Leku-izenak

(...)
12. A veces, incluso, una -s(-) de la grafía oficial puede tener su origen en una -ts(-) vasca, llegando a ser usada sin fricación entre los propios hablantes vascos por influjo de dicha grafía. Así, en Motrico, Nomenc. Guip., existe Lasáo mayor y menor, que in situ se dice Lasao aundi/dž/a y Lasao txiki/dž/a, cuyo topónimo está formado por lats, 'arroyo', y ao, 'boca', tratándose de dos caseríos situados en la desembocadura de un arroyo en el río que va a parar al mar en Deva, la cual no está lejos de esta población. No ocurre así, sin embargo, en Sarasúa de abajo y Sarasúa de arriba, también de Motrico, pop. Saatsu, es decir, Saratsu, con sibilante africada como era de esperar, pues su formación está por sarats, 'sauce', + el suf. colectivo -zu, cuyo resultado normal es Saratsu. Los apellidos, no obstante, responden a la grafía oficial y en este caso lo que circula corrientemente es Sarasua. Junto a Sarasibar, de sarats + ibar, 'valle de sauces', sin embargo, hay también Saracibar, y, por otra parte, también Saracho, con africada palatal, así 'como también Saráchaga, con suf. -aga, ambos topónimos de Baracaldo y Güeñes respectivamente
(...)

(...)
Beheragoko §3 epigraphean Mutriku-ko Lasao formari dagokiona ikus daiteke, hartan frikaria nagusitu baitzen ahoskatzerakoan ere, izkribuetako graphien eraginez, noski, jatorriz lats + ao. Baina hala ere Sarasúa-ri dagokiola Saatsu Mutriku-n bertan, sarats, 'sauce', duela oinarrian. Begira epigraphe berean Pasaia-ko Saratsaga ere, ahoz Saatza. inoiz dokurnentazioan -z- graphiaz ere emanikoa, -s-, -ts-eta -tz- graphiez gainera. Eta baita ere §2 epigraphean Eluts toponymoari dagokiona ere, hor -x eta -z graphiez izkribaturik agertzen baita
(...)

(...)
Euskarazko ts delakoaren ahoskatze tradiziozkoak erdaraz izkribatzen zutenen eskribauen artean hainbat gora behera sortu zituen, hartan ez baitzen hura transkribatzeko letra edo digramma berezirik, eta batez-ere Hegoaldean stratifikazioa egiterakoan ondorio desberdinak utzi ditu deituretan, zuzenduz gero maiz zail eta gogor egiten direnak guztiok beste zerbaitera ohiturik dugun belarrirako. Hau toponymian bertan ere gertatzen da maiz, honetan hainbat kasutan -ts-ren ahoskatze zuzena gorde izan bada ere, baina ez beti. Hor dugu Lasarte konparazio baterako. Honen etymologiari bagagozkio *Latsarte < lats + arte da argi eta garbi, transparentzia osokoa baita, baina jende euskaldunak ez du normalki horrela ahoskatzen, eta Lasarte moduan agertzen da Eusko Jaurlaritzak argitara emaniko Euskal Herriko Autonomi Elkarteko herrien izenak titulupekoan [36. oin oharra: Eusko Jaurlaritza - Gobierno vasco, Gasteiz 1986]. Berdin gertatzen da Nafarroa Behereko Lasse udal-izenarekin, Euskal Akademiako Euskal Herriko udalen izendegia delakoan euskarazkotzat Lasa emaiten baita [37. oin oharra: Bilbao 1979], eta ez *Latsa, eta hor dugu Lasao hainbat lekutako toponymoa ere, zein Mutrikun izen horretako baserrian bizi direnek berek Lasao erara ahoskatzen baitute, eta ez *Latsao, nahiz-eta herri berean Saatsu < Saratsu egiten den -ts- eta guzti [38. oin oharra: Ikus neure En toRNo a la Toponimia vasca y circumpirenaica. Bilbao 1986, "Problemas de nomenclatura en la elaboración de mapas topográficos en áreas vascófonas de administración romanizante hasta el presente", §12, 149 orr.]
(...)