Jatorrizko forma

argi, art-

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: argi-txinta 'argi-izpia'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: argi-alba , argi-belar , argi-egile , argi egin , argi-emaile , argi eman , argi-errainu , argi eta garbi , argi-ezkila , argi-haste , argi ibili , argi-iturri , argi-izpi , argi-oilar , argitan , argitan egon , argitara atera (ilki , irten) , argi-txakur , argi-urratze , argi-urte , argi-zirrinta , argi-zuzi .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARGI ASKI. Muy claramente, bastante claramente. v. ARGI ASKO. Aiako eraso ontan argi aski ageri da, Santa Kruzek etziola Lizarragari onik egiten. Or SCruz 61. Jakin nahi duguna argi aski erran dugu. FIr 185. Itz oiekin argi aski esan zien beraz Yesukristok Yuduai bera Yainko zala. Ir YKBiz 328. Nere ta gizon adituen iritzian garai artaraino argi aski nekiena ere, erabat ahantzi al izaterainoko irrika nuen. Zait Plat 87. Nere biotzak esaten zidan argi-aski zer oiñetik errenka zegien nere nagusiak. Berron Kijote 72. Mila huskeria gazigoxoren inguruak lanbrotzen dituen giro euritsu hori Ingalaterra aldetik dator, argi aski. MEIG III 9

argi aski 3: Berria 2, Argia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argi aski 3: Jon Alonso, Anton Garikano, Elizen arteko Biblia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta argi asko bezala jasotzekoa izan liteke azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa argi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARGI ASKO. a) Muy claramente. v. ARGI ASKI. Jesusen Lagundiko A. Gabriel Henao-k, Kantabriako Anziñatasuneen obran argi-asko adierazten duenez. Aran SIgn 2. Astoak erosi baño len, nik argi asko esan nizun alkar ezin ikusi zutela. Muj PAm 59. Langille-sailla ez da, argi asko, oraindaiño beintzat, munduko ardatz eta nagusi. Erkiag BatB 147. Bete-betan ta argi asko frogatzen digu au. Vill Jaink 133. Baiña oraindik or ikusten det / argi asko arratoia. Insausti 238. b) (Tener, etc) bastante alegre. Eta an aurkitu genuen [...], kafetxo bat artuaz, begiak argi asko zituela. Zendoia 236

argi(-)asko 53: Ortzadar, Deia 6, Elhuyar 2, Elkar, Consumer 12, Berria 43, EiTB 4, Jakin 4, Argia 7, DiarioVasco 3.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argi asko 47: Berria 9, Pello Zabala, Iñaki Heras, Iñaki Iñurrieta, Anton Garikano, Joxerra Garzia, Xabier Mendiguren Elizegi, Anjel Lertxundi…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta argi aski bezala jasotzekoa izan liteke azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa argi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

itsuei argi egiteko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

eman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

argi egin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Utzi dagoena, baina kendu oharra eta gehitu adibide gehiago beste aditz batzuekin (egon…). (2021-10-19)

Esapideei dagokien sistematika

eta.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

garbi sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Esapideei dagokien sistematika

ibili.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

erne, kontuz ibili.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa (adb.+aditz osaerakoa bada ere).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu argi-puntu formarik.

argi(-)puntu 67: Argia, Berria 3, DiarioVasco 2, EiTB, Elhuyar 5, Elkar 5, Erlea, Consumer 7, Jakin 2, Laneki 40.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argi(-)puntu 9: Berria, Josu Zabaleta 4, Pako Aristi 2, Karlos Zabala, Joanes Urkixo.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, azpisarrera gisa jaso liteke, elektrizitateari dagokion adieran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa argi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 24 (Argia 1, EiTB 3, Elkar 2, Consumer 3, Espainiako Gobernua 2, Laneki 13); ETC 119

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // Euskalterm: argi-seinale (Lan-harremanak, Merkat TN da).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Sektore jakin bateko informazioa

A.u.: Harluxet.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

argi-urte: HiztEn; ez dugu aurkitu ap. LurE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: argi-urte / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-urte.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Forma baten adiera(k)

