Leku-izenak
Madaria - Lekuak - EODA
Madaria (Kontzejua, auzoa)
-
dobaltia -
(0864)
GAND.SM , 641
(...)
En la documentación encontramos Dobaltia (864, GAnd., 2010: 641)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
obaldia -
(0864 [1990])
BARR.OTA , II. lib., 192. or.
(...)
obaldia edo obaltia (864.ean).- Madaria-ren izen zaharra. Figura por primera vez en la forma de OBALTIA (DOBALTIA) en documento de la fundación del Monasterio de Añes, del año 864
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
dobaltia -
(0864/05/21 [1807, 2013])
LLOR.NHPV , III, 98-102 [IZ.03, 358. or.]
(...)
Donación de muchas iglesias al monasterio de san Felix de Oca en 21 de mayo de 864 [1 Hala transkripzioa nola gaztelaniarako itzulpena Llorenteren bildumatik jaso da hitzez-hitz, 1807, III. liburukia, 98-102. or.]. // Archivo de San Millán, becerro gótico, fol. 45, y galicano, fol. 108 [...] Et meas villas prenominatas cum suas decanias ad ipsos deserviant, id est, Angulo, et Salbata, et Eversa, et Lixarzo, et Urzanico, et Pando, et Fluiso, et Ervico, Desolio, et Dobaltia, et Salbantone [Y sirvan a dichos monasterios mis villas citadas con sus decanías, a saber, Angulo (13 Angulo. Ya he dicho que no hay ahora lugar con este nombre, pero sí un valle), Salvada (14 Salvada. Tampoco con este, pero sí, la peña que conserva el nombre de Salvada entre los valles de Angulo y Ayala. El pueblo de Maroño en Ayala, provincia de Álava, es sucesor de Salvada, y por eso goza diezmos san Millán de la Cogulla), Eversa (15 Eversa. Lugar despoblado de Ayala); Lixarzo (16 Lixarzo. Hoy Lexarzo en Ayala), Urzanico, Pando, Fluiso (17 Urzanico, Pando, Fluiso. Lugares despoblados en Ayala), Ervico (18 Ervico. Hoy Ervi en Ayala), Desolio (19 Desolio. Hoy Soxo en Ayala), Dobaltia (20 Dovaltia. Este lugar se llamó después Obaldia, se despobló, y le sucedió el actual Madaria en Ayala, priorato de san Millán), y Salvanton (21 Salvanton. Hoy Salmanton en Ayala)]
(...)Zer: Herria [Obaldia, gaur Madaria]
Non: Aiara
Jatorria: IZ.03 -
dobaltia -
(0964)
HOR.M.AY , 302
(...)
0964 Dobaltia (IH 302)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
ovaldia -
(1085)
LED.CSM , 72
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
ovaldia -
(1095)
HOR.M.AY , 302
(...)
1095 Ovaldia (IH 302)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
ovaldia [obaldia] -
(1095 [1930])
IRI.LVATM , 16. par., 21. or.
(...)
En otro [documento de San Millán] de 1095, nº 283: [...] ego Petrus episcopus feci conventionem cum potestatibus et militibus, rusticis et mulieribus de Ayala [...] infra ipsos terminos nominatos monasterios qui ibi sunt fabricati [...] Marieka (74. oharra, 92. or.: Llorente: Marrieka, nº 80), Ovaldia (75. oharra, 93. or.: Llorente: Obaldia, nº 80), feci
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IRI.LVATM -
obaldia -
(1095 [1990])
BARR.OTA , II. lib., 192. or.
(...)
obaldia edo obaltia (864.ean).- Madaria-ren izen zaharra. La forma OBALDIA, se menciona así en el Convenio con la Tierra de Aiala, hecho por el Obispo de Nájera, Don Pedro Nazar, año 1095
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
obaldia -
(1114)
HOR.M.AY , 302
(...)
1114 Obaldia (IH 302)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
obaldia -
(1114 [1990])
BARR.OTA , II. lib., 192. or.
