71 emaitza alda bilaketarentzat - [1 - 71] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
g.er.
tokiz aldatzea; aldaketa.
aldako usoak 'paseko usoak'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-aa- formakoa proposatu da, bestela identifikagaitza litzatekeelako.
-aldi.
g.er.
- [A105]: "Bokal luze eta geminatuen azterketa sakonik ez dakit egin den. Horien faltan, ez nuke irekiko -aa hori sartzeko bidea. Hobe aldaldi (nire ustez, berehalaxe ohituko ginateke honetara). Hori nahi ez bada, marratxoa baliatu: alda-aldi" (2001-03)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ez du mailegu onartzekoen minimoa betetzen (ezezaguna da Ipar.); baina ez da ikusten ordezkatzeko modu errazik.
Heg.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E306]: "'Aldaba' Heg. bada, Ipar.-erako zer? Xarritonek 'marteau de porte'-rako 'maratila' eman du bere hiztegian. Hitz hori da 'aldaba'-ren baliokidea Iparraldean? OEHko datuak ikusita, ez du ematen" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-bera/-kor.
izond.
g.er.
aldakorra.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:07 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-etxe.
janztetxea.
- [A105]: "Zer da benetan? 'Aldagela, aldagelak' ez da nahikoa?" (2001-03)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:14 | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-ezin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:MatHizt | 1992-12-16 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | 1992-12-16 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. abiadura-kaxa sarrerako informazioa.
ik. OEH argitaratuan aldagailu 'jantzi-aldagarria' adierako 1 (DvHoty), 'tileta' adierako 1 (Broussain Eusk 1920) eta 'aldaketa' adierako 2 (Lf, Herr 8-9-1960).
Ez dugu aurkitu.
aldagailu : AB38 2 ('cambiador, intercambiador'; 'plantador, erreminta'), AB50 4 ('transformador' 2, aldagailu-banaketategi [itzulpenik gabe] 1, eguratserako aldagailu 'centro de transformación tipo intemperie' 1), HiztEn-Harluxet ("iz. Autom. Ibilgailu batean mugimendua, abiadura desberdinekin, motoretik gurpil eragileetara transmititzen duen mekanismoa, palanka eta abiadura-kaxaz osatua"), Euskalterm 7 ('conmutador' 1, aldagailuaren palanka 'palanca de cambio' 1, aldagailuaren pedal 'pedal cambio' 1, aldagailu-babesle 'protector de cambio', abiadura-aldagailu 'cambio de velocidades' 1, erreminta-aldagailu 'cambiador de herramientas' 1, orratz-aldagailu 'cambio de agujas' 1); aldagailutegi : AB50 13 ('centro de transformación' 11, 'estación de transformación' 2). Cf. Txirrindularitza Hiztegia: aldagailu (cambiador; cambiador de marchas / dérailleur / derailleur; derailleur gear), aldagailuaren palanka (palanca de cambio / manette de dérailleur / gear-change lever; shifter).
Beste hiztegietako adierak: EuskHizt: "1 Aldagarria. 2 Aldaketa, berrikuntza"; ElhHizt: "iz. (Autom.) Cambio"; HiruMila: "iz. repuesto, recambio (pieza de), alternador"; Casve EF: "pièce de rechange"; HaizeG BF: "objets à déplacer"; Lh DBF: "1 objets à changer; #mdash# 2 (Brouss., Eusk., I, 68) tilde ou signe modifiant une lettre"; PMuj DVC: "1 transformador (Fis.). 2 cinta transportadora. 3 locomotor, locomotivo. 4 policopia, multicopia. 5 registro o mecanismo de cambios"; DRA: "Muda de vestido (...) 2 Cambio". Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, Lur EF/FB, BeraLzM, A (ezta LurE / EskolaHE ere).
aldagailu Ipar. 1 'aldagarria'. 2 'aldaketa'
azalpena aldatzeko eskatuko zaio Euskaltzaindiari, adierazten ez duena soil dezala [azalpen zaharrean arauak zioen: "ez da 'aldatzeko tresna'"]: hau da, tradizioan duen adiera jasoz, gaur izan dezakeen berriari ateak itxi gabe uzteko, honetarako osaera egokikoa denez.
