Leku-izenak

(...)
Egungo Jautu [xáutu]-ren jatorria latineko saltu 'zaldu'-ren eratorri batean bilatu beharra dago, hain zuzen ere albokaria bokaldua zuen izen batean (cf. Uxueko Zautelu). Dokumentazioan s- grafema ageri ohi da aurren lekukoetan. Aurrerago ere, noiz edo noiz, aurkitzen dugu s-dun forma (ikus Jautuarana). J-dun aldaerak ere goiz-goizetik edireten ditugu, hasieran sabaiaurreko igurzkari ahoskabea ([sh]) adierazten dutela gure iduriko (ikus Grafia kontuak atala), eta gero belare ahoskabea ([x]). Batetik besterako pausua noiz burutu zen ez dakigu. S-dun aldaerak jatorrizko sautu-ren isladatzaile izan daitezke, baina j-dun formekin goizdanik aldizkatzen direnez, egun Xautu(arana) idatziko genukeenaren ordez daudela uste dugu. Gainera, oraingo Jautu [xáutu] erdiesteko aurreko Xautu [sháutu] bat suposatu behar da, Suarbe > *Xuarbe > Juarbe-n bezala (cf. Uxueko Uxue sarreran dioguna). Behin edo beste x- duen aldakia ere ageri da (Xautuarana, 1582an [PRA-Oibar, 3. k.]), eta bukaeran gaztelaniaren eraginez (edo notari erdaldunek hala nahita) -o duena (Jautto, 1764ean [Id., 62. k.]). Sarritan Jauta (1845 [Id., 118. k.]), Sauta arana (1594 [Id., 8. k.]) edo Jauta arana (1592 [Id., 6. k.]) dokumentatzen ditugu, alegia, -u > -a aldakuntza nozitu duten aldaerak, seguru asko ondoan harana izena dutelako. Jautu Barranco de Jautu-ren alboan dago, gaurregungo Regandia-tik gertu, eta herri ondotik Leatxeko mugako Alto de Leatxe (Leatxkaratea behinola, antza) eta Mugarana-raino zabaltzen da. Zalduetan askotan larre edo euntzeak aurkitzen ditugu, eta beraz ez da harritzeko Jautu-n ere larrea izatea (Ikus gorago. Ikus, halaber, Ezporogiko Sariogunea sarreran dioguna). Fuente de Jautu gorago ikusi dugun Madre de la Fuente bera da.
(...)

(...)
Jautu toponimoaz (ikus aurreko sarrera) eta harana-z osaturik dago orain ezezaguna den hau. Erdal Val del Soto (ikus Soto sarrera)-ren euskal ordain garbia da (cf. 1610eko bal de Sautu). Jautuarana Barranco de Jautu-ren ondo-ondoan zegoen. 1763an Eslabako Santuzabal (< *Sautuzabal?) gogora dakarkigun Santuarana aldaera azaltzen da, eta 1721ean lehen aipatu dugun Prado de Jautu-rekin identifikatu behar den Prado de Jautuarana.
(...)