Lapurdi - Lekuak

lapurdo - (0340-0420 [1910, 1966, 2011]) DUB.DAR.RVEB , I. lib., 12. or., N.2 [IKER.27, 5. or. (Labourd)]

(...)
lapurdo “In provincia Novempopulana Tribunus cohortis Novempopulanae Lapurdo”. Notitia dignitatum imperii 340-420, cité dans Dub&Daranatz-Recherches, t I, p. 12, n. 2)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

lapurdo - (0587 [1901, 1966, 2011]) DUB.MIS , XXIII. or., 4. oharra [IKER.27, 5. or. (Labourd)]

(...)
lapurdo “Pari condicione civitates Meldus et duas porciones de Silvanectis, Thoronus, Pectavis, Abrincatis, Vico Julii, Consorannis, Lapurdo et Albige domnus Chibertus rex cum Ferminibus a presenti die sua vindicit protestate”, cité par Dubarat-Missel, p. XXIII n. 4 (traité d’Andelot, 587, dans Grégoire de Tours, Hist. Franc., IX, 20)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

lap(h)urdi, lapurdum - (0800-1500 [1956]) Not. Dign. , -- [M.IFOV, Emerita, 24, 180. or.]

(...)
Lap(h)urdi, Lapurdum (Not. Dign.)
(...)

Zer: Lurraldea (hiria)
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: M.IFOV

laburdensis episcopus, sancte marie_; _ ecclesia - (0980 [1000-1100, 1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 1-3 [charte d’Arsius]. or. [IKER.27, 5. or. (Labourd)]

(...)
laburdensis episcopus, Sancte Marie_; _ ecclesia 980, (charte d’Arsius, faux du XIe siècle) (Livre d’or pp. 1-3)
(...)

Zer: Apezpikua, katedrala, elizbarrutia
Non: Euskal Herria, Baiona
Jatorria: IKER.27

laburdensem - (1056 [1966, 2011]) DUB.DAR.RVEB , I. lib., 40. or. [IKER.27, 5. or. (Labourd)]

(...)
laburdensem Episcopatum; Remundus episcopus se episcopatus tenuit_ Laburdensem, 1056 (charte de Lescar citée par Dub&Daranatz-Recherches, t. I, p. 40)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdensis - (1059-1061 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 7 (Charte de Raymond le Jeune). or. [IKER.27, 5. or. (Labourd)]

(...)
laburdensis Raimundus episcopus, Sancte Basatensis Ecclesie vocatus necnon et Laburdensis_ in Laburdensi claustro, de Laburdensi episcopatu, Vicecomitem ipsius civitatis, Fortunum Sancium nomine fratremque ejus Lupum Santium_, 1059-1061 (Livre d’or p. 7), (Charte de Raymond le Jeune)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdensium b_ episcopo, bernarde laburdensis episcope, laburdensis ecclesia - (1106 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 4. or. [IKER.27, 5. or. (Labourd)]

(...)
laburdensium B_ episcopo, Bernarde Laburdensis episcope, Laburdensis ecclesia, 1106 (Livre d’or p. 4)
(...)

Zer: Apezpikua, katedrala, elizbarrutia
Non: Euskal Herria, Baiona
Jatorria: IKER.27

la burdensis fortin sancius, vicecomes_ - (1106-1118 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 28. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
la burdensis Fortin Sancius, vicecomes_, 1106-1118 (Livre d’or p. 28)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sancta maria de lapurde - (1108 [1930, 1956]) SERR.CSMC , 263 [M.IFOV, Emerita, 24, 172. or.]

(...)
Lap(h)urdi, Lapurdum (Sancta Maria de Lapurde, CSM 263, año 1108)
(...)

Zer: Eliza, hiria
Non: Lapurdi
Jatorria: M.IFOV

labort espanou de_ - (1119-1136 [1873, 1966, 2011]) RAY.SORDE , 71, 97. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort Espanou de_, 1119-1136 (Sorde p. 71, 97)
(...)

Zer: Gizonezkoa
Non: Lapurdi
Jatorria: IKER.27

espanhol de labort, espaniol de labort - (1119-1136 [1873]) RAY.SORDE , LXXXVI. dok., 71. or.