- [E306]: "Lehendik ere egina dugu honi buruzko oharra. Oraingoan ohar horretan esandakoa berretsi besterik ez dugu egingo eta, bide batez, 'aldagailu' hitza bi kontzeptu hauek ere adierazteko erabili ahal izateko proposatzea: '1. Ibilgailu motordunetan, mugimendua motorretik gurpil eragileetara transmititzen duen mekanismoa, palanka eta abiadura-kaxaz osatua. 2. Bizikletetan, katea pinoiak eta platerak dauzkaten hortzen gainean mugiarazten duen mekanismoa'" (2001-01-23)
- [I102]: '3. abiadura-aldagailu edo lastertasun-aldagailua'.
- [E116]: 'Euskaltzaindiak onartua du dagoeneko, 'a-abolizionista' zerrendan, 'abiadura(-)aldagailu' azpisarrera ('abiadura'ren azpisarrera)'.
- Erabakia: Erabakia (2002-06): 'aldagailu 1 'aldatzeko tresna' abiadura-aldagailua 2 Ipar 1 'aldagarria' 2 'aldaketa''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:25 | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
izond.
ia aldaezina.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:18 | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2013-12-17 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
beste hizkuntzekiko erreferentziaren arabera moldatua da, baina premia dago. Honekin batera aldagarri izond. onartzekoa da.
iz. eta izond.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aldagarri iz. eta izond. [kategoria gehitu]
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1997-06-11 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 22013-12-17 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Er. gabea da tradizio zaharrean, eta gaur ere bide handirik egin gabea: okerra dela esan gabe (aldagarri izond. kategoriakoa onartuz gero, halere), lantaldeak ez du onartzeko aski datu edo oinarri.
beste hizkuntzekiko erreferentziaren arabera moldatua da, baina premia dago. Honekin batera aldagarri izond. onartzekoa da.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aldagarritasun
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | 1992-12-16 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
g.er.
iz.
haize indartsu eta euritsua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Ipar.
aldatzea, aldaketa.
etxe-aldaira.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:37 | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
NekHizt: Sin.: sustrai-puja.
iz.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:01 |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | UF (IZE+ADI) | 2022-11-15 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:10 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
aldaki 'kopia'
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHL | 2021-03-23 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
aldako uso adibide azaldua aztertzean proposatu da aldako azpisarrera berria egitea eta aldako uso azpisarrera berriaren adibide gisa jasotzea.
Azpisarrera gisa jasotzekoa alda sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:MatHizt | 1992-12-16 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:27 | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:04 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
aldameneko
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aldamenean [azpisarrera gehitu].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS
-ko.
aldamen sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
aldamenera(tu), aldameneratzen.
Gip.
da/du ad.
g.er.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS.
-ka.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-08-27 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-10-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:06 |
aldapa, aldats
AS gisa gehitzeko eskatuz: aldapan egon ; eta adib. gisa: aldapan behera, aldapan gora.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS: aldapan egon / EskolaHE: AS
egon: -n.
aldapa sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH argitaratuan aldaparo 1 (Ayerb EEs: "Suez-ko aldaparo"); andapara 1 (Laux AB); antapara IE 3 (He, Lg, BertsZB); antapera (He "ap. H sg. DRA").
aldaparo EB 1 (F. Larrea in Egin); andapara B 2 (S. Muniategi); antepara EB 1 (J. Aizpurua).
aldaparo : HiztEn-LurE; andapara : HiztEn ("ik. antepara"); antapara : HiztEn ("ik. antepara"), antepara : HiztEn-LurE. Hauetan ez da ageri: DFrec, AB38, AB50, Euskalterm. Cf. Gand Gabon 69: "Aitaren Hitza da (...) egia, bidea eta bizitzaren antapara".