(luzera-neurria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

emaile.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

argi-egilea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

argi ilun segidako 10: a) Or Mi ("Argi-illunean ageri zaiek pilpilka gorbelak zikindutako bulartea" #mdash# dins la sournuro clarinello / dans l'obscurité diaphane), Mde Pr ("So egin zion beriz ere, bere ohean zetzan emakumeari: itxusi zen benetan goizñabarreko argi ilunean, ahoa erdi zabalik, kulunka lo"), MEIG 2 ("Ez da, hitz batean, argi-ilunik, eta argi-ilunean dago maiz gizatasun mardula"); b) iz. + izond.: Gç ("Nihor ezin ziaitek handi / Lekhu ttipito batean; / Argi ilhun bat baizen eztuk / Hire gloria lurrean"), Lar SAgust ("Oraindaño sortu diran argiak izan dira argi au edo ori, argi bata edo bestea, argi illunago edo arraiago, argi gutxi edo iori; baña ez argi-utsaren izena eta izana duanik; ez onena, ez arena, ez iñorena danik: ez da ori eginkizuna, ezinkizuna baizikan"), Apaol ("Ez, ikusi bear dut zer dan ori, esan zuan bere artean, eta eskopeta artuaz joan zan sukaldera, nun zegoan argi illun bat, katillu baten olioaz jartzen zuana egunero andra Josepak, Anjel eritu zan ezkero"), NEtx LBB ("Gau t'egun, argi illun baten azpian zaudela, garaia nola urtu, asma bearra dezu"); c) dvandva: Or ("Onela, etzera Zu bakarrik Zure epai izkutuan, ortzantza egin aurretik argi illunak bereizten dituzuna" #mdash# ut... dividas inter lucem et tenebras); d) '(ilunean) argi egin'?: AB AmaE ("Mari, nik ez dot gura / Argi illunean, / Egin daiden atzetik / Noiala bidean; / Izan daitezan nai dot / Oraingo limosnak, / Mundutik noianean / Aurreko farolak") // Ik. gainera, OEH argitaratuan 'linterna' adierako argi illun , JFlor ("Makill bat esku batian ta argi illun [linterna] bat bestian") // Ik. ap. DRA: argi-ilunen usaia (olor de luz y sombra; A "Bide kurtzetan sarri egun sentian ta illunkeran orio-usina lakoa, atsa, egoten da, eta Purgatorioko arimak an prikiduten egoten diralako, errezau egin bear dake. Amezketan "argi-ilunen usaia" esaten zitzaion oni").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

argilun (eta argilune) 7: J. Intxausti ("Aita Sainduak erlijio-politikaren eztabaidan argiluneak azpimarkatu nahi ditu"), J.J. Uranga ("Testigoen erreakzioen deskripzio zaharrenetan argilun misteriotsu hauxe nabari da: batzutan ez dute berpiztua ezagutzen, bestetan haren zerutar dizdirak itsutu egiten ditu, mamu bat dakusten inpresioa dute..."), GaztEntz/7 2 ("Bizitzako azken urteetan, Rembrandten obrak geroz eta bisionarioagoak dira, eta teknika librea eta argilun dramatikoa azken muturreraino eraman zituen", "Urte horietan bere arteak malenkoniaren bidea hartu zuen: irudiak gorri bero dirdiratsuz jantziak daude eta argiluna nagusi da"), M.L. Odriozola ("Gorroto zion trempe-l'oeil izeneko teknikari, baina ez zen bete-betean bat etortzen inpresionismoarekin ere, bere ustez funtsezkoa zen argilunak tokirik ez zuelako"), P. Zubizarreta ("Sukaldea, izkina bateko sua izan ezik, argilunez beterik zegoen"), I. Irazabalbeitia ("Txikitan, luze egoten zen arkuen harriei begira, ormako leiho estu luzexketatik sartzen zen argi-izpien argilunetan"); argi-ilun dvandva 1, X. Kintana ("Horrek, noski, txikitandik ezagutarazi zizkion gizartearen beheko mailen egoera eta beharginen bizimodua, bere handitasun eta miserien argi-ilunekin").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

argi-ilun : AB38 2 ('claroscuro' itzulia 1, eta argi-ilunetako jaialdi 'festival de luces y sombras'); argilun : AB38 1 (claro oscuro), HiztEn (Art. Erliebea eta sakontasuna iradokitzeko moduan, itzal-hondo batean argia banatzeko prozedura), Euskalterm 1 (claroscuro); ilun-argi : AB38 1 (claro oscuro) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

argilun : ElhHizt (Pint. claroscuro), HiruMila, PMuj DVC (media luz); argi-ilun : DRA (argi-ilunen usaia: olor de luz y sombra); argilune : PMuj DVC (eta argi-ilune: claroscuro) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

