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia, baina Heg. markarekin.

Aditzoinaren erabilerak

errezetatu, errezeta/errezetatu, errezetatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Heg.

Euskaltzaindiaren Arauak

errezibitu, errezibi, errezibitzen. du ad.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. hartu

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errezibitu, errezibi, errezibitzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

errezibo iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, errezibo-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ordainagiri; agiri].

errezibo 162 (117 DiarioVasco); ordainagiri 451.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errezibo 9; ordainagiri 34.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

PUrib: "errezibo / errezibu"

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ordezkoak egokiak dira eta bere bidea egiten ari dira.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-ibo/-ibu (ik. Maileg, 29-30)

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. ordainagiri, agiri.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak argitzekoa.

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

rezitatu G 1 (GavS teatro-oharrean).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

errezital EB 7 (G. Knörr; VozEusk 1984; I. Uria 2; I. Salbidegoitia; Hemen 1989; Egunk 1990); errezitazio 1 (Argia/4; errezitatu 25: a) iz. B 9 (-adu: J. Ibarra 7; KatuenTest 2), EB 1 (M. Haranburu); b) ad. EB 15 (HezSaila 1985 2; X. Galarreta; M.E. Ituarte; K. Navarro; BAtx Obab; X. Mendiguren E.; A. Lertxundi; I. Tapia; A.M. Toledo; M.A. Unanua; K. Santisteban; X. Olarra; Egunk 1994; J.M. Arrizabalaga re-). // Testuinguruak: errezital : G. Knörr: "[Urkok] Trinitateko Enparantzan Abuztuaren ondarrean eskaini zuen errezital gogoangarriaz"; VozEusk 1984: "Geroztik errezital askotan hartu du parte"; I. Uria: "Poesi errezital pare bat izan dugu", "Badakik, errezitalak prestatu, [Susa] 4 eta 5 atera, astean behin bakarrik biltzeko askotxo duk"; I. Salbidegoitia: "Honelako musikaldietan gainera herri kantak egin behar dira, eta guztiz ezegokia da saio luzeak eta errezital antzekoak egitea"; Hemen 1989: "Julio Iglesiasek Luis Casanovan eman behar zuen errezitala atzeratu behar izan dute"; Egunk 1990: "poemak irakurriko ditu etzi, Pello Zabaleta, Eskarne Aroma eta Jesus Eguzkitzarekin batera egingo duen olerki errezitalean"; errezitazio : Argia/4: "Elkarbanatzea poemaren errezitazioari lagunduko diotelarik"; errezitatu a) iz.: J. Ibarra: "umeei egiten jakezan jokoak edo errezitaduak", "Berez ez dira jokoak errezitadu batzuk dira"; KatuenTest: "Txikitxoenentzat errezitaduak eta nota gutxiagoko kantuak izango dira egokiago", "Berdintsuak dira guretzako ume-umetan erabilitako errezitadu soilak eta portuko kantuak"; M. Haranburu: "Haurrak HBaren abenturen errezitatua amaitu duenean, berriro irudi guztiak biltzen dira"; b) ad.: HezSaila 1985: "Klasea bi taldetan banatzen da eta talde bakoitzak bi bertsoetarik bat errezitatzen du", "Azkenik, bi taldeek frase artikulatua errezitatzen dute"; X. Galarreta: "honako neurtitz hauek errezitatu zituen"; M.E. Ituarte: "'Sloka' hau errezitatu zuen"; K. Navarro: "ahots apalez otoi budista zoragarria errezitatzen hasi zen"; BAtx Obab: "Bere onetik ateratzen ari zen, Gongoraren epitafioa errezitatu zidanean bezala"; X. Mendiguren E.: "Dena aldatzen baita. (Errezitatuz) Oi zein dan ituna / garaion patua..."; A. Lertxundi: "Arre, arre, mandako Herrikoia. Errezitatzeko egokia duzu zatiño hau"; I. Tapia: "Zeorrek, Agnan, errezita ezazu alegia"; A.M. Toledo: "Lehiaketa literariotan saritutako bertsoak kantatu edo errezitatu egiten dira"; M.A. Unanua: "Errezitatua `epikoa' izan dadila, eta ez `liturgikoa', urruntasuna gorde ahal izan dadin"; K. Santisteban: "Neskatila txikienak irtenbidea eskaini zuen `Mandalayko Bidean' errezitatzen hasi zenean"; X. Olarra: "haur batek ikasgaia errezitatzen duen bezala"; Egunk 1994: "Alfontso Irigoien errezitatzen ikustea beste poeta batzuekin batera, benetan ederra izan da"; J.M. Arrizabalaga: "Ester Remirok gazteleraz Juan Gurutzekoaren beste zenbait poema rezitatzen zituen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errezital : DFrec 8, AB50; errezitaldi : AB50 3, HiztEn, Euskalterm 1; errezitapen : AB38 5; errezitatibo : HiztEn, Euskalterm 1; errezitatu : AB38 4, AB50 2, HiztEn, Euskalterm 2; errezitazio : HiztEn, Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

