Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

AS gisa gehituz: eliza-besta , eliza nagusi, eliz atari, eliza-txori , elizaz, Eliz Guraso .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS: eliza-gizon / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. elizgizon.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Lematizazio-saio batean jasoak: a) 'eliza' adierakoak: eliza na(g)usi (eta eleiza/elexa n.) 36: B 4 (Astar II 2, Ag Kr, Erkiag Arran), G 17 (GavS, Izt C 7, Aran SIgn 2, Bv AsL 2, Ag G, Lab EEguna, SMitx Aranz, Anab Poli, Berron Kijote), IE 11 (EZ Man II, SP Phil, Lg II, Hb Esk, Laph 3, Ardoy SFran 2, StPierre 2); eliz nagusi (eta eleiz n.) 13: G 12 (Ub 2, Bv AsL 2, Arr May, Ag G, NEtx Nola 6), EB 1 (Osk Kurl); eliz-na(g)usi (eta eleiz-n.) 9, G (Zab Gabon, Bv AsL 2, Inza Azalp, Jaukol Biozk 3, Etxde JJ, NEtx LBB); eliza-na(g)usi 11: G 2 (Izt C, Bv AsL), IE 9 (Lg II 2, JE Ber 3, Zerb 2, Ardoy SFran 2); b) 'apaiz' adierakoak: eliz-nagusi 4, G (Mb IArg I 3, adib.: "Eliz-nagusi jaunen lan andia arindu naiez", Goñi: "Obispo eta gañerako eliz-nagusiak"); eliznagusi 1 (A Ardi: "Azpeitiko eliznagusia") // testuinguru batzuk: Astar II: "Elexa nagusi, edo Parrokijan"; Ag G: "Oñatiko eleiza nagusira"; Erkiag Arran: "Goizeko bederatzietan eliza nagusian meza bat izaten da"; GavS: "Azkoitiko Eleiza Nagusian"; Izt C: "Erri bereko Eliza nagusiaren Epistola aldeko orman"; Aran SIgn: "Ama-Birjiñaren eliza nagusieneko kapillan"; Bv AsL: "Predikatzen du Franziskok Asisko eliza nagusian txit frutu onarekin", Ag Kr: "batzuk eliza nagusira, beste batzuk talai-etxera ta Antiguako", Lab EEguna: "Zokondoan Eliza nagusia", SMitx Aranz: "Euskal-Eliza Nagusia"; Berron Kijote: "Eliza Nagusiko barne-atarira joan nintzan"; EZ Man II: "Baionako eliza nausiko,Kalonge teologari", SP Phil: "Erroman, Iondone Petriren eliza nausian", Lg II: "[Erromako] Andre-dena Mariako eliza nausi ederrean", Hb Esk: "Eliza nausia da osoki ederra", Laph: "Azpeitiako Eliza nausian", Ardoy SFran: "Iruñeko eliza nagusian", StPierre: "Obra gaitzak egin zituen hor, bere gaztelua eta eliza nausi bat", "horko eliza nausi miragarria". / Eta OEH argitaratuan gainera: Ezale: "Baionako eliza nagosian"; Prop 1906: "Nagpourko katedrale edo eliza nausiren lehen aldiko zabalmena edo kontsekrazionea"; StPierre: "Sosegu handienean dago