LBeh (2013-11-06): argilun 12: Berria 6 (adib.: “Barruan ere argilunak dira alderdi estetikorik azpimarragarriena”), EiTB 2 (adib.: “Zuzenbide eskolak ematen ditu, irizpide moral egokiak ditu eta zurian zein beltzean ikusten ditu gauza, grisik edo argilunik gabe”), Argia 4 (adib.: “Argilunen liburua”); argi-ilun 45: Elhuyar (“oraindik argi-ilunak badauden arren”), Berria 26 (adib.: “azken hogeita bost urteotako argi-ilunak nabarmentzen dira”), EiTB 4 (adib.: “Argi-ilunez beteriko bidea”), Jakin 3 (adib.: “argi-ilun guztietatik haratago”), Argia 11 (adib.: “Arrasateko esperientziak argi-ilun asko dauzka”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: argilun 21: Berria 6 (adib.: “trazu fineko pintzelada emanez, nortasunaren argilun-jolasen bidez pertsonaiak altoerliebean sortuz”), Urtzi Urrutikoetxea 2 (“Gero tarte batez denda argilunez eta zurrumurruz betetzen da - kontakizunen ordua da, iraganaz, etorkizunaz, askatasunaz”), Koldo Izagirre 2 (adib.: “Gelak eta dendak argilun liluragarriz beteriko leizeak dira”), Joseba Sarrionandia 2 (adib.: “larruz jantzia eta argilun arraro horretan zure aurpegiak kartoiharrizko mozorro zuria dirudiela”), Fernando Morillo 2 (“Mahai azpitik, piztutako gailuek eta kanpoko farolek eratutako argilunari esker, gizon bat ikusi zuen laborategian sartzen”), Jon Alonso (“gelako argiluna ez litzateke hain trinkoa izango alpendearengatik ez balitz”), Joxean Agirre (“gizakiaren argilunak umore handiz baina gordintasunez begiratzen dituen ipuin hori bigarren aldiz irakurtzeko”), Joxerra Garzia, Josu Zabaleta (“Argiluna darabilten pintoreak, esate baterako, asko baliatu izan dira ezaugarri horretaz"), Patxi Zubizarreta (“eguzki izpiek arteketatik sartu, eta sortutako argilunak”), Pako Aristi 2 (adib.: “Pausoak sentitu ditu korridorean, eta senarraren aurpegi horia agertu da atearenargilunean”); argi-ilun 74: Berria 26 (adib.: “bere biografian agertzen diren argi-ilunak”), Herria (“gure Elizaren argi-ilunetan”), Iñaki Heras 5 (adib.: “Gai honi buruz ere bada argi-ilun nabarmenik”), Pello Lizarralde 3 (adib.: “Argi ilunaren azpian, bi gizonen itzalak eskuinean den muinora abiatu dira larrarte urdinduan barrena”), Ana Urkiza 2 (adib.: “Lagun horiek ez dute inolako lotsarik esateko izaki benetan zoragarria, erliebeduna, argi-ilunak dituena”), Felipe Juaristi 2 (adib.: “argi-ilunen arteko mundu koloretsu eta usaintsua”), Juan Garzia 2 (adib.: “maite argi-ilun baten maitez”), Edorta Jimenez 2 (adib.: “Eszenatokia Munduko Hiriburua izango da, eszenatokiko atzealdeko argi-ilunetan maitasuna eta espioitza izango dira”), Joan Mari Irigoien 2 (adib.: “Eta gelaren argi-ilunean amaraun handi bat ikusi nuen lehenik”), Josu Zabaleta 2, Xabier Olarra, Agustin Otsoa, Jenaro Garate, Karlos Zabala, Elizen arteko Biblia, Jon Muñoz, Aingeru Epaltza, Patxi Ezkiaga, Unai Iturriaga, Jokin Muñoz, Koro Navarro, Xabier Amuriza, Iñaki Mendiguren, Piarres Aintziart, J.M. Olaizola, Juan Kruz Igerabide, Fernando Rey, Joxean Agirre, Daniel Landart, Joanes Urkixo, Matias Mugica, Josetxo Akona, Karlos Linazasoro.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: argi-ilun (argilun*). Gai horren argi-ilunak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia da, eta onartzekoa.

Elkarketa nahiz eratorpen zalantzazkoak

Ik. oharra s.u. argitzal.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa argi sarreran.

Erabilera sintaktikoa argitu

1 iz. ‘argiantza’. 2 iz. pl.: gai horren argi-ilunak.