(...)
DONUM ESPANHOL DE LABORT [1. oharra, 72. or.: Espagnol de Labourd (...)] QUOD FECIT DE SANTO-FELICE DE GARRIS // Espaniol de Labort obtulit se Deo et Sancto-Johanni ut, si vita annuente Deo sibi diu concederetur, efficeretur monochus, pro dispensa autem loci et pro beneficio orationum, dedit unum rusticum nomine Arsivum, cujus talis est census: VII panes, V concas vini et unes ares, XII quoque denarii vel porcus XII nummorum
(...)

Zer: Emailea, lurraldea
Non: Lapurdi, Sorde
Jatorria: RAY.SORDE

espanou de labort, espanou - (1119-1136 [1873]) RAY.SORDE , CXVI. dok., 97, 98. or.

(...)
Espanou de Labort [2. oharra, 98. or.: Espagnol de Labourd (...)], inter cetera dona que dederat Sancto-Johanni, dedit etiam totam decimam de Mire-Peis, in presentia Wilelmi Martelli, abbatis, et omnium monachorum [...] Post mortem Espanou successit Arnaldus de Leginge qui similiter donum concessit
(...)

Zer: Emailea, herrialdea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: RAY.SORDE

la burdensis [...] b. archidiaconus_ - (1120 [1873, 1966, 2011]) RAY.SORDE , 7. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
la burdensis [...] B. archidiaconus_, 1120 (Sorde p. 7)
(...)

Zer: Artxidiakonoa
Non: Euskal Herria, Baiona
Jatorria: IKER.27

labort - (1120, 1134 [1873]) RAY.SORDE , LXXXI. dok., 66. or.

(...)
Hujus privilegii visores et auditores fuerunt iste, abbas scilicet Sancti-Johannis Angeliacensis, abbas Sancti-Petri Maliacensis, Guitardus de Burgo, Wilelmus Arnaldus de Garris, Gileminge, Arnaldus de Labedz, Arnaldus de Camo, vicecomes de Labort [31. oharra, 67. or.: Garsia Sanche, vicomte de Labourd (...)], vicecomes de Alberda, vicecomes de Solla
(...)

Zer: Lurraldea, bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: RAY.SORDE

labort vicecomes de_ - (1120-1134 [1873, 1966, 2011]) RAY.SORDE , 66. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort Vicecomes de_, 1120-1134 (Sorde p. 66)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdensis - (1120/01/08 [1873]) RAY.SORDE , VII. dok., 7. or.

(...)
Signum Benedicti, archidiaconi Laburdensis
(...)

Zer: Herrialdea, elizbarrutia
Non: Euskal Herria
Jatorria: RAY.SORDE

la burdensis [...] r. episcopus cum omnibus baronibus laburdensis provincie - (1125 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 21. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
la burdensis [...] R. Episcopus cum omnibus baronibus Laburdensis provincie, 1125 (Livre d’or p. 21)
(...)

Zer: Apezpikua, elizbarrutia, probintzia
Non: Euskal Herria, Baiona
Jatorria: IKER.27

baionensis episcopus (rd de martres) - (1125 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 21-22. or. [IKER.27, 79. or. (Bayonne)]

(...)
baionensis episcopus (Rd de Martres), 1125 (Livre d’or pp. 21-22)
(...)

Zer: Apezpikua
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

baionensis bertrandus_ - (1125 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 22. or. [IKER.27, 79. or. (Bayonne)]

(...)
baionensis Bertrandus_, vicecomes, 1125 (Livre d’or p. 22)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

baionensi cum bertrando_ - (1125 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 21. or. [IKER.27, 79. or. (Bayonne)]

(...)
baionensi cum Bertrando_, vicecomite, 1125 (Livre d’or p. 21)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

laburdis (gén.) - (1125, 1195 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 65, 67. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdis (gén.) 1125, 1195 (Livre d’or pp. 65, 67)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la burdensis [...] r. episcopus cum omnibus baronibus laburdensis provincie - (1128 [1873, 1966, 2011]) RAY.SORDE , 5. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
la burdensis Willelmus_ episcopus, 1128 (Sorde p. 5), semble une erreur (cf. Bal&Dul-Etudes, t.1, p. 105)
(...)

Zer: Apezpikua, elizbarrutia, probintzia
Non: Euskal Herria, Baiona
Jatorria: IKER.27

laburdensis - (1128- [1873]) RAY.SORDE , VI. dok., 5. or.