Beste hiztegietakoak: aldaparo : ElhHizt, EuskHizt, HLEH, Lur EG/CE eta EF/FE; antapara : HiruMila, EuskHizt, Casve EF; antepara : ElhHizt, EskolaHE, HLEH, EuskHizt ("ik. antapara"); Lur EG/CE eta EF/FE. Cf. PMuj: aldaparo, aldaporo, andapara, antapara, antapera, antepara; DRA: aldaparo, aldaporo, andapara, antapara, antapera, antepara. Ez dugu aurkitu HaizeG, Lh DBF hiztegietan.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
arrazoi sendorik gabe hobetsi da forma hau (gaurko hiztegietan usuen ageri dena), tradizioak ez baitu deus agintzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:17 | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-tsu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ez dugu aldarapen forma aurkitu; ik. aldaradura (Dv), aldaragarri (Lç), aldarakunde, aldaramendu, aldaratzapen, aldarazione eta aldaratu, aldararazi.
aldarapen EB 3 (J.M. Angulo; eta aldarapen elektriko, I. Irazabalbeitia: "Honen zergatia, bi elektroi horien aldarapen elektrikoan dagoela pentsatu ohi da"; aldarapen elektrostatiko, M. Ensunza: "Fusio-prozesua gerta dadin, nukleo biek daukaten energiak, kargek sorterazitako aldarapen elektrostatikoa gainditzeko modukoa izan behar du"). Cf. aldarazpen EB 2 (BEO: "katastroko balioen zehaztapen nahiz aldarazpena ahalbidetu"; Elhuyar: "Egungo narrastien artean, saurioak dira aldarazpen adaptatiboen espektrorik zabalena dutenak").
aldaraketa : AB38 1; aldarapen : AB38 5 (eta aldarapen elektriko), HiztEn ("1. Aldaratzearen ekintza; 2. Fis. Bi gorputz indar baten eraginez elkarrengandik urruntzea"); Euskalterm 2 ('repulsión' eta aldarapen-energia 'energía de repulsión'); aldaratze : AB38 2; Euskalterm 1 (aldaratze-indar 'fuerza de repulsión'). Cf. 'repulsión' itzulitako besteak: aldarazpen : AB38 2, aldentze : AB38 1, hastandura : AB38 1.
aldarapen : DRA ("mudanza, traslación. Dv Dic."); PMuj DVC ("1. ahorro, ahorramiento; 2. disponibilidad, economía"). Ez dugu aurkitu besteotan: EskolaHE, EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG EF, Lh DBF.
repulsión / répulsion formen ordainak hiztegietan: HiruMila: "1. Fís. hastandura, urruntze, aldentze, aldarapen; 2. repugnancia: higuin, nazka, narda, nakaitz, okaztadura". // ElhHizt: "1. nazka, narda, higuin, nakaitz, higuintza, higuindura; 2. gaitzespen, gorroto, higuin; con repugnancia: gogoz bestera, desgogora, gogoz kontra". // Casve FE: "baztertze, hürrüntze, gibeleratze; (aversión) hügün, hügüngoa, greütarzün, narda; (phys.) bultzaldi". // HaizeG FB: "(action) bulka, zunka; (répugnance) narda, higuindura, nakaizdura, okaztadura". // T-L LFB: "bulka, zunkaldi, zunka; Fig. narda, higuintza, okastadura, nakaizdura". // PMuj DCV: "1. acc. de repeler: bulka, bulkaldi, zunka, zunkaldi, astandu; 2. Cfr. repulsa; 3. repugnancia, aversión: iguin, narda, nakaitz, nakaizkeria, nakaizdura". // Azkue Aurkibidea: hastandura.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Tekn. Fis.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
aldararaz, aldararazten.
-ra(tu)+arazi.
g.er.
urrunarazi.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aldaratu, aldara, aldaratzen. da/du ad. 'urrundu': aldara hadi ene bidetik; maiz aldara zaitez zure bihotzaren bakar-tokira; Anton. alderatu.
aldaratu, aldara, aldaratzen
'urrundu' (anton. alderatu 'hurbildu')
-tik aldaratu ("aldara hadi ene bidetik"); -ra aldaratu ("maiz aldara zaitez zure bihotzaren bakar-tokira"); -z aldaratu ("neu ere tokiz aldaratu naiz frankotan")
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2013-12-17 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-tze.
adierazle egokia da; kirol munduan erabiliena.
iz.
