Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: elur-antzara: Anser caerulescens; elur-berdantza: Plectrophenax nivalis; elur-erbi: Lepus timidus; elur-hontza: Nyctea scandiaca; elur-lore; edelweiss: Leontopodium alpinum; elur-lursagu: Microtus nivalis; elur-orein: Rangifer tarandus tarandus; elur-pantera: Panthera uncia; elur-txonta: Montifringilla nivalis.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: elur-lore Leontopodium alpinum Sin. edelweiss; elur-orein Rangifer tarandus tarandus.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: elur-baltsa, elur-eper , elur-jausi , elur-lapatx , elur-pikor , elurra egin , elurra izan , elur-txori, elur-zulo ; eta adibide gisa: elur-hauts, elur-luma, elur-malo, elur-maluta, elur-mataza. Horietan batzuk lantaldeak gehituak dira, ahozkoan ezagunak, testuetan ageri ez badira ere.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu elur(-)bola formarik.

elur(-)bola 73: Aizu, Argia 12, Berria 6, DiarioVasco 6, EiTB 20, Elhuyar 3, Elkar 20, Erlea, Jakin 2, UEU 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

elur(-)bola 18: Berria, Anjel Lertxundi, Iñaki Mendiguren, Joan Mari Irigoien, Koro Navarro, Itxaro Borda, Eduardo Matauko, Jose Morales, Harkaitz Cano, Pablo Sastre, Pako Aristi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa elur sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ELUR-ERAUNTSI (elh- L, BN, S ap. Lh y Lrq). "Tempête de neige" Lh y Lrq. Irin guzia ixuri zukan, bidia elur erauntsi baten ondoa iduri. Zub 75. Teilatuko lau ixurkiak biziki gora dituzte eta xut, neguko elhur-erauntsi lodiek ez ditzaten leher. JE Ber 17. Izan eguzki xuria / ala elur erauntsia. Xa Odol 97. Negue pixkeka pixkeka bazoaien bere elur, orma, aize, euri eta kazkarabar erauntsiekin. Izeta DirG 103

def: elurtza iz. Elur-erauntsia; elur kopuru handia. Elurtzarik ikaragarrienekin ere. Elurtzan biluzik sarturik. || adib.: elur 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Elur-erauntsia. Elur erasoaren erdian. Elur kirolak. Haizeak elur hautsa harrotu zuen.

elur(-)erauntsi 5, Berria 5 (“Arratsalde partean Enkarterri inguruan bota zuen elur erauntsia”), EiTB 13 (“Eta bat-batean, elur-erauntsia!”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

elur(-)erauntsi 18: Berria 2 (“Neguko lehen elur-erauntsia abisurik gabe etorri zen, eta elur haizetsua ibili zen gero goian-behean hiruzpalau egunetan”), Pello Zabala 3 (“1999an, haize euri eta elur erauntsiak Kanariar Uharteetan”), Jon Maia 2 (“Korrika hasi nintzen, gero eta azkarrago, elur erauntsi hark itsututa baina aurrera egin nuen zuhaitz artean, geratu gabe, basoa bukatu arte”), Anjel Lertxundi 2 (“Ez elur-erauntsi gero eta bortitzagoak, ez andre Madalenen ahaide eta lagunen azken esperantzek ez omen dute suaren indarra den mendrenik ere apaltzea lortu”), Marzel Etxehandi (“Elur erauntsiak badira noiznahi eta luzeak”), Pello Salaburu (“Geroztik ene bizia, // izan eguzki xuria // ala elur erauntsia, // santa sekula pentsatu gabe // zer dutan irabazia, // hola deramat guzia: // ardier erne begia, // bihotzez heier josia”), Txiliku (“1846. urteko otsailaren 8an, inori ezer esan gabe, askatasunerako bidea hartu zuen, inoiz ikusi zuen elur-erauntsi handienean”), Fernando Rey (“Elur-erauntsi batek edo elurrauso batek denak kolpean akabatzen ahal zituen”), Bernardo Atxaga (“Baina Madrilera hurbildu nintzenean, elur erauntsiak gaiztotu egin zituan, eta errepide alboko hotel batean gelditzea beste aukerarik ez nian izan”), Mirentxu Larrañaga (“Lurrak dar-dar egiten du, eta, lurrikara bakoitzeko, lokatz -, harri -, eta elur-erauntsi bortitzek bonbardatzen gaituzte”), Jose Morales (“Neguaren amaiera zen, eta, elur-erauntsien eta hotz gogorreko egun hitsen erdian, udaberri hurbilak aitzindari bidaltzen zuen noizean behin egun eguzkitsu bat”), Joxe Austin Arrieta (“Beste berrogei minutuz itxaron genuen han kanpoan, pistan geldirik: elur-erauntsia islagailuen argitan, elur-hautsa eta bisuts-zirimola pistaren gainean, eta ni urduri, loak hartu ezinik”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa euri(-)erauntsi bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa elur sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 14; EPG: 9; ETC: 51.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0; Adorez: elur-hauts: iz. nieve en polvo; Labayru: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