(...)
obaldia edo obaltia (864.ean).- Madaria-ren izen zaharra. Nombre antiguo del pueblo de Madaria [...] Posteriormente es citado este nombre de OBALDIA en la Fundación del Monasterio de Santa Cecilia y San Clemente de Obaldia, año 1114
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: BARR.OTA -
ovaldia -
(1186)
RLOIZ.BUJ , 99
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1199)
OV.05 , 639
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1199)
OV.05 , 639
(...)
1199 Madaria (LG 639)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
mari lopes de madaria -
(1501)
FDMPV.053 , 645
Zer: Antroponimoa
Non: Urduña
Jatorria: IZ.05 -
diego de madaria -
(1508)
FDMPV.052 , 344
Zer: Antroponimoa
Non: Urduña
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1508)
FDMPV.052 , 344
(...)
1508 (Madaria) (OrdI 344)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
hobaldya -
(1533)
AR.BNA , II, 506
(...)
1533 Hobaldya (AA2 506)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
hobaldi -
(1542)
AR.BNA , III, 396
(...)
1542 (Hobaldi) (AA3 396)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
obaldi, obaldia -
(1551)
DIBO.LVMG , 399
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1617, 1636-38, 1724 [1990])
BARR.OTA , vol. I., 77, 207, 304
(...)
apellido
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
obaldia -
(1688)
LOT.AY , 171
(...)
1688 (Obaldia) (LO 171)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
madaria -
(1688)
LOT.AY , 171
(...)
1688 Madaria (LO 171)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
obaldia -
(1688 y 1704)
OR.AIAR , 173
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
Madaria -
(1696-1773)
Gam. , 35
(...)
La tercera de Sopeña / con Respaldiza, y Madaria / Maraño [sic], Menoyo, Añes / Salmanton, con Aguiniga
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: Gam. -
madaria -
(1700-1800)
Gam. , 35
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
obaldia -
(1704)
IRIOL.FOGBI , 1982
(...)
1704 (Obaldia) (FB 1982)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
madaria -
(1704)
IRIOL.FOGBI , 1750
(...)
1704 Madaria (FB 1750)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
madaria -
(1748 (-))
IZ.03 , 190
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1771-)
AAHP.PALORABZ , --
Zer: Leku-izenak
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1771-1862)
AAHP.HIPAURK , --
Zer: Leku-izenak
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1797)
LAND.HEPA , 163. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1797)
LAND.HEPA , 13. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
mandaria -
(1797)
LAND.HEPA , 158. or.
(...)
PRIORATOS BENEDICTINOS DE AñES, BOLIBAR, Mandaria, y Magniarrieta
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1797)
LAND.HEPA , 161. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1798)
LAND.HCPA , I. lib. 109. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1798)
LAND.HCPA , I, 109
(...)
1798 Madaria (LD 109)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
madaria -
(1798, 1877, 1892)
OR.AIAR , 173
(...)
cita de varios autores
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1802)
DRAH , II, 1
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1802)
DRAH , II, 1
(...)
l. de señ. en la herm. de Ayala, pr. de Álava, nullius dioecesis. Confina por e. con Mendeica de Vizcaya, por s. con Salmanton, por o. con Añes y por n. con Herbi y Menoyo. Tiene 8 vecinos con la justicia de que se hizo mencionen su hermandad, una iglesia dedicada á S. Cleménte servida por un monge del monasterio de S. Millan de la Cogulla, el qual percibe los frutos decimales en calidad de patrono. M.
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DRAH -
madaria -
(1829 [1557])
CENS.CAST.XVI , Ap. 120b
(...)