Kirol.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aldaratze iz. Kirol.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:10 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
aldarazi, aldaraz, aldarazten. du ad.
aldarazi, aldaraz, aldarazten
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-04-23 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 |
AS gisa gehitzeko eskatuz: aldare nagusi ; eta adib. gisa: aldareko sakramentu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:14 | 1997-06-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
nagusi.
aldare sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1997-06-11 | Adibide gisa onartzekoa |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
aldare sarreran adibide gisa ematekoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
aldarera(tu), aldareratzen.
da/du ad.
g.er.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
a1) 'jantziaren beheko ertzean gertatzen diren altuera-desberdintasunak' adierako aldaro 1 jaso da OEH argitaratuan (AA CCErac: "Albaren beko ertzak ipiñiko diozkatzu berdin eta aldarorik gabe"); a2) 'makurdura' adierako aldaro (M.I. Iñarra Ezale: "Etxe, teillape ta ordu berean onlako aldaruak [= 'diferencia'] gerta baditez...") eta aldero (Ldi IL: "bekain-lerroa aldero-antxa") bana; b1) 'pauso eragabea, balantza' adierako aldaro (eta aldarotxo) 3 dira (Or Eus: "Gogoan daukat Tomax Aldaro #mdash# Moxkorra", "Ez da moskor arraillik [purrukatua] naiz aldarotxo egiñik"; JKort EuskOl: "Aurreko asto zarra ere... / uraxe bazan bai, astotxo! / Aize aisitak, aldarotxo / Egiñazten zion"); aldero 4 (JanEd I: "Edari gustokua matsaren zumua [...], gutxi izana dute batzuek damua, naiz egindezatela nun-nai alderoa", Moc Damu: "sarreran egiten du aldero txiki bat, eranian pasatuba dagoela adieraziaz"; Urki Baserritarra: "'Korreo-kale' guzia beretzako aña ez zuela. Aiek alderoak!"); b2) 'balantzaka' adierako aldaroka 3 dira (Zait Sof: "Odol-yario ta itsu ateratzen da Oidipu, antzokian zear oin kolokaz aldaroka aurreratuaz"; LE Urt: "angabeturik edo naigabeturik, aldaroka: erori zen bere gurutzearekin iru bider"; Asp Leiz: "Ostatutik atera ta or yoan da aldaroka"); alderoka (eta aldeoka 1) 13 (Or Mi 5: "Alderoka asten da basazia", "dio arraunlari batek, ontzia alderoka asi da, begira", "Ontzi zarra alderoka zebillen", "ontzia kalakan eta alderoka zerabilte", "Ekaitz-aize zakarrak ontzixka alderoka zabilen"; Ldi BB: "Baratz-erdian dut arki amona: alderoka dator, begi galduak nora-nai"; TAg Uzt 3: "asi zan lenengoz ontzia alderoka", "[itsasuntzia] alderoka noizbait asten ba'zan", "iparbeltzak alderoka daragion ontzitxoa bezela", EA OlBe: "zartzez alderoka nabil"; EgutTo ap. DRA: "alderoka ta zalapartaka atarira atera ziran"; EgutAr ap. DRA: "Bapo edanda, aldeoka ta balantzaka", Atutxa ap. DRA: "Bertarakoan baña burua / nerabillan alderoka / ikusiz ango mendi eskerga, / gizadi arrotz, azoka").
EB dira 3 aldaro ('makurdura, inklinazioa', Etxegintzatikako oztopoak kentzeko araupidea: "aldapa guztiak irrila-bidez gaindituko dira, ehuneko 6tik beherako aldaroaren [= 'pendiente'] gomendioa egiten dela"; 'aldea', EHAA 1986: "Dekreto honetan ahaldutako zenbatekoen eta (...) 25eko 4/1984 Aginduaren babespean emandako dirulaguntzen arteko aldarotik [= 'diferencia'] atera ahal daitezen diruizendapenak"; 'desoreka', EHAA 1986: "ustiatze-gosteak gehitzeak, goste horietan ekonomia-aldaro [= 'desequilibrio económico'] bat sortarazi dute") eta aldaroka 'balantzaka' 1 (Heraklito-ren "Izadiari buruz": "moskortu denean (...) hor doa alderoka, nondik dabilen arrastorik gabe").
aldaro : AB50 8 ('desoreka' 5: "ekonomia-aldaro", "lurraldeen arteko aldaro"; 'pendiente' 2 eta aldaro-zehaztapen 'balance'); HiztEn (eta Harluxet: "iz. 1 Jantziaren beheko ertzean gertatzen diren altuera-desberdintasunak. 2 Zutik ezin egon denak aldamenka egiten dituen pauso eragabeak, balantzak"); LurE (eta EskolaHE: "iz. Jantzien beheko ertzean gertatzen diren gaiera desberdintasunak / Pl. Zutik egon ezin denak aldamenka egiten dituen pauso eragabeak, balantzak); aldaroka : HiztEn/Harluxet; LurE/EskolaHE; aldarotu : Euskalterm 2 ('deplomar'); alderoka : AB38 2.