Limburg, ixil ixila bere eliza nausi ederraren oinetan"; Ldi RIEV: "Eliza Nagusiko atarpetik barrena" // Ub: "Nork egiñak eta ifiniak dira iru Eleiz nagusienak? San Pedrok"; "[Titok] errerazi zuan [Jerusalengo] Tenploa edo Eleiz nagusia"; Bv AsL: "Igandetan juan oi zan Franzisko Asisko eliz nagusira"; Arr May: "Adana deritzan erriko Eliz nagusiko Arcediano egiñ zuten"; Ag G: "Oñatiko eleiz nagusian daukagu gure Aita"; NEtx Nola: "Debako Andre Mariaren Jasoerako Eliz Nagusian"; Osk Kurl: "Bi eliz nagusi ta hanitz kapera zauden Arrigorrietan" // "Zab Gabon: "Baionako eliz-nagusiko zuzelekuan"; Bv AsL: "Vatikano deritzan munduko eliz-nagusia"; Inza Azalp: "Iruñako Eliz-nagusi edo Katedralean"; Jaukol Biozk: "etxe pilla bat alkarren gainka eleiz-nagusi ondoan"; Etxde JJ: "Batikanoko eliz-nagusian"; NEtx LBB: "Mendi oñean zauden seaska txuria, arrizko mirari da zure eliz-nausia". // Eta OEH argitaratuan gainera EE: "Eleiz-nagusia edo Katedrala" // Izt C: "Tolosako Erria Santa Mariako Eliza-nagusia", Bv AsL: "Kataneoko Pedro, Eliza-nagusiko, katedraleko, kanonigu batek", Ardoy SFran: "San Marken Eliza-nagusi xoragarria", Lg II: "Beauvais deithzen den hiriko eliza-nausian", Zerb IxtS: "Bordeleko roman moldeko eliza-nausi ederrak", JE Ber: "Baionako eliza-nausiak daukan erdiko egoitegia", "Erromako eliza-nausiarenaren aldean ttipia litake", "Iruñako eliza-nausia", Ardoy SFran: "Iruñeko Eliza-Nausian", Zerb Azk: "Bordeleko eliza-nausiko dorreak". / Eta OEH argitaratuan IPrad EEs: "Eleiznaguiya eta bakartegiyetako eleizak ere bikañak ditu [Azkoitiyak]" // Ik. gainera OEH argitaratuan testuingururik gabeko aipamen hauek: Garit Usand, Eguzk RIEV, Inzag RIEV.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eliza-nausi (eta eleiza/elexa-nagusi) 3: B 2 (F. Zenarruzabeitia: "Egunero jauretxean (eleiza-nagusian) zuekin izan nazanean"; E. Gorostiaga: "Elexa-nagusira goxetik eldu zan"), Zu 1 (Etxahun Iruri: "Lizarrako eliza-nausin"); eliz nagusi 3: B 1 (V. Lasuen: "Zamorako Eliz Nagusira"), EgAs 2 (DV 1981, adib.: "erri ontako Pedro Deuna Apostoluaren eliz nagusian"); eliza nagusi 2: B 1 (EMeza: "Itzok, diru-toki ondoan esan ebazan Jesus'ek, Eliza nagusian irakasten ziarduan artean"), EB 1 (Egin 1986: "Egitarau osoa Andra Mariaren Eliza Nagusian burutuko da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