AYALA // Luyando // Oquendo // Respaldiza // Amurrio // Barambio // Izoria // Larrimbe // Astobiza // Lezama // Saracho // Aguinaga // Llanteno // Añez // Lecamaña // Echagoyen // Sojo // Erbi // Legarzo [sic; -j-] // Beostegui [sic; Beotegui] // Mendieta // Costera // Sta. Coloma // Lujo // Sanmancon [sic; -ton] // Madaria // Retes // Olabeza [sic; -zar] // Maroño // Menagaray // Quejana // Menoyo // Oceca // Murga / [Vecindario:] 1497
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: CENS.CAST.XVI -
madaria -
(1845-1850)
MAD.DGEH , AR, 151 A
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1845-1850)
MAD.DGEH , AR, 151 A
Zer: Auzoa
Non: Madaria [Aiara]
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1845-1850)
MAD.DGEH , AR, 151 A s.v. madaria
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1845-1850)
MAD.DGEH , AR, 100 B s.v. ayala
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1845-1850)
MAD.DGEH , AR, 152 B s.v. maroño
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1847)
MAD.DGEH , X, 518
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1877)
BEC.LA , 319. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1877)
BEC.LA , 319
(...)
1877 Madaria (BB 319)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
madaria -
(1892)
MEND.AY , 2
(...)
1892 Madaria (MD 2)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
madaria -
(1930)
SERR.CSMC , 323. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1940)
NOM.1940 , Araba, 10. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
MADARIA -
(1962)
LG.ASAF , 528
(...)
MADARIA.- San Clemente (PA). Santa Cecilia (ED)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: LG.ASAF -
madaria: madaria (madariar) -
(1976)
E.EUS.LIZ.KN , Euskera, XXI (1976, 1), 306. or.
(...)
Kodea: 1.2.4.12.
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: E.EUS.LIZ.KN -
madaria -
(1982)
GARURR.COMAL , V. lib., 13. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1984)
GARURR.COMAL , V. lib., 18. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
MADARIA: MADARIA -
(1986)
HPS.EAE , 29
Zer: Entitatea
Non: Aiara
Jatorria: HPS.EAE -
madari -
(1988)
JIM.ESTN , 65. or.
(...)
IV. Encuesta toponomástica [en Euskera, núm. 33, Bilbao: Euskaltzaindia, 1988, pp. 289-301] (...) 9.3.12. Peral silvestre (Madari).
(...)Zer: Toponimoen osagaia
Non: Euskal Herria
Jatorria: JIM.ESTN -
madaria -
(1989)
OV.05 , --
(...)
pueblo en el valle de Ayala
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1990)
BARR.OTA , II. lib., 191. or.
(...)
Madaria. Nombre actual del pueblo (alt. 402 mts., y 430 mts.).- Barrio.- Caserío: O. camino.- Molino de.- Heredad.- Fuente de.- Arroyo de la fuente
(...)Zer: Herria, auzoa, baserria, errota, alorra, iturria, erreka
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
obaldia -
(1990)
BARR.OTA , II. lib., 192. or.
(...)
obaldia edo obaltia (864.ean).- Madaria-ren izen zaharra. Nombre antiguo del pueblo de Madaria.- Figura por primera vez en la forma de OBALTIA (DOBALTIA) en documento de la fundación del Monasterio de Añes, del año 864. La forma OBALDIA, se menciona así en el Convenio con la Tierra de Aiala, hecho por el Obispo de Nájera, Don Pedro Nazar, año 1095.- Posteriormente es citado este nombre de OBALDIA en la Fundación del Monasterio de Santa Cecilia y San Clemente de Obaldia, año 1114.- Ribazo, donde es tradición estuvo situado el convento de los frailes de San Millán de la Cogolla.- Fuente de.- Heredad
(...)Zer: Herria, muna, iturria, alorra
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
obaldia -
(1990)
BARR.OTA , II, 192
(...)
Barrenengoa (1990, II, 192) dice que el nombre antiguo de la localidad era Obaldia.
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(1991)
NOM.1991 , Ar. 08
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1992)
FK , 086-43-171-2
(...)
ayala/aiara
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(1993/12/02)
DEIKER.HPS , 65016
(...)
086-43 171
(...)Zer: Auzoa
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
Madaria -
(1995/03/10)
EJ.ENT95 , 2614. or.
(...)