Beste hiztegietakoak: aldaro : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE; aldaroka : EuskHizt, HiruMila; aldero : EuskHizt ("ik. aldaro"), Lh DBF ('lunatique, maniaque'); alderoka : ElhHizt. Cf. PMuj DVC: aldaro, aldaroa, aldaroka, aldarotu, aldero, alderoka, alderokatu, alderotu ('obstinarse, tomar una manía'), alderozka. // BeraLzM: aldaro, aldero ('lunático, simple / bamboleo, tambaleo'). // A: aldaro, aldero ('persona que habla sin fundamento, simple, lunática'), aldaroka, alderoka. // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF eta HaizeG FB.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
iz.
1 Zah. g.er. jantziaren beheko ertzeko gorabehera. 2 balantza.
- [E302]: "aldaroedoaldero (Zarautzen aldero baita), alde batera karga duen edo alde batera okertua dagoena adierazteko erabiltzen da. Gurdiak alderoa eduki dezake gaizki kargatu eta alde batera okertua dagoenean edo alde batean pisu gehiago duenean. Alderoarekin ibiltzen da mozkorraldiagatik zuzen ibili ezinik alde batera okertzen dena..." (2000-11-08)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS.
-ka.
balantzaka.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:25 | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
aldarri egin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH: AS
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
egin.
aldarri sarrerari dagokion azpisarrera.
aldarrikatu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:35 | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS.
-ka.
adlag.
aldarri eginez.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:21 | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHadib [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aldarrikatu, aldarrika, aldarrikatzen. du ad.
aldarrikatu, aldarrika, aldarrikatzen
du ad.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:003 | 2002-09-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aldarrikatzaile
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:13 | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
aldartez.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-ka.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-tsu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH: AS.
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
-z.
aldarte sarrerari dagokion azpisarrera.
Zah.
g.er.
aldarteka.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH: "Los textos antiguos apuntan inconfundiblemente a -ts. La tendencia a emplear -tz aparece primero en V, por la temprana confusión de sibilantes"
'aldapa, malda' adiera gehitzeko eskatuz, eta AS gisa: aldats egin , aldats iruditu ; eta adib. gisa: aldats behera, aldats gora.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH: AS
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: +
egin.
aldats sarrerari dagokion azpisarrera.
zail egin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
iruditu.
aldats sarrerari dagokion azpisarrera.
zail iruditu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:01 |
aldatu, alda, aldatzen. da/du ad.
IparKazet (Justizia): commuer: aldatu .
AS gisa gehitzeko eskatuz: -ra aldatu, -z aldatu .
aldatu, alda, aldatzen
da-du ad.
- [I108]: "'paperera aldatu'" (1993-02)
- [E116]: 'Nire ustez, lehenbiziko azpisarrerak ere adibideak beharko lituzke: 1. Eibartik Gasteiza aldatu zuten 2. Menditik herrira aldatu zen'.
- Erabakia: Erabakia (2002-07): 'aldatu alda, aldatzen. da/du ad. / -ra aldatu 1 du ad. '-ra eraman, ekarri' Eibartik Gasteiza aldatu zuten. 2 da ad. 'bizitzera joan, egoitza aldatu' . Menditik herrira aldatu zen, / -z aldatu 1 du ad.: Liburuak lekuz aldatu ditugu. 2 da ad.: Laster aldatuko gara etxez'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:32 | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
diru-aldatzailea; porru-aldatzailea; testu-aldatzailea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
IparKazet (Gizartea): plaque tournante: eskuz aldatzea (kontrabandan).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-ko izengilea: -tzeko.
aldatzen den arropa.
- [K201]: "gaztelaniazko "muda" adierazteko, iz. gisa" (2001-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
aldaxka Sin. kimu
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: aldaskatu / LurE: aldaskatu / ElhHizt: aldaskatu / EskolaHE: aldaskatu
aldaxka(tu), aldaxkatzen.
da ad.