(...)
Hujus privilegii auditores et visores sunt isti: dompnus Guido, episcopus Lascurrensis, dompnus Gasto, Bearnensis vicecomes, dompnus Vilelmus, Laburdensis episcopus, Stephanus de Calmont, Ugo Matefelonensis, Arnaldus de Leginge et multi alii
(...)

Zer: Elizbarrutia
Non: Euskal Herria
Jatorria: RAY.SORDE

labort [...] latrones de_, bertrandus vicecomes de_ - (1136-1147 [1873, 1966, 2011]) RAY.SORDE , 97. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] Latrones de_, Bertrandus vicecomes de_, 1136-1147 (Sorde p. 97)
(...)

Zer: Gizonezkoa, bizkondea, probintzia
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort sancius, vicecomes de_ - (1136-1147 [1873, 1966, 2011]) RAY.SORDE , 96. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort Sancius, vicecomes de_, 1136-1147 (Sorde p. 96)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1136-1147 [1873]) RAY.SORDE , CXV. dok., 96, 97. or.

(...)
Sancius Garsias, vicecomes de Labort, et uxor sua, Regina Tota, dederunt Deo et Sancto-Johanni, pro animabus suis et pro victoria duelli, quod fecit in Navarra, jus totum piscature quod habebant in portum de Aurt [...] Post mortem Sancii Garsie et uxoris ejus, post mortem et Garsie Sancii, filii sui, conquesti sunt piscatores de Aurt Wilelmo Martelli, abbati Sorduensi, quod latnes [6. oharra: Pour latrones] de Labort e de Arberoe furabantur sibi naves [...] Verumtamen, comunicato cum abbato consilio, venerunt abbas et piscatores ad Bertrandum qui tunc erant vicecomes de Labort, dederuntque sibi et suis in perpetuum secundo loco alium lardum et hoc tali pacto ut daret eis legem terre
(...)

Zer: Bizkonderria, lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: RAY.SORDE

la burdi sancti stephani de ripa_ - (1142 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 15. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
la burdi Sancti Stephani de Ripa_, 1142 (Livre d’or p. 15) Saint-Etienne près Bayonne
(...)

Zer: Probintzia, eliza, auzoa
Non: Euskal Herria, Lapurdi
Jatorria: IKER.27

laburdensis sancti stephani de ripa_, - (1142 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 15. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensis Sancti Stephani de Ripa_, 1142 (Livre d’or p. 15) Saint-Etienne près Bayonne
(...)

Zer: Probintzia, eliza, auzoa
Non: Euskal Herria, Baiona
Jatorria: IKER.27

laburdensi a_ episcopo - (1142 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 20. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensi A_ episcopo, 1142 (Livre d’or p. 20)
(...)

Zer: Apezpikua, elizbarrutia
Non: Euskal Herria, Baiona
Jatorria: IKER.27

laburdi sancti stephani de ripa_ - (1142 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 20. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdi Sancti Stephani de Ripa_, 1142 (Livre d’or p. 20)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria, Lapurdi
Jatorria: IKER.27

laburdensi a_ episcopo - (1142< [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 20. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensi A_ episcopo, av. 1142 (Livre d’or p. 20)
(...)

Zer: Apezpikua, elizbarrutia
Non: Euskal Herria, Lapurdi
Jatorria: IKER.27

labort homines de_ - (1150-1170 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 44. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort homines de_, 1150-1170 (Livre d’or p. 44)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labord - (1150-1170, 1257 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 45, 165. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labord 1150-1170, 1257 (Livre d’or pp. 45, 165)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdensis bertrandus, vicecomes_ - (1168-1170 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 59. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensis Bertrandus, vicecomes_, 1168-1170 (Livre d’or p. 59)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdensis procerum laburdensium - (1186 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 60. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensis Procerum Laburdensium, 1186 (Livre d’or p. 60)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdensis willelmus raimundi de saut, vicecomes_ - (1193 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 67. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensis Willelmus Raimundi de Saut, vicecomes_, 1193 (Livre d’or p. 67)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdensis bertrandus, quondam vicecomes_ - (1193 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 67. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensis Bertrandus, quondam vicecomes_, 1193 (Livre d’or p. 67)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdensem vicecomitatum_ - (1193 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 67. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensem Vicecomitatum_, 1193 (Livre d’or p. 67)
(...)