OGASUN ETA HERRI ADMINISTRAZIO SAILA KULTURA SAILA 1145 ERABAKIA, 1995eko otsailaren 20koa, Erakunde Harremanetako eta Toki Administrazioko zuzendariarena eta Hizkuntza Aholkularitza eta Informaziorako zuzendariarena, Euskal Autonomi Elkarteko udalerrien biztanleria guneen izenei zabalkundea ematen diena. Euskal Autonomi Elkarteko udalei kontsulta egin ondoren eta urtarrilaren 3ko 1/1995 Dekretuaren 7.1.j). eta 13.d) ataletan, apirilaren 30eko 286/1991 Dekretuaren 17.e) atalean eta apirilaren 23ko 258/1991 Dekretuaren 13.c) atalean ezarritakoarekin eta azaroaren 24ko Euskeraren Erabilpena Arauzkotzezko 10/1982 Oinarrizko Legearen 10. atalean ezartzen denarekin bat, biztanleria guneen izenen erabileran batasuna bermatzeko, hauxe ERABAKI DUGU: Erabaki honen Eraskinean agertzen den Euskal Autonomi Elkarteko udalerrien biztanleria guneen izenen zerrendari zabalkundea ematea. Vitoria-Gasteiz, 1995eko otsailak 20. Erakunde Harremanetako eta Toki Administrazioko zuzendaria, IÑIGO BARANDIARAN BENITO. Hizkuntza Aholkularitza eta Informaziorako zuzendaria, XABIER AIZPURUA TELLERIA. Udala: Ayala.
(...)Zer: Biztanleria-entitatea
Non: Ayala
Jatorria: EJ.ENT95 -
Madaria -
(1998)
GSAL.CTOPA , 8-087-000
(...)
Madaria (Ayala)
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: GSAL.CTOPA -
madaria -
(2000)
ALT.TL , --
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria: madaria -
(2000)
E.EUS.GOR.EAE , Euskera, XLV (2000, 3), 1187. or.
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: E.EUS.GOR.EAE -
Madaria: Madaria -
(2001)
EUDEL , 119
Zer: Biztanle-entitatea
Non: Aiara
Jatorria: EUDEL -
madaria [obaldia] -
(2001)
OR.AIAR , 173-174, 181. or.
(...)
Aiarako herrigune honek bi izen izan ditu, lehena Obaldia, hurrena eta egungoa Madaria. Ez da Aiarako lurretan ezagutu den herri izen aldaketa bakarra (cf. Opellora eta Saratxo) // [...] // Izen zaharrak ez du etimologia ziurrik, I. Horch-en arabera bi izan daitezke aukerakoak (IH 302). Lehenean euskal etimologia genuke, *Ubalde < ur+alde egiturarekin. Arazo batzuk baditu Obaldiak euskarazko u(h)alde-tik eratortzeko, lekukotasun zaharrenetan ere balizko euskarazko formatik oso urrundua zeg o e l a ko. Dena den, Artziniegako biztanle batek Hubalde deitura zeukan 1573. urterako (Iturrate 416). Bigarren aukeran, Ubaldus pertsona izenarekin osaturiko toponimoa genuke. // Egungo izena, M a d a r i a, euskararen bidez azaltzen da, Barrenengoak idatzi bezala, madari “peral (silvestre)” + a artikulua (Bar 3,245) [...] Ondorioak // Lan honetan toponimo ugari aztertu dira, batzuk etimologia argikoak, beste hainbeste ez. Hemen jatorri iluntzat aurkeztu direnentzat etimologia egokia izan dezakete, aurkitzea falta delarik. Gainera, ez da ahaztu behar ziurtasun mailak daudela, eta zenbait leku izenekin inolako arazorik ez dagoen bitartean, beste askorekin ziurtasuna ez dela erabatekoa, jatorria eta bilakaera guztiz zehaztea beharrezkoa baita. Hala ere, ondorio batzuk aurkeztu daitezke, toponimoen izaeraz eta jatorriaz. [...] // Deskribatzaileak direnetan, gehienek euskal etimologia dute, beste batzuk gaztelaniazkoa (Campijo, Costera, Retes de Llanteno, Retes de Tudela...). Jatorri euskalduneko asko zuhaitz izenak dira: Aginaga, Arespalditza, Lexartzu, Madaria, Saratxo eta Zuhatza. Bestelakoak ere badaude (Beotegi, Izoria, Olabezahar...) [...] Multzo bat geratu da, zein taldetan sartzeko arazoak daudela: Aiara, Aloria, Artomaña, Lekamaña, Menoio, Murga, Obaldia eta Ozeka. Hauetarako hurbilketa zenbait proposatu dira, batzuetan litekeen etimologia ere bai, baina alor honetan duda da nagusi
(...)Zer: Herria, auzoa
Non: Aiara
Jatorria: OR.AIAR -
madaria -
(2002/11/28)
OB.AG , 1.1
(...)
