141 Araua - Euskaltzaindiaren Arauak

1 emaitza.

141.- Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera (Onomastika)

Honen guztiaren ondorioz, herri-izenen hurrenkeraz eta jarri beharreko zeinu grafikoez hau da Euskaltzaindiaren araua:

  1. Herri batek euskaraz izen bat eta erdaraz beste bat duenean, bi izenak elkarrekin erabili behar direnean zehar-marra (/) baten bidez bereizirik jarriko dira, adibidez, izendegi, zerrenda, seinale eta antzekoetan:

    Agurain / Salvatierra (A), Areatza / Villaro (B), Baiona / Bayonne (L), Barkoxe / Barcus (Z), Doneztebe / Santesteban (NG), Donostia / San Sebastián (G), Izura / Ostabat (NB)...

    Euskarazko testu jarraituetan, ordea, emandako bi izen horietatik euskarari dagokiona soilik hartuko da, esaterako:

    Aguraindik etorriko gara; Areatzari mesede handia egingo dio enpresa horrek; Baionan erosi dugu etxea; Piarres Topet “Etxahun” koblakaria Barkoxeko semea zen; Donezteberaino hel- du ziren ibilgailu zahar horrekin; Donostiara hurbilduko zaitugu; Izurak ez du hazkunderik izan azken urteotan...

    * * *

  2. Bi herrik edo gehiagok administrazio elkarte bat osatzen dutenean, bi izenak beti marratxo (-) baten bidez bereiziko dira, izendegi, zerrenda, seinale eta abarretan:

    Arratzua-Ubarrundia (A), Beintza-Labaien (NG), Ezkio-Itsaso (G), Gamiz-Fika (B), Labetze-Bizkai (NB), Maule-Lextarre (Z)...

    Erabilera arruntean deklinabide-marka azken izenari jarriko zaio:

    Arratzua-Ubarrundian bizi da nire laguna; pagadi horiek Beintza-Labaienenak dira; Ezkio-Itsasoko Udalak halaxe erabaki du; Gamiz-Fikak bere batasunari eutsiko dio aurrerantzean ere; Labetze-Bizkairi ondo letorkioke industria hori; Maule-Lextarretik irteten zen trena...

    * * *

  3. Lekua gehi eskualdea, harana edo ibarra adierazten duten herri-izenetan, lehendabizi herriaren izena jarriko da eta gero, tarteko marratxorik gabe, ibar edo eskualdearena. Konposaketa kasu hauetan, ordea, bi egoera bereizi behar dira:

    1. Zenbaitetan herri-izena gehi eskualde, haran edo ibarraren erabilera oso hedatua dago. Elkartze hori jadanik lexikaldutzat ematen denez gero, erabilera jasoan biak jarriko dira:

      Donibane Garazi (NB), Donibane Lohizune (L), Uharte Arakil (NG), Etxarri Aranatz (NG)...

      Eta deklinabide atzizkia amaieran doan izenak jasoko du:

      Donibane Garazin, Donibane Lohizunera, Uharte Arakilen, Etxarri Aranazko...

    2. Beste askotan, herri-izenaren erabilera arruntak ez du ezinbestez eskatzen eskualde, haran edo ibarraren argigarria eta bere horretan utz daiteke, betiere baldin nahasketa sortzeko arriskurik ez badago:

      Bastida (A eta BN), Getaria (G eta L), Jatsu (L eta NB), Lekunberri (NG eta NB)...

      Baina testuingurua behar bezain argia ez denean, herri hori izenkidea den beste batekin nahas litekeelako, herri-izenaren ondotik, dagokion ibar edo eskualdearena jarriko da argigarri:

      Bastida Arberoa, Getaria Gipuzkoa, Jatsu Lapurdi, Lekunberri Larraun... (vs. Bastida Araba, Getaria Lapurdi, Jatsu Garazi, Lekunberri Garazi...).

      Konposaketa osagarri hau erabiltzea erabakiz gero, deklinabide-marka azken izenari jarriko zaio:

      Bastida Arberoan nahiz Bastida Araban, Getaria Gipuzkoatik nahiz Getaria Lapurditik, Jatsu Lapurdira nahiz Jatsu Garazira, Lekunberri Larraungoa nahiz Lekunberri Garazikoa...

      Hala ere, tradiziorik ez dagoen kasuetan, testu jarraituetan egokia da Gipuzkoako Getariako txakolina edo Lapurdiko Jatsu herrian moduko egiturak erabiltzea.

  4. Herri-izenetan maiz ageri den amaierako -a dela eta, kontuan izan beharrekoa:

    1. Herri-izen askok berezkoa dute amaierako -a hori:

      Ainhoa (L), Aintzila (NB), Arraia (A), Donostia (G), Garaioa (NG), Zierbena (B), Zühara (Z)...

      Izen horiek bokalez amaitutako beste edozein izenen moduan deklinatuko dira:

      Ainhoatik, Aintzilara, Arraiarantz, Donostiako, Garaioatik, Zierbenaz, Züharan...

      Beste anitz herri-izenetan, ordea, amaierako –a hori ez da berezkoa, artikulua baizik. Kasu hauek, hain zuzen ere, Euskaltzaindiaren izendegietan –a ohar argigarriaz ageri dira, esaterako:

      Abaurrepea (-a) (NG), Azkoitia (-a) (G), Ermua (-a) (B), Ospitalepea (-a) (Z), Zigoitia (-a) (A)...

      Azkeneko –a hori artikulua denez gero, erabil bedi:

      Abaurrepean, Azkoitiarekin, Ermuan, Ospitalepearekin, Zigoitian..., baina Abaurrepera, Azkoitiko, Ermuko, Ospitalepetik, Zigoitira... Era berean, izen hauek ere azken –a galtzen dute ondoan beste determinatzaile bat edo adjektiboa daramatenean; adibidez: Abaurrepe maitea, Azkoiti osoan, Gure Ermu hau...

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper