Leku-izenak

(...)
A. Manzanok, Erandio udalerriari buruzko Pasajes históricos de Erandio izeneko liburuxkan (1985) auzoei buruz honakoa jaso zuen: // «En Erandio, en 1438, se hace mención de los barrios de Ondiz, Udondo, Aqueche, Alzaga, Fano, Araba [1 Argi dagoenez, Arara izenaren transkripzio okerra da], Berriz, Lejona y Asúa, sobresaliendo este último, ya que su configuración geográfica permite el uso de un puerto natural». // Garai hartan Leioa Erandioko elizatearen menpe zegoen, eta hori dela-eta jasotzen zituen Erandioko auzo gisa Leioako horiek
(...)

(...)
LEJONA, CAUSA DE OFICIO
(...)

(...)
XIX. mendean, garapen demografikoarekin batera, dokumentazioak beste hainbat auzo-izenen berri ematen digu [...] Pascual Madoz (1847) Consta de 9 barrios que son Aqueche, Artaza, Elejalde, Libano, Ondiz, Peruri, Sta. Mamiña, Ubeda y Udondo
(...)

(...)
Par: 0. Parajean dago
(...)

(...)
Par: 0. Azalean dago
(...)

(...)
061-05 037
(...)

(...)
Mikel Gorrotxategi Nieto, Euskal Filologian Lizentziatua eta Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeko idazkari denak, honako IRIZPEN HAU EMATEN DU: Hil honen 19an, Onomastika Batzordeak Zarautzen eginiko bilkuran, beste gai batzuen artean, honako irizpen hau onartu zuen: "3.2.1. Jarraian Jose I. Arakama, Leioako Udaleko Euskara Zerbitzu buruaren gutuna irakurtzen da, zeinetan Leioako udalean izaera administratiboa duten auzoen idazkeraz, Artaza, Elejale eta Lamiaco, hain zuzen ere, galdetzen duen. Kontutan harturik gaur egun bertoko euskaldunek Artatza eta Elexalde izenak erabiltzen dituztela eta Artaza eta Elejalde erdaraz egindako soinu aldaketak direla, Batzordeak Artatza, Elexalde eta Lamiako izenak berrestea erabakitzen du." Eta hala adierazteko, izenpetzen du Bilbon mila bederatziehun eta laurogeita hamaseigarreneko otsailaren hogeian. On ikusia: E. Knorr Borras, batzordeburua. Mikel Gorrotxategi, batzordeko idazkaria.
(...)

(...)
061-05 037
(...)

(...)
Leioako auzoak eta euren izendapenak // LEIOAKO auzo zaharrenak eta jatorrizkoenak hauexek izan ziren: Udondo, Ondiz, Aketxe, Arara eta Leioa. Hain zuzen ere, gune horietan biltzen ziren biztanle-gune inportanteenak Erdi Arotik XVIII. mendera bitartean [...] Garai hartan [1438] Leioa Erandioko elizatearen menpe zegoen, eta hori dela-eta jasotzen zituen Erandioko auzo gisa Leioako horiek, hain zuzen ere: Aketxe, Ondiz, Udondo, Leioa (gaur egun Elexalde) eta Arara (gaur egun Santi Mami) auzoak. // XVIII. mendean honako auzoek osatzen zuten Leioa: // 1704: Landabaso (1745ean Arara, Arostegi eta Landabaso), Libano [2 Sutegien bertsio batean Libao ageri da auzo moduan, eta beste bertsio batean Landabasoko etxe batzuk biltzen ditu], Ubeda (Sarriena gaur egun), Zuhatzu, Peruri, Basaiz, Artatza, Leioa (Elexalde gaur egun), Ondiz, Aketxe eta Udondo. // 1745: Ondiz, Aketxe, Udondo, Arara (barruan Elexalde), Aretxabaleta, Arostegi, Ubeda (Sarriena gaur egun) Zuhatzu (Peruri barne), Basaiz eta Artatza [...] Gaur egun 3 biztanle entitate ofizial ditugu Leioan: Elexalde, Artatza eta Lamiako. Baina hiru auzo horiek ez dira beti auzo erreferenteak izan. Historian beste auzo batzuk izan dira herrian. Batzuk handi edo nagusiagoak; beste batzuk, berriz, apalagoak. Haietako batzuk desagertu egin dira ondokoek bereganatuta eta beste batzuek izena aldatu dute. // Egun auzo ofizial hauek ditugu: // Aketxe / Aldekoena / Artatza / Artatzagana / Basaez / Elexalde / Ibaiondo / Lamiako /Ondiz / Peruri / Pinueta / Santi Mami / Santsoena / Sarriena / Telleria / Txopoeta / Txorierri / Udondo [...] Arara, gaur egun Santi Mami auzoko zatia bada ere, izatez hau zen inguruko etxalde guztiak batzen zituen izena, Mendibiletik Larrakoetxeraino. // 1704ko sutegian ondokoak Elexalden ageri dira erroldatuta: Mendibilgoikoa, Men- dibilbekoa, Mendibilosteikoa, Bidakurtzio, Larrakoetxea eta Larrakoetxeosteinkoa [...] Elexalde auzo-izena XIX. mende erdialdean dokumentatzen dugu lehenengoz, beraz auzo-izen berria dugu, nahiz eta eliza bera 1526koa izan. Gaur egun biztanle-entitate ofiziala bada ere, Lamiako auzo-izenarekin gertatu bezala, izena nahiko berria da. Bizkaiko elexa hitz jatorra eta alde hitzez konposatutako auzo izena da, eta, hain zuzen ere, izen hori hartu izan dute Bizkaian eliza nagusia daukaten auzoek; hainbat udalerritan topatzen ditugu izen bereko auzoak (Amoroto, Barrika, Gorliz, Igorre, Mendata, Urduliz...). Gaztelaniaz, -x- grafemaz idazten dugun soinua desagertu zenean -j- bihurtu eta ondorioz Elejalde bezalako formak topatzen ditugu, baina euskarazko ahoskera eta idazkera zuzena Elexalde da. // Garai batean auzo inguru hau Leioa izenaz zen ezaguna. Izen hori hartzen zuen inguruko etxalde-guneak, Leioa eta Leioagoitia baserrien inguruak hain zuzen ere
(...)

(...)
San Juan // Izen osoa: San Juan auzunea / Barrio San Juan // Iturribide ondoko auzoa, Mendibil ondoan. // Euskaraz Jaun Done Joane(s) erabiltzen zen eta handik sortu zen Donibane izena. Izen hau toponimian ageri bada ere, gure testu klasikoetan oso ugaria da, Isastik Gipuzkoan edo Lazarragak Araban biltzen dute, Pasaiako auzoa izendatzeko lehenengoak eta Aguraingo eliza izendatzeko bigarrenak.Tamalez, denborarekin elizak erdarazko San Juan inposatu zuen. Bakio eta Bermeo udalerrien artean dagoen Gaztelugatx haitzaren gainean dagoen ermitaren ahozko forma ezaguna Doniene da, Donibane toponimoaren forma laburtua hain zuzen ere. Francoren diktaduran ohikoa izan zen etxalde berriek santu izenak edukitzea, San Ignazio auzoan bezala
(...)