Onomastika batzordeak Eibarren izandako bileran onartutako izena. // 12000.- Madaria (of.), Madaria (eusk.), Madaria (prop.). Egoera: Nor. Zer: Entidad.
(...)Zer: Kontzejua
Non: Aiara
Jatorria: OB.AG -
obaldia -
(2002/11/28)
OB.AG , 1.1
(...)
Onomastika batzordeak Eibarren izandako bileran onartutako izena. // 12005.- Obaldia (of.), Obaldia (eusk.), Obaldia (prop.). Egoera: Nor. Zer: Barrio. Oin oharra: Este fue el primitivo nombre de la localidad, documentado desde el siglo IX hasta el XIX donde aparece “San Clemente de Obaldia en el lugar de Madaria”. Probablemente, el cambio de nombre se debe a un desplazamiento de la población. Durante un tiempo pervivieron los dos nombres como se ve en el doblete “Juan de Madaria, vecino de Obaldia” (1520)
(...)Zer: Auzoa
Non: Madaria
Jatorria: OB.AG -
Madaria -
(2005)
AFA.IZ , --
(...)
10 biztanle
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: AFA.IZ -
madaria -
(2005)
NOM.GEOGR , 0004
(...)
ayala/aiara
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(2005)
NOM.GEOGR , Ar.
(...)
Madaria
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(2005)
NOM.GEOGR , Ar.
(...)
Madaria / Obaldia
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(2005)
AR.MAP200 , --
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria auzoa (kontzejua) -
(2006/06/02)
DEIKER.HPS , 65016
(...)
086-43 171
(...)Zer: Kontzejua, auzoa
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(2007)
AFA.KAT , Pol: 0002
(...)
AYALA/AIARA
(...)Zer: Lurzatia
Non: Aiara
Jatorria: DEIKER.HPS -
madaria -
(2013)
IZ.03 , 190-191, 356. or.
(...)