errezitaldi : HiruMila, ElhHizt; errezitatu : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE; errezitazio : HiruMila, ElhHizt, Lur EF/FE // HiruMila: errezitalari, errezitatzaile // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) Erdal recital / récital formen ordainak: erestaldi : Casve FE, PMuj DCV; jo-aldi : PMuj DCV; kantaldi : Lur EF/FE; musikaldi : Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE; soñu : Casve FE; HiruMila: 1 errezitaldi; 2 erakustaldi // ElhHizt: errezitaldi // Ez dugu aurkitu ap. HaizeG FB, T-L LBF, Azkue Aurkibidea; b) recitar / réciter formenak: gogoz erran : Casve FE (gogozerran), HaizeG FB, T-L LBF; gogozeman : Casve FE // HiruMila: errezitatu // ElhHizt: 1 errezitatu, ozen irakurri; 2 buruz esan // Lur EG/CE: errezitatu (recitar de memoria: buruz esan) // Lur EF/FE: errezitatu (réciter par coeur: buruz esan, gogoz errezitatu) // PMuj DCV: 1 referir en voz alta: ozen (miiz) esan, oguzi, ozendu; 2 decir de memoria: buruz (gogoz) esan // Ez dugu aurkitu ap. Azkue Aurkibidea; c) recitación / récitation formenak: errezitazio : HiruMila, ElhHizt, Lur EF/FE; gogozerraite : Casve FE, HaizeG FB (gogoz erraite) // PMuj DCV: oguzketa, oguztaldi, oguzte, ozenketa // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, T-L LBF, Azkue Aurkibidea; d) recitador / récitateur, récitant formenak: errezitalari : HiruMila; errezitatzaile : HiruMila, ElhHizt // Casve FE: erraile, (qui chante les récits) mintzakantari // PMuj DCV: oguzle, ozen-esale, buruz-ezale // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG FB, T-L LBF, Azkue Aurkibidea; e) recitativo / récitatif formenak: mintzakantüzko : Casve FE // PMuj DCV: 1 que tiene forma de recitado: mintza-kantazko, abes-mintzozko; 2 que emplea el recitado: mintza-kantari; f) es recitado formarenak: PMuj DCV: oguztaldi, ozen-aldi / mintza-: música recitada: mintza-kanta, mintza-eresi.

Erdaretako formak

a) es recitación: fr (DLLF): récitation; it (S. Carbonell): recitazione; ca (DCC): recitatió; en (Collins): recitation; de (Langenscheidts): Vortrag, Rezitation; b) es recitado: fr (DLLF): Ø; it (S. Carbonell): recitato; (mus.) recitativo; ca (DCC): recitat; en (Collins): recitation: (mus.) recitative; de (Langenscheidts): Rezitativ, Sprechgesang; c) es recitador: fr (DLLF): récitateur; it (S. Carbonell): recitante / recitadore; ca (DCC): recitador; en (Collins): Ø; de (Langenscheidts): Vortragskünstler, Rezitator.; d) es recital: fr (DLLF): récital; it (S. Carbonell): concerto di solista; ca (DCC): recital; en (Collins): (mus.) recital; (liter.) reading; de (Langenscheidts): 1 (Solo)Konzert, Cello-konzert od. -abend; 2 Dicterlesung, Vortragsabend; e) es recitante: fr (DLLF): Ø; it (S. Carbonell): recitante, commediante; ca (DCC): Ø; en (Collins): Ø; de (Langenscheidts): Ø; f) es recitar: fr (DLLF): réciter / réciter, dire; it (S. Carbonell): recitare; ca (DCC): recitar; en (Collins): to recite; de (Langenscheidts): vortragen, rezitieren, hersagen, etab.; g) es recitativo: fr (DLLF): Ø; it (S. Carbonell): recitativo; ca (DCC): recitat; en (Collins): recitative; de (Langenscheidts): Rezitativ....

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errezita, errezitatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tzaile/-ari.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

errezo Gip. da batez ere (Mb, Arr, Cb, It, AA, Gco, Arrantz, Bv, Tx, Uzt, NEtx, Or, Lek SClar, SMitx); errezu Bizk. batez ere (Cb CatV, Mg CO, Añ GGero, Astar, Ur, Balad, Etxba, SM Zirik, Alzola; Mat; LE Prog; Berron, Salav); forma biak darabiltzatenak: Mg CC, Goñi, Lek EunD, Bilbao IpuiB; errezuan (JJMg BasEsc; Tx, Berron); rezo (A BeinB)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

errezo 5 aldiz azaldu da (G: 3; EB-EgAs: 2); errezu 11 aldiz (B: 5; G: 2; EB-EgAs: 4)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: errezo (2); errezu (1); AB38: errezu (1); AB50: errezo (2).

Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: errezoan .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errezo sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

otoitz egiten.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ez OEHn, ez EEBSn, ez ap. HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

ahozkoan ezaguna izan arren, baina testuetan erabili gabea denez, lantaldeak ez daki zein leku dagokion '(zigarretak, txinpartak) arropan egindako zuloa' adierakoari.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zulo.