elur 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Elur erasoaren erdian. Elur kirolak. Haizeak elur hautsa harrotu zuen.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, definitzeko moduko kontzeptua delako. elur 2 adiera erabat ezabatzekoa da.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-hauts.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, elur sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa elur eta hauts sarreretan.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

HBLk erabaki zuen 2013-09-10ean, elur-kota sarreran: “Egokiago ikusten da elur-maila jasotzea adibide gisa elur sarreraren barruan”.

LBeh (2014-04-03): elur(-)maila , EiTB 75 (adib.: “elur-maila igotzea espero dugu”, “San Isidro eguna 1200 metroko elur mailarekin esnatuko da”), Berria 33 (adib.: “elur maila ere igo egingo da Euskal Herri osoan”, “Elur maila kostara iritsiko dela diote”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: elur(-)maila 15, Berria (“egunak aurrera egin ahala 100 metrora jaitsiko da elur-maila eta agian kostaldean ere egingo du elurra”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es cota de nieve / fr niveau de neige: Elhuyar: - / Nolaerran: / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta erabilia.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa ematekoa da elur sarreraren barruan.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

elur-maila.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-bildu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-bizi.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan elhur-busti 1 (Prop 1903: "Elhur-busti jauts-ahalako batek funditu ginituen").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

elurbusti : HiztEn, LurE (adib.: elur bustia), Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Meteorologia: elurbustia: euria eta elur-bera nahastuta dauzkan prezipitazioa; es aguanieve; fr neige fondue.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

elurbusti : EuskHizt (adib.: elur-bustia), HiruMila, ElhHizt, EskolaHE (adib.: elur bustia), Casve EF (elürbusti), HaizeG BF, Lh DBF (elhurbusti), DRA (elur-busti), PMuj DVC (elur-busti). Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-busti.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ELURRA BOTA. Nevar. "Ori da elurra botatzea (G-azp, AN-5vill) [...] edurre bota iten dau (V-arr)" Gte Erd 89. v. ELURRA ARI IZAN. Goiko mendi-alde oitan elurra bota izanen du? Auspoa 97, 15. Datorrelako / egun atako / ur-ekartzaila [= Acuario] prestua / euriz beteten mundua. / Edurra bota edo euria / da onen zeregin guztia. Azc PB 291Ta or abil ondiño, negu dolor ori, / Lotsa barik botaten txingor, edur, euri. Enb 178. "Elur puska bota du (AN-5vill) [...], elur puska ederra bota du (elur handia) (AN-gip)" Gte Erd 89

elurra bota 41: Berria 7 (“Horrek, zaparradak utziko ditu, eta garaiera ertainetan, elurra bota dezake”), EiTB 31 (“prezipitazio handiak izango ditugu lurralde osoan, haizea oso zakar ibiliko da, eta elurra botako du 1.100 metrotik gora Nafarroan”), Argia (“1815eko ekainaren 6an elurra bota zuen New Yorken eta bi egun geroago mara-mara ari zuen Bostonen”), Erlea (“elurra bota zuen gaueko azken orduetan”), DiarioVasco (“Elurra botatzen zuen baina suabe”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

