Euskaltzaindiaren Hiztegia

Jatorrizko forma

zuzen zut.

Jatorrizko forma

zut, bertikal

Euskaltzaindiaren Arauak

1 izond.: lerro zuta. 2 adlag.: haiekin nenbilen, burua zut. / AS: zut-zuta Ipar.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

zut-zuta.

Kategoria

1 izond. 2 adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Ipar.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

bikoiztapen indargarriak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

zut sarrerari dagokion azpisarrera.

LBeh (2013-06-10): zutabegile 79: Deia (“orain, politikako lehen lerrotik urrunago eta adinean sartuago, libreago izango da nahi duena esateko, eskandaluak sortzeko, kazetari eta zutabegileoi gaiak eskaintzeko”), Berria 37 (adib.: “The Guardian eta The Independent egunkarietako ohiko zutabegilea zen”), EiTB 9 (adib.: “El Correo eta Pais egunkarietan zutabegile izan da”), Jakin 4 (adib.: “Egunkaria -ko eta Argia -ko zutabegileen marmarrak aditzen genituen”), Argia 28 (adib.: “Ezagutzen dugu errealitate hau. Zutabegile garen heinean, ahotan izan beharko genuke hau guztia etengabe?”); zutabe(-)idazle 0; kolumnista 0.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: zutabegile 29: Berria 19 (adib.: “Egun, Berriako zutabegilea da, Zorroztarri sailean”), Hasier Etxeberria 3 (adib.: “Alabaina, aitortu behar dizut, Patri, lagun asko galdu ohi dituela zutabegileak, bere lanari zintzoki heltzen dionean”), Iñigo Aranbarri 2 (adib.: “Zergatik ez dituzue zutabe errazagoak idazten? leporatzen zaie askotan euskal prentsako zutabegileei”), Bat-bateko bertsolaritza (“egunkariko zutabegilearen eta marrazkilari satirikoaren arte”), Andoni Egaña (“kantautorea, sermoilaria, egunkarietako zutabegilea...“), Ana Urkiza (“Euskaldunon Egunkariako zutabegile izana da”), Fernando Rey 2 (adib.: “Hain gaude politikari, jakintsu, kirolari, aberaskume, artista eta zutabegileek liluratuak, ezen ez baikara ohartzen bizitza benetan bizia jende xumearena dela”); kolumnista 2, Edorta Jimenez (biak dira Mil. adierakoak); zutabe-idazle 2: Jokin Muñoz (“Orain Danik gustua hartu dio zutabe-idazle lanari”), Iñaki Heras (“l Mundoko zutabe-idazle donostiar kementsua”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: (azalpen batean) “Kolaboratzaile, zutabegile, blogari eta, oro har, BERRIAn idazten duten guztien iritziak bere hartan errespetatuko dira”.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es columnista / fr chroniqueur: Elhuyar: zutabegile (prentsan) / Nolaerran: kronikari, zutabegile (prentsa idatzian bakarrik) / Zehazki: zutabe idazle; zutabekide [Mil.] / Labayru: zutabegile / Adorez5000: zutabegile (de prensa).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia eta oso erabilia.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Itzuli honetan zutabegile onartua.

LBeh (2016-10-26): zutabegintza 22: Deia 2, Berria 5, Argia 14, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: zutabegintza 3: Berria, Ana Urkiza 2.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, automatikoa izan badaiteke ere, baina dezente erabilia da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zutara, zutaratzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ganatu/-taratu (batera ikusi beharko dira).

Aditz-erregimena

da/du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

zuganatu.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-harri.

Euskaltzaindiaren Arauak

zutiarazi, zutiaraz, zutiarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zutiarazi, zutiaraz, zutiarazten.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: zutikako .

