Leku-izenak

(...)
[-As/-az, -es/-ez, -iz, -os/-oz, -us/-uz bukaerak] Gai hau aztertu ere duen Alfonso Irigoyen irakaslearen ustez ["Sobre el origen de los patronímicos..."] -z atzizkiaren eta euskarazko instrumentalaren arteko lotura ez da frogatzen erraza, eta aurreko bi autoreek ematen dioten mediterraneotar jatorria egiaztatzen zaila eta are ezinezkoa da [Id., 199. or.]. Autore honen arabera, -i(t)z, -(t)z (bai eta -in(t)z ere dokumenturen batean. Hau, dena den, -itz-ekin nahastuko zen aurrerago)-ez amaitzen diren izenak latin bulgarrean arrunta zen -o, -onis hirugarren deklinabideko izen (Lupo, Luponis kasu)-en genitibotik eratorri behar ditugu. Adibidez, Enekoitz Enneconis-etik atera dela dio, gure hizkuntzan arruntak izan diren bokal arteko -n-ren galtzeaz eta hitz bukaerako frikariaren afrikatzeaz. -O(t)z-ez bukatzen diren izen batzuk ere jatorri bera dute -oitz > -otz laburketa ere burutu delako. Bide honetatik azaldu behar da Aio izenaren genitiboa den Aionis patronimikotik eratorritako Aoiz (Agoitz euskaraz) eta honen dobletea den Aoz, eta beraz garbi dago, A. Irigoyenen aburuz, o(t)z-ez amaitzen diren toponimoetako batzu behintzat -oi(t)z-tik atera direla. Hizkuntzalari honen arabera inskripzioetan agertzen diren i-z bukatutako izen batzu ez daude genitiboan, ordurako deklinabidea hizkuntza mintzatutik desagertua zelako, nominatiboan baizik. Honek, analogiaz, zenbait izenen -i-z bukatzen diren dobleteak sortarazi ditu, eta adibidez Sanço (< Sanctio)-ren aldaera adierazgarria den Sancho-ren ondoan Sanchi dobletea aurkitzen dugu, eta honekin batera erromantzez arrunta den -e duen Sanche aldaera. Hondar honetatik Sancheiz eta Sanchez atera bide dira, gero -e-dun dobleteak patronimikorako espezialdu direlarik [Sanchi-tik -iz, -is-ez akitzen diren izenak atera direla dirudi, hots, Sanchiz eta Sanchis-en modukoak]: "… Sánchez, prototipo que acabó por imponerse abrumadoramente en castellano, llegando a establecerse firmemente la bajo del punto de vista histórico falsa ecuación: Sanchez igual a patronímico de Sancho. Dicho de otra manera, los dobletes en -e se especializaron para el patronímico, deshaciéndose así la dicotomía, por lo que, en rigor, tampoco es cierto que históricamente hablando haya existido sufijo alguno de forma -ez como formante de los patronímicos, aunque actualmente sea sentido así por los hablantes con rara unanimidad y se haya llegado a aceptarlo por estudiosos de la antroponimia. Ramón Menéndez Pidal hablaba incluso de cinco sufijos: -az, -ez, -iz, -oz, -uz..." Gorago aipatu dugun Enneconis genitibotik eboluzio erromantzez Ennecones atera da, eta azentu ondoko bokala erori ondoan, Enecons. Azken honetatik eta dokumentatua ez dagoen arren *Enecos atera zitekeen, hots, -os-ez bukatutako izen bat. Gainera, eta Irigoyenek ematen dituen adibideak ikusita, -(t)z atzizki patronimikoa edozein oinarriri itsats zekiokeela irudi luke. Honela bada, Annaia (< anaia)-tik, -az bukaera duen Annaiaz antroponimoa atera zen [LVRLOCM, 20. or.], alegia, gero toponimo bihur zitekeen giza-izena, eta hortaz amaiera hori duten toki-izenen jatorria ere patronimikoan bila daiteke.
(...)