Euskaltzaindiaren Arauak

argi(-)txinta 'argi-izpia'.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-txinta.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

txinta 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa, adierak bereiziz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adiera bat baino gehiago du eta azpisarrera gisa jasotzekoa da atea ireki formarekin egin bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa argi eta piztu sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

argiago(tu), argiagotzen.

Atzizkien araberako erabakiak

-tu: -ago-tu.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Forma baten adiera(k)

argiago bihurtu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

Euskaltzaindiaren Arauak

argiarazi, argiaraz, argiarazten. du ad.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa argibide eta eman sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

oldar berri eta argiduna.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

argitasuna.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond. eta iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan 2 -g-dun eta 6 -g- gabe; bina ager.koak dira argi une (AA III, NEtx LBB); argi-une (Jaukol Biozk, Ibiñ Virgil); argiune (Or Aitork; Etxba Eib: "argiuna"; eta corpusean beste 2: Ibiñ Virgil, MEIG); argigune (Or Eus).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

argiune 7 (E. Erkiaga; J. Oregi, J. Garate, S. Ariztondo, P. Aristi, G. Etxeberria, Hezkuntza saila); argiunetxo 1 (X. Mendiguren B.). Ez dugu argigune forma aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

argi-une : AB38 1; argiune : AB38 1, HiztEn-LurE. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Bestetakoak: argi-une : PMuj DVC; argiune : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, DRA; argigune : DRA. // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF, Lh DBF, HaizeG BF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: argiune / LurE: - / ElhHizt: argiune / EskolaHE: argiune

Eratorri-konposatu baztertuaren ordaina

Ik. argiune.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

argiketa 1, SMitx Aranz ("Elizaren alde bat eta bestean / Pasio-irudiak, beren aldaretan / Ta krisallu-tzarrak aien argiketan, / leñuru orizta banatuaz ketan").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

argiketa (eta argiketa-maila 1, komisaldegi argiketa 1) 8: a) Urruz ("Santa Jertrudis'en argiketa edo errebelazioetan irakurtzen degu, Salbatzalleak eskeintzen duala bere burua"); b) J.M. Angulo ("Indar elektrikoaren kostua [...] zer potentzia itundu eta kontsumitzen den, zertarako erabilia den #mdash# etxerako, argiketarako, industriarako e.a."), BAO 1997 2 ("Argiketa eta haizeztatzearen baldintza orokorrak", "Kaleko argiteriaren diseinu, dimentsionamendu, argiketa-maila eta bateratasunari gagozkiela, Berriatuko Egitamuketazko Ordezko Arauen #mdash#Kaleko argiteriaren sarea#mdash# 56 artikuluan zehazten dena bete beharko da"); c) AdminLan (zerrenda batean, "bidezaingo ertzaintza / komisaldegi argiketak / sos-deiak"); EHAA 1993 3 (denak antzeko testuinguruan, "Puntuak: lehergailuak dtb: 0'35; eskolten zerbitzua: 0'35; talde mugikorra: 0'35; [...] sos-deiak: 0'05; argiketak: 0'05").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

argiketa : Euskalterm 1 (atestatu sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

argiketa : ElhHizt (atestado), HiruMila (1 atestado, información; 2 iluminación), DRA (1 haz de luz; 2 revelación; 3 información, encuesta), PMuj DVC (encuesta, averiguación, investigación, pesquisa) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

argiketa 10, EiTB (adib.: “Orotara, 160 argiketa ireki dira, 21 lagun inputatu dituzte eta 11 atxilotu. 2008ko epe berean 14 argiketa ireki ziren”, “Gertatutakoa argitzen lagun dezakeen edozein datu emateko moduan diren guztiei Ertzaintzaren Argiketa Sailarekin harremanetan jartzeko eskatu diete”, “Ertzaintzak argiketa bat ireki du zer gertatu den jakiteko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: argiketa 71: Mikel Lizarralde (“300 baino gehiago dira hilketen argiketarako eskabideak egin dituzten familiak”), Berria (“Argiketak abian”), Ibon Uribarri 66 (adib.: “Hala ere, argiketa-oinarriaren ilararen osotasun absolutuari dagokionez, honek ezin die oztoporik sortu munduko objektuei, zeren hauek agerpenak baino ez direnez, beraietan ezin baita inoiz itxaron baldintzen ilararen sintesian osatua den zerbait lortzea”, “Beraz, erabilera honek ematen genuen argiketa egiaztatzen du”, “Izan ere, adigaian barnebildua dagoenean geratuz gero, orduan judizioa analitikoa litzateke, hots, bertan errealki barnebildua dagoenaren araberako pentsamenduaren argiketa bat besterik ez litzateke”, “Erabil daitezke bai gauzen ahalgarritasunaren argiketarako sentsuen munduan, baina ez mundu-osokiaren ahalgarritasunaren argiketan, zeren argiketa-oinarri hau mundutik at baitago, eta beraz, esperientzia ahalgarriaren objektua ezingo bailuke izan”), Joxe Azurmendi 2 (“Herrien Psikologiak bitartean Espainian duen oihartzun zabala konstatatzen da, Volksgeist kontzeptuaren argiketa saio berri bat edireten dugu”, “Lore Jokoetako esaldi hauen argiketa”), Iñaki Iñurrieta (“Ageriko zen dena, ezkutuko bihurtu zen; galdeketak, argiketak, frogaketak, aurrez aurrekoak, alderdi publikoaren konklusioak; eta horixe da egungo jardunbidea“).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma erabilia da, giro batzuetan "ahantzia" izan arren

forma egokia eta hedatua da; atestatu maileguarekin batera onartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Batez ere Admin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

argiro, argi (hots: -ki gabea ere bada adlag.).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Corpusean eta OEH argitaratuan ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

argikor 2 (K. Altonaga: "Animalia kitzikatzen denean, hodei argikor bat jaurtikitzen du"; "Argia, animaliak berak sort dezake ehun fotogenikoetan, edo bestela, bakterio sinbionte argikorren bidez").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

argikor : HiztEn ("ik. lumineszente"), LurE. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

argikor jaso duten hiztegiak: EuskHizt ("gori egon gabe argia igortzen duena; ik. fosforeszente"), ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, DRA, PMuj DVC. // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdarazko fosforescente/luminescente formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: fosforeszente / argikor, lumineszente // HiruMila: fosforeszente/argikor, luminiszente // PMuj DCV: dirdaitsu, dirdaidun, dirdiratsu, dirdiradun/dirdaitsu, dirdaidun, dirdiratsu. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, Azkue Aurkibidea.

Erdaretako formak

fosforescente/luminescente formen ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): phosphorescent/luminescent; it (S. Carbonell): fosforescente; ca (DCC): fosforescent; en (Collins): phosphorescent/luminescent; de (Langenscheidts): phosphoreszierend/lumineszierend.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. lumineszente / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrendako euskal forma onartuaren pareko mailegua

lumineszente.

Atzizkien araberako erabakiak

-kor.

Kategoria

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Beste (edozein) iturritako erabilerak

BiblE: 71 ager.; argi-mutil 1.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

kandelaren euskarria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Idazkera hedatuena da

loturik idatzia hobetsi da, oso lexikalizatua delako.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-i+i-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-indar.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

elektrizitatea.

Jatorrizko forma

argiontzi, kriseilu, lanpa

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARGIRA ATERA, ILKI, EZARRI... Sacar a la luz, publicar. v. ARGITARA ATERA, ARGITARA ILKI. Hala inprimaturik argira ilkitzeko digne dela. P. de Guilantena in Mat XX. [Antekristo] Babilonia Caldeako hirian da sorthuren / Eta Danen odoletik argira da ilkhiren. EZ Man I 65 (cf. infra ARGITARA). Hala iuiatzen dut digne dela giristinoen probetxutan argira ilkhitzeko. Harb ã 5v. Introdukzione hau ezta ilkhi argira nik neure buruz edo oldez nahirik. SP Phil 1r. Igaren urthian egin dut eta ezarri argira libruto bat euskaraz. Tt Arima 8 (90 argira ialgi). Atrebitü izan da üskarazko librü gaxoñu hunen argiala ager erazitzera. Mst XVI. Konfesino ona. [...] Ateraten dau argira Bizkaiko euskeran. Mg CO I. Urteten dau argira bigarren aldiz. CatBus 1. Bertso-sorta bat jarri / dezadan argira. Zendoia 108.

argira atera 19: Deia, Elhuyar, Berria 7, EiTB, Jakin, Karmel, Argia 6, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argira atera 14: Berria 5, Jon Alonso 2, Txiliku, Elizen arteko Biblia, Aingeru Epaltza, Matias Mujika, Xabier Mendiguren Elizegi, Juan Martin Elexpuru, Juan Garzia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta jasotzekoa izan liteke azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa argi sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

argira(tu), argiratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 argitaratzailea. 2 argitaletxea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

