da ad. (unido a forma adverbial) estar, hallarse; ongi dago: está bien
lotan dago: está dormida
zutik dago: está de pie
erotuta dagoela: que está enloquecido
ez nago aztuta: no estoy olvidado
gaixorik egon da: ha estado enfermo
lotan dago: está dormiendo
esanekoa izatera nago: estoy dispuesto a ser obediente
etxe hori erortzear dago: esa casa está por caerse
handiagoak ikusteko gaude: estamos por ver mayores acontecimientos
makinatxo bat aldiz entzunda gaude: lo hemos oído infinidad de veces 3 da iz. (referiéndose a un nombre) estar
Neron zegoen agintari: estaba Nerón como autoridad
Salamancan ikasle egona anitz urte artzain egona: habiendo estado muchos años de pastor. 4 da ad. (referiéndose a un adjtivo o participio) estar
gaixo dago: esta enferma
oso makal dago: está muy débil
gazia dago zopa: la sopa está salada
gaur ederra dago mendia: hoy está estupendo el monte
goibel zegoen zerua: el cielo estaba oscuro. 5 da ad. estar, andar, actuar
tenpluan otoitz egiten nengoen: estaba orando en el templo
bazkaltzen dago: está comiendo. 6 da ad. Ipar. (h. iraun) permanecer
gurasoen fedean dadu beti: siempre permanecen en la fe de los padres. 7 zaio ad. pertenecer, corresponder, tocar
ontzi horri estalki hau dagokio: ha ese recipiente le corresponde esta tapa
niri dagokit: me toca a mí, me corresponde a mí
nori egongo zaio, zuri ez badagokizu?: ¿a quién atañe (corresponde) sino es a ti?
dagokionean egiten du lan: trabaja cuando le concierne
dagokionez/zegokionez: según le corresponde/correspondía. 8 zaio ad. (forma sintéctica) corresponder a
hizkuntzari dagokion aldetik: en cuanto corresponde a la lengua. 9 da ad. estar en, creer, pensar
eskubidea zuelakoan zegoen: pensaba que tenía derecho
ni honetan nago: yo estoy en esto
baietzean dago: está en que sí
ni oraindik lehenean nago: yo aún estoy (persisto) en lo mismo
gaur etorriko zinela geunden: pensábamos que ibas a venir hoy. 10 da ad. (h. itxaron) esperar, estar, aguardar
zaude pixka bat: espera un poco
zaude!: ¡estate!
egon hortxe: espera (aguarda) ahí mismo
egonago eta gaiztoago: cuanto más se espera es peor
guztiak hari zeuden euren aitari bezala: todos esperaban en él como si fuera su padre
ez egon dinoenaren zain: no te fíes de lo que dice. 11 da ad. (3ª persona con ‘npr’) haber, existir
diru asko dago zorro horretan: hay mucho dinero en ese saco
ardorik ez dago: no hay vino
goiko liburudendan gure hiztegirik ez zegoela eta behekora joan ziren: puesto que en la librería de arriba no había nuestro diccionario y se fueron al de abajo. 12 da ad. (frases negativas) no poder, no ser posible
hara joaterik ez dago: no es posible ir allí. 13 da ad. estribar, consistir, ser causa o motivo
ez dago arazoa horretan: el problema no estriba en eso
bakea egian, askatasunean, zuzentasunean eta elkarrizketan oinarritzen da: la paz se asienta en la verdad, libertad, justicia y diálogo. 14 da ad. estar con, tener una conversación con alguien
zuzendariarekin luzaro egon zen: conversó largamente con el director. 15 da ad. dirigirse a alguien/a algo
zure errukiari nago, zure maitasunari nago: recurro a tu misericordia, me dirijo a tu amor. 16 lok.
dagoenean bonbon, ez dagoenean egon: cuando hay se gasta, cuando no hay se aguanta