Gorobel mendilerroaren iparraldeko adarretan dago Madaria izeneko kontzeju txiki hau, zehazki Ungino mendi lerdenaren iparraldeko magalean. Iparraldean Maroñoko muga dauka, mendebaldean Salmantón, hegoaldean aipatutako Gorobel mendilerroa eta ekialdean Agiñaga. Ez Madozek, ez Becerro de Bengoak ez dute auzorik aipatzen Madarian. Guk emango ditugun biak elkarretatik oso gertu daude eta ohikoan ez dira auzo bereizitzat ere hartzen, bertakoen aldetik ez bada. Madozen Diccionario ezagunean (1845-1850) XIX. mendearen erdi aldera 38 biztanle zituela aipatzen zen. 1950eko Nomenclátor delakoan 20 zituen, 1970ean 16 ziren eta 2000ko erroldan 11 besterik ez. Aiararen erdialdean ez dauden kontzeju guztietan bezala, hemen ere biztanleria gutxitzen ari da etengabe duela mende eta erditik hona. // Madozek (1845-1850) eta Becerro de Bengoak (1877) Madaria forma darabilte, eta aipatu ditugun auzo biek osatzen duten gunea izendatzeko ere forma hori bera erabili ohi da. Euskal toponimo argia da, madari hitza erabiltzen baita mendebaldean Pyrus sp. arbola nahiz beronen fruitua izendatzeko. Amaieran -a mugatzailea jaso eta ‘udareondoa’ esan nahi du, beraz. San Klemente eta Santa Zezilia adbokaziopeko parrokia gerra zibilean suntsitu zuten. Aspaldiko denboretan Obaldiako priorerria izan zen eta XIX. mendeko desamortizazioak gauzatu arte Donemiliaga Kukulako monasterioaren mende egon zen. Hala adierazten du Tomás López geografoak bildutako informazioak ere –eta, adierazten duenez, 1748a baino lehenagoko baten kopia da–: // «Madaria, de 11 vecinos. Confina con los dos lugares precedentes –Agiñagaz eta Maroñoz ari da–, con el de Salmantón y la misma Peña. Es de la jurisdición del Real Monasterio de San Millán de la Cogulla (sic) de donde hace las veces de cura un monge de él, sin intervención del obispo de Calahorra, y con igual distancia a los antecedentes». // Vatikanoko agirietan, 1119an Aviñonen (Frantzian) idatzitako dokumentu batean honakoa irakur daiteke: Ovalliam cum omnibus pertinentiis suis [1 Sainz Ripa, 2000, 142. or.]... [...] Jai patronalak [...] Madaria > Azaroa 23 > San Clemente / San Klemente
(...)Zer: Kontzejua
Non: Aiara
Jatorria: IZ.03 -
obaldia -
(2013)
IZ.03 , 193-194. or.
(...)
Kontzejuko auzoburua / Capitalidad del concejo: ED50 30T X.493469, Y.4765964, alt. 425 m. // Gaur egun ere kontzejuaren erdiko guneari ematen zaion izena da Obaldia. Auzoa osatzen duten etxeak San Klemente parrokiatik Etxabarrira igotzen doan errepidearen ondoan daude. Herriko jaiak azaroaren 23an izaten dira, orduan ospatzen baita santu titularraren eguna. Auzora joateko, Izoriatik datorren A-3618 errepidea hartu behar da eta , Maroñora eta Agiñagara doazen bideak atzean utzita, Salmantonera iritsi baino lehen dagoen bidegurutze batean, ezkerrera jo (A-4615). // Dirudienez hau da auzoaren berezko izena eta IX. mendetik XIX.era arte dago dokumentatuta, herriko eliza nagusia izendatzeko: San Clemente de Obaldia en el lugar de Madaria. Modu desberdinetan dokumenta daiteke: Dobaltia (964), Obaldia (1095), Ovalliam (1119)..., eta 1199az geroztik hasten da Madaria izena aipatzen mende luzeetan irauteko. Agian biztanleria tokiz aldatu izanak ekarriko zuen izen aldaketa. Gaur egun auzoaren beheko muturrean dagoen etxeari Obaldia esaten zaio. Gorago aipaturiko lekukotzan bezala, 1520an Juan de Madaria, vecino de Obaldia ere dokumentatu dugu eta, dirudienez, izen biak batera erabili ziren denbora luzez. Gaur egun Obaldia kontzejuaren auzoburua izendatzeko erabiltzen da, nahiz eta batzuek La Iglesia generikoaz izendatzen duten. Etimologia oso iluna da. Baliteke