elurra bota 11: Berria (“Hor kanpoan elurra bota ondoko giroa dago”), Alberto Ladron Arana 2 (“Eguna lainotsu zegoen eta tarteka elurra bota zigun”), Pello Zabala 2 (“2000. urtean, Aizkorrin behera elurra bota zuen malo-malo, ekainaren 9an”), Jokin Muñoz (“Neskak txabolan beheko surik ote zegoen galdetu behar zuen, horixe zen-eta bere kezka nagusia, baina elurra botatzen hasi duenetik hotzagatik nahikoa kexatu dela iruditu zaio”), Koro Navarro (“Bat-batean elurra bota balu, konturatu ere ez zen egingo”), Jon Arretxe (“Esan nizun elurra bota behar zuela eta hobe zenuela Tabrizen geratzea”), Joseba Sarrionandia (“Gero elurra botako du, eta kazkabarra”), Jose Morales (“Behin, elurra bota zuen, maluta zuri handiekin, alfonbra zuri puskatu baten antzera estali zuen belar jadanik berdea, eta berehala urtu zen, giroa hezeagoa eta hotzagoa bilakaraziz”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Lehenengo elurra botatzearekin batean, Oriol basurdeari barruan zeraman haurra atera zitzaion, eta jolasean ibili zen leher egin arte

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa elur sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "elurra egin = nevar".

Esapideei dagokien sistematika

egin: -a.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

elur sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

izan: -a.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

elur sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ELURRETAN. a) Bajo la nevada. Ordu bi bidek ez nau ikaratuko gabaz ta edurretan balitz bere. Mg PAb 113. Or ibillten ziran aldra andiak, oiuka, deadarka, garrasika, mendirik-mendi, ibarrik-ibar, basorik-baso, euritan da edurretan. Ag AL 12. Ekatx denporalean / iñoz edurretan, / jan barik ta bustita / sandale utsetan. Ayesta 131. b) Bajo la nieve, (estar. etc.) cubierto por la nieve. "Mendia elurretan dago (G-azp, BN-arb)" Gte Erd 89 (junto a elurpean, etc.). Elurretan bai dago / mundu-zabalera. Jaukol Biozk 104. c) "Edurretan, en época de nieves" A

adib: elur 1 iz. Hodeietatik maluta edo pikor zurietan erortzen den ur izoztua. Elurra bezain zuria. Elurra urtzen denean. Elurpean lo dagoen lurra. Elur lodia. Elurretan oinatzik utzi gabe. Ez dira negu hotzen beldur; ortutsik elurrean ikusiko dira. Hor ibiltzen ziren, mendirik mendi, euritan eta elurretan.

elurretan 181 (asko dira ‘Aulki bat elurretan’ liburua): Aizu 4, Deia 4, Elhuyar 3, Consumer 19, Berria 53, EiTB 29, Karmel, Laneki, Erlea 3, DiarioVasco 13.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

elurretan 155: Berria 25, Herria 6, Pablo Sastre, Jose Morales, Anjel Lertxundi, Koro Navarro, Bernardo Atxaga, Pello Zabala etab.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago jada.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke (aldatzekoa da aurreko bileran aztertutako elurretan forma, azpisarrera bihurtuz).

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa mantentzekoa elur sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

elhurtegi 1 (Prop 1906: "Ikusiko dire [Norbejiako] elhurtegi eta hormategi hauk bilhakatzen eliza handi bakhar baten baldeko").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

elurtegi 1 (Gorbea: "Aurrez aurre, Villaroko Elurtegitik igaroz Arrabara doan bidea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

elurtegi : AB50 1, Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

elurtegi : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF (elhurtegi), PMuj DVC. Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal glaciar, nevero / glacier formen ordainak: elurtegi : HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, PMuj DCV; glaziar : ElhHizt, HiruMila (glaziare); izoztegi : ElhHizt, PMuj DCV; hormagune : ElhHizt, HaizeG FB; edurtza : PMuj DCV.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "elurtegia = lugar de nieves, nevero".

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

elur(tu), elurtzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tza/-tze