Euskaltzaindiaren Arauak

g.er. 'euskarria'.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

zutikako 6: a) iz. 3: Ldi BB ("Azkenik, beartu duk zuaitz zaarraz ere, yauregi bat eraikitzeko zutikako ta abe..."); Vill Jaink ("Kant-en lege morala, zutikako gabe, aidean zintzilika, ori da txorakeriarik aundiena"), NEtx LBB ("Aurrekaldean, pixka bat albora, mikrosoiñu bat dago zutikako baten muturrean"); b) izlag. 3: JMB ELG ("Sortaldetik daukan zutikako arria besteak baño laburxeagoa izaten da"), MEIG-NEtx ("Bere zutikako eta saiheskako jokoen bitartez, iraupen neurrigabea iristen dute sail luze, sakon eta itzaltsuetan"), NEtx LBB ("Zutikako mikrosoiñu aurrean izketan: Egun on, jaun-andreok!"); xutikako 1, izlag., StPierre ("Jendea trumilka zabilan treinetan alde orotara, gehienak xutik laugarren klasan ezen badituzte guk bezala hirur klasa jartokiekin, laugarren bat ere xutikakoa") // Ik. ap. DRA, gainera: EgutAr 1956 ("Azitako dauden porru, azenaio ta tipulak lurrera erori ez ditezen zutikako batzuekin gogortu"); A (AN-b: "Zutikako bat eman bearko diogu petral orri").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

zutikako 12: a) iz. 2: Argia 1923 ("Lurrean sartzen diran zurak, baldoak, zutikakoak edo tutoreak, eta abar, gertu gabe, soil-soil sartu ezkero, busti-legorrean errex eta laxter usteltzen dira"), NEtx LBB (OEHko agerraldia); b) izlag. dira besteak: Basarri ("Biña kana-erdiko aizkolari bakoitzeko, bat zutikakoa ta bestea etzandakakoa"), Akes ("erakustokia, zutikako nai etzanezko marraz, nai bezela zabalago nai estuago, mearrago egiten da"), EtxegintzaOztopoak 1984 ("Zuhaitz-landaketa eta zutikako gaiak ezartzea, hoiek edo zuhaitzen adar edo enbor okerrek bide eta zidorren gaina 2,10 metro baino hurbilago hartu ez dezaten moduan egingo dira"), E. Berazubi ("Eta hegoak itxita goitik behera erortzeak ematen duen kilikadura sentitzea erabaki zuen, zutikako izaki hura begien bistatik galdu gabe"), Gizakia ("Oso forma egokia da errai guztiak edukitzeko, zutikako posturan nahitaez beheraka zintzilikatzen hasi zirelako"), Harluxet HE ("Txondorra egiterakoan, egurrak pilatzeko erdian jartzen den zutikako makila luzea"), Betiko loa ("Zutikako lanpara batera hurbildu nintzen eta lokarritik tiratu nuen pizteko"), G. Markuleta 2 ("Zutikako emakume bat irudikatzen du", "Gelditu eta zutikako erlojuari erreparatu zion"), Garuna ("Zutikako lerroak pultsazioak dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

zutikako : DFrec 3, AB38 2, AB50 3, HiztEn (1 zutik dagoena; 2 zutikoa), Euskalterm 15 // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

zutikako : EuskHizt (adib. gisa: zutikako euskarriak), ElhHizt (1 vertical, erguido, derecho; 2 Eraik. pie derecho), HiruMila (1 vertical; 2 tentemozo, puntal), HaizeG BF (soutien, pieds droits de cloison, tuteur), Lh DBF (1 soutien, pieds-droits de cloison; 2 vertical; 3 tuteur, soutien des branches), DRA (1 poste, puntal, sostén; 2 vertical), PMuj DVC (1 vertical, perpendicular; 2 puntal, sostén, estaca, apoyo, tentemozo; 3 támbara, rodrigón, tutor de plantas, puntal de ramas abatidas; 4 asnado, asnilla; 5 tornapunta, machón, macho, pilar de fábrica, puntal del edificio; 6 carretilla, andaderas de niños, carretón, castillejo, andaniño) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -tik+-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

zutik sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

zutik dagoena.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bi kana-erdiko, bat zutikakoa eta etzana bestea.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. 'euskarri zuta'.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -ik-ko.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor.

Euskaltzaindiaren Arauak

zutitu, zuti, zutitzen. da/du ad.: nire aurka nire gaiztakeriak zutitu ninduen.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zutitu, zuti, zutitzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da

jatorri-osaerak gorabehera (Orixek erabili du, 'bela, haize-oihala' adiera duela), gaurko hiztegiek proposatzen dutena onar litekeela uste du lantaldeak.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

estandartea.

Euskaltzaindiaren Arauak

zutundu, zutun, zutuntzen. Bizk. da/du ad. 'zutitu'.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zutundu, zutun, zutuntzen.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

zutitu.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'zutik'.

Atzizkien araberako erabakiak

-ik.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

zutik.