euskal konposatu bat izatea eta konposatu horren osagaiak oma, ustez ‘mendi-lepoa’ esan nahi duena, eta aldea ‘ondoan, gertu’ izatea. Esanahia, beraz, ‘mendatearen ondoan’ izango litzateke. Hala balitz, -m- > -b- ezpainbikarien nahastea eta amaierako -ea > -ia bokalismoa egongo lirateke, euskaraz biak maiztasun handikoak. Koldo Mitxelenak [3 1997, 487, 138. or.], aldiz, argi eta garbi dio oma osagaiari ‘mendi-lepoa’ adiera emateko oinarririk ez dagoela. Gainera, euskaraz -ea > -ia aldaketa gertatzen den arren, aipaturiko agiri horiek baino geroagoko gertakaria da. Federico Barrenengoaren (1990) iritziz, berriz, amaieran alde egongo litzateke ‘alderdi hurbila’ eta lehenengo osagaia oba ‘larrea, belardia’, nahiz eta azken adiera hau ez den egiaztatu. Ingrid Horch (1992) ikerlari alemaniarrak beste irtenbide bi proposatu zituen. Lehenengoaren arabera, Ubaldea (ur + alde + a) ‘alderdi urtsua’ litzateke eta, bigarren aukeraren arabera, Ubaldus edo antzeko pertsona izen bat edukiko genuke. Pertsona izenen bidez saiatu zen Mugurutza ere toponimoa argitzen [4 2002, Zaraobe, 83], baina oraingoan *Ob- erroarekiko elazioa proposatuz, erro hori bera agertzen delako Obekuri ‘Obekoren hiria’ eta era horretako beste zenbait izenetan. Bertakoen azentuazioa Obaldía da, hau da, lau silabatan eta azentua azkenaurrekoan jarrita. Panamán bada izen hau gogora ekartzen digun Puerto Obaldía herria (edo Ovaldía, grafia honekin ere agertzen baita), dirudienez, XV. mendean leku horretan bizi omen zen Juan Núñez de Ovaldiarekin erlazionatua. Era berean gogoratu behar dugu José Domingo de Obaldía Panamako Errepublikaren bigarren lehendakaria izan zela
(...)Zer: Auzoburua
Non: Madaria [Aiara]
Jatorria: IZ.03 -
madaria -
(2015)
IZ.05 , 266. or.
(...)
Den. oficial: Madaria [...] Etimol.: En lo que concierne a la denominación antigua, Obaldia tiene aspecto de ser un nombre de origen eusquérico, quizás uno dotado del sufijo colectivo -di o locativo -ti, con la consonante sonorizada tras lateral, pero es oscuro para nosotros. // Respecto a la denominación actual, Mitxelena (AV, 419) menciona Madaria junto a Madariaga y Madarieta en la entrada madari ‘pera’, ‘peral’, pero no sabemos si se refiere a la localidad alavesa o a algún otro lugar. Galé, Gorrotxategi y Mugurutza (2013: 190-191) consideran que se trata de un «topónimo claramente eusquérico, pues el sustantivo madari designa tanto al peral Pyrus sp. como a su fruta en la zona occidental del País Vasco, que con el artículo -a viene a significar, por tanto, ‘el peral’». // Es verdad que en toponimia lo habitual es que los nombres de plantas y árboles aparezcan con un sufijo: Aristu, Artazu, Astigarraga, Elorriaga, Gaztaindia, Lizartza, Madariaga, Sagastia, Udareaga, Zuhatzu, etc., pero es cierto igualmente que algunas veces llevan únicamente el artículo -a como en este caso, quizás porque había un sólo árbol (cfr. Amezbakar, Arbolbakar, Artabakoitza, Bagobakoitz, Ezpelbakarrea, Gaztainbakar, etc.), o porque tenía valor genérico, como en el extendido Legarra, Legarrea ‘la gravera’, ‘el arenal’, equivalente a Legarda, Legarreta o, sin salir de los dendrónimos, Ezkurra en Navarra, con ezkur probablemente ‘árbol’ como base y el artículo -a.
(...)Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: IZ.05 -
madaria -
(2016/11/08)
OB.AG , 1
Zer: Herria
Non: Aiara
Jatorria: OB.AG
- [ma.ðá.ɾja] / [ma.ðá.ɾi.à] - (2015) [IZ.05]
- Madaria (ofiziala)
- Obaldia (historikoa)
ETRS89 30T X.493082 Y.4765725
Lon.3º5'0"W - Lat.43º2'43"N
Kartografia:
086-43 [FK]Lege-testua
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