1 '(zerbaitek) argi egiten duela': kandelaren argitan irakurri zuen. 2 'nabarmen, ikusten dela': Plazan, argitan egiten diren dantzak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

argian egon IE 1 (Lç: "Bere anaierik on daritzana argian dago, eta skandalorik ezta hura baithan"); argitan egon 6: B 1 (Azc PB: "Andra bakarra dago argitan ilunik; ezpaduko munduan bizitza-lagunik"), G 4 (Ir YKBIz: "Zure gorputz osoak argia badu, alderdi bat ere illun ezpadu, guzia argitan egongo da, argi-zuzi batek bere diztiaz argitzen zaituenean bezelaxe", Ag G 2: "obe dek lur azalean arlotu, eguzkiaren argitan auala ta zeruaren edertasuna dakuskala", "Izarrik ezta / Goietan, baña / Argitan dago / Lur guztia", NEtx LBB: "Eta nere barrua, argitan dago zure ondoan"), EB 1 (Arti MaldanB: "Orain ezta problema, ezta misterio, Joanerentzako: Argitan dago oro, agiri ta klaro").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

argitan egon 4: G 3 (SMitx Ama-semeak: "batezere gauez argitan dagonean, zerutik jetxitako ikuskai mirarizkoa dirudi"; Kristau-ikasbidea. 4: "Bere anaia maite duana, argitan dago"; J. Azpeitia: "andik ikusten zan Ama Birjiña'ren irudi politta, eta beti argitan egon zediñ, andik botatzen zituzten bidez zijoazenak txanpon batzuek"; M. Zarate: "Argitan dagoz etxeetako lehio guztiak ere"); ik. x-ren/-ko argitan egon osaerako beste bi (Koro Navarro: "Elkarrekin hizketan egon ziren biak, fokoen argitan zeudela ondo jakinik"; Oskillaso: "Kaleko argitan egondako begiak apur apurka ohitu ziran gelaren iluntasunean ikusten").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap.: DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ElhHizt: "1 A la luz (de) (precedido de nombre indeterminado o sintagma nominal con el sufijo -en) (...) 2 A la luz, con luz; iluminado (...) Argitan dago Lur guztia: toda la Tierra está iluminada". // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE, Lur EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC, DRA.

Esapideei dagokien sistematika

egon: -tan.

Deklinabidea

Formatu erabaki gabeak

argi sarreran eman liteke azpisarrera gisa, edo argitan azpisarreraren erabilera moduan (cf. argitan ipini bezalakoak).

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

argitan daude etxeetako leihoak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

argitara ilki, argitara irten (parean ematekoak dira)

Atzizkien araberako erabakiak

-ra: -tara.

Esapideei dagokien sistematika

atera: -tara.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ARGITARA EKARRI. a) Dar a luz. Ara, neskak sabelean seme sortu ta argitara ekarriko du. Ol Mt 1, 23. b) (V-oroz-m ap. EI 304). Sacar a la luz. [Olerki] guziak dakarzkigu argitara. Ldi IL 4. Nere ixilgordeak argitara ekartzean eta aietaz neri akar egitean, arriturik utzi nindun bere iakintasunez. Or QA 180. Benveniste-ren artikuluak ukitu ere gabe [...] uzten duena ilunbetik argitara dakar. MEIG VII 109. Auspoak argitara dakarren Senperen gertatua. MEIG III 130. Nork bere barnetik egia argitara erakar lezan. Zait Plat 84.

argitara ekarri 27: Deia 2, Consumer, Berria 13, EiTB 2, Jakin 2, Karmel, Argia 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

argitara ekarri 22: Berria 7, Itziar Laka 4, Anjel Lertxundi 2, Ibon Uribarri 2, Asisko Frantzizko 2, Iñaki Segurola, Juan Garzia, Ander Irizar, Felipe Juaristi, Anton Garikano.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea dirudi, edo libreagoa argitara atera (ilki, irten) baino; oraingoz hauek jasotzea aski dela uste du lantaldeak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabili da eta jasotzekoa izan liteke azpisarrera gisa argitara atera, eman, ilki… bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa jasotzekoa argi sarreran.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS: argi(ta)ra ilki / EskolaHE: -

Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

argitara atera, argitara irten.

Esapideei dagokien sistematika

ilki: -tara.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

argitara atera, argitara ilki.

Esapideei dagokien sistematika

irten: -tara.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

argi sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe.

Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

eskuizkribu argitaragabeak.

Euskaltzaindiaren Arauak

argitararazi, argitararaz, argitararazten. dio ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

argitaratu, argitara, argitaratzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

argitaratu, argitara, argitaratzen