eleiz nagusi : DFrec 2; eliz nagusi : DFrec 1, AB50 30 (20 'parroquia' eta 10 'iglesia parroquial' itzuliak); eliza nagusi : DFrec 4, AB50 4 ('parroquia').

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eliz nagusi (eta eliz-nagusi): PMuj DVC (catedral), eta eliz-nagusiko (catedralicio), eliz-nagusigo (prelatura eclesiástica), eliz-nagusitza (jerarquia eclesiástica); eliza nagusi : EuskHizt (adib.), ElhHizt (AS: '1 Catedral, 2 Basílica, 3 Iglesia mayor, iglesia parroquial'); eliza nausi : HaizeG BF (cathédrale); elizanausia : PMuj DVC (iglesia parroquial) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-nagusi.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eliza sarrerari dagokion azpisarrera.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

parrokia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zain.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

sakristaua.

Euskaltzaindiaren Arauak

pl.

Numeroa

pluralean erabiltzen da beti

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. elizguraso.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: elizako guraso / HiztEn: AS: elizako guraso / LurE: AS / ElhHizt: AS: elizako guraso / EskolaHE: AS

Sinonimoa(k)

Sin. eliz guraso.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

guraso sarreran eskain liteke azpisarrera gisa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Esapideei dagokien sistematika

hartu: -ak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-alde.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

elizkoia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: EZ Man ("Gorputza elizaratzean"), Mb IArg ("Askotan ta maiz elizaratzea"), LE Kop ("Ama humearéki / elizaratuzé / ixíl, humíl ta pobréki"), Aran SIgn ("Jai-egun andietan elizaratzeko bear zituzten soñeko ta arroparik apaiñenak"), Echta Jos ("Mundakako gizadi guztia elizaratu zan egun orretan"), Ag G ("Gogamen bat zerabillen elizara ezkero, ta eziñ zuan bere burutik kendu"), Lek AEF ("Etxe ontako etxekoandria / zaldiz da Elizaratzen"), Or Eus ("Estu ta larri Elizara da [apaiza] / non duan arao-liburu"), Mde Pr ("Ezkunt'egüna heltü zenian, aitetamak eta alaba elizalatü ziren"), Erkiag Arran ("Urtea joan baiño leen eleizaratu naiendunan, [...] Bikario zaarrarengandik ezkon-buztarria artuaz"), Basarri ("Eleizaratu gabe ez gendun / ez goiz eta ez arratsik").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

elizaratu 7: JBDei 1921 ("Elizaratu ziranean Oraa "Parroko" Jaunak garailari guzik bat banaka besarkatu zituan"), I. Ormaetxebarria ("baserritarrok berotasun geiago nai izaten badegu ere, Donostia'ko kaletarrentzat egoki baitzan urteroko sarrera eresia abestuaz eta bein eleizara ezkero, Aita Donostiren abesti ezaguna"), J.M. Apalategi ("Epistola entzuten gauden denboran, beste bost bat lagun kanpotik elizaratu dira"), Tom Sawyer/1 ("Eliz sarreran han egon ziren, irrifarre eta faltsukeria, azkeneko andereñoa elizaratu arte"), Euzko Deya 1937 ("Bigaramunean, apezak, elizaratzean, han aurkitu zituen, aldare nagusian, paztilla antzeko, gauza beltz batzu; auntzaren gorotzak baitziren"), Herr 1962 ("Gero prosesionea elizaratu da"), E. Bustintza ("Eta arein zaratetara eliz-zaiña beingoan elizaratu zan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

elizaratu : EuskHizt (1627), DRA // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ratu osaerako hainbat forma libre-automatikoak dira; horietakoa dirudi honek.

Euskaltzaindiaren Arauak

'Bizkaiko lur zabaleko herria'.

Forma baten adiera(k)

Bizkaiko lur zabaleko herria

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS: eliz atorra / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: AS: eliz atorra / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-atorra.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

alba.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

elizatxo 2: Unai Brea (“herritarrek elizatxoa paratu zuten”), Allande Sokarros (“bere harizti ederretik eta elizatxotik haste"). // elizatxo 42.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: elizatxo 27: Asisko Frantzizko 14, Edorta Jimenez 3, Iñaki Mendiguren, Koldo Biguri, Piarres Aintziart, Bernardo Atxaga, Txillardegi, Josu Zabaleta, Oskar Arana, Jon Muñoz, Anjel Lertxundi, Pako Aristi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

def: ermita iz. Kapera edo elizatxoa, gehienetan herrigunetik at egoten dena. Ik. baseliza. Ama Birjinaren ermita bat. Ermita-zaintzailea. Basoan ermiten aitzakian egin ohi diren gazteen batzarretan. // kapera 3 iz. Aldare bakarreko elizatxoa. Ik. ermita. Sokorriko kaperan. Kapera bat altxatu. Larhun puntan ez zen kapera txiki bat, baina eliza gotor bat. Kaperako ezkila-dorre polita. // adib: eregi du ad. Bizk. Eraiki. Elizatxo bat eregi. // arroztegi 1 iz. Arrotzak eta eskaleak doan hartzen zituen etxea. Elizatxo bat egokitu zuten arroztegi moduan.

Eratorri-konposatu isiltzekoa da

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-txo osaerako librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibidea da lehendik eta aski izan liteke. Komeni da eliza sarreran ere jasotzea.

Atzizkien araberako erabakiak

-txo

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa mantentzekoa eliza sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: adib.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabat ezabatzekoa da elizaz azpisarrera, elizaz ezkondu azpisarrera egitea proposatu delako. (2021-11-23).

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eliza sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

elizaz ezkonduak; elizaz Arratzukoa da baserria, herriz Mendatakoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa eliza eta ezkondu sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-zale.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

elizkoia.