Zer: Bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdi, vallem que dicitur - (1194) CB.MAT , VI-2, P.124

(...)
Bula de Celestino III del 5 de noviembre de 1194 (extensión de la diócesis de Bayona)
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: CB.MAT

laburdi vallemque dicitur_ - (1194 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 108. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdi Vallemque dicitur_, 1194 (Livre d’or p. 108)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1200-1250) BID.LBTLG , 4. or. (Mai.)

(...)
De so fon audidors e bededors: en Johan de Maier misse cantan e fil de Bastan e terre tient, e en Galin d'Aradzu misse cantan, fil de Bastan e terre tient e estadjer, Sanz de Nas, diagne e estadger, Cauuer en Caubet de Jase, fil de Bastan, ancian e prodomi, e mouts d'autres que n'a en Labort e en Arberoe
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: BID.LBTLG

domicu lapurdico - (1200-1300 [1957, 1960]) IRIG.OMN , 132. or. [G. Larr., Priorado, 106. dok.]

(...)
Cuenca de Pamplona, s. XIII. […] Domicu Lapurdico (domingo de Labort)
(...)

Zer: Antroponimoa
Non: Ultzama
Jatorria: IRIG.OMN

domicu lapurdico - (1200-1300 [1957, 1995]) DRPLV , V, 8. or.

(...)
IB-22 Domicute d'Artiga a.1236 CDPrioradoNavarra 265, frente a Domicu Lava, Domicu cognato de Lucia, Domicu Surra, Domicu Zamarguina s.13 CDPrioradoNavarra 105, Domicu Lapurdico, y también Domingo Gomiz, Domicu Dominguez s.13 CDPrioradoNavarra 106, debiendo tenerse en cuenta que en Domicu nos encontramos ante una forma vasca procedente del latín Dominicu(m) por caída de -n-intervocálica y reducción de vocales del mismo timbre, cfr. la forma plena Dominicu Aroza et pastore de ovem s.13 CDPriorado Navarra 106. El femenino es Domeca < de Dominica(m), con vocalismo del latín tardío, véase Domecato y Domeca en (+ -to)
(...)

Zer: Antroponimoa
Non:
Jatorria: DRPLV

nalabort b. de_ - (1233 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 97. or. [IKER.27, 76. or. (Indétermines Labourd)]

(...)
nalabort B. de_, «capellanus de Ustaritz», 1233 (Livre d’or p. 97)
(...)

Zer: Elizgizona
Non: Uztaritze
Jatorria: IKER.27

nalabort w.a. de_ - (1233 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 168. or. [IKER.27, 76. or. (Indétermines Labourd)]

(...)
nalabort W.A. de_, témoin à l’engagement de la dîme de Saint Pée, 1233 (Livre d’or p. 168)
(...)

Zer: Lekukoa
Non: Senpere
Jatorria: IKER.27

laburdi (gén) consuetudines_ - (1234 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 146. or. [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdi (gén) consuetudines_, 1234, (Livre d’or p. 146)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

nalabort w.a. de_ - (1235 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 147. or. [IKER.27, 76. or. (Indétermines Labourd)]

(...)
nalabort W.A. de_, fidéjusseur de l’Eglise de Bayonne à la cession de la dîme de Larressore, 1235 (Livre d’or p. 147)
(...)

Zer: Administratzailea
Non: Baiona, Larresoro
Jatorria: IKER.27

laburdi (gén) [...] terra_ - (1235 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 39. or. [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdi [...] Terra_, 1235 (Livre d’or p. 39)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort seignoro, bailli de_ - (1247 [1966, 2011]) DA.64 , G.77 [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort Seignoro, bailli de_, 1247 (Arch. B.-P., G 77)
(...)

Zer: Gobernadorea(k)
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

re labord guillelmus arnaldi de_ - (1249 [1966, 2011]) NAN.C , 194 [IKER.27, 101. or. (Habitants Basques Bayonne)]

(...)
re labord Guillelmus Arnaldi de_, Grazide de Poyes, sa femme, 1249 (Archiv-Nav.194)
(...)

Zer: Bizilaguna
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

labort - (1249 [1966, 2011]) NAN.C , N.193 [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1249 (A Archiv-Nav.N 193)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labor - (1249 [1966, 2011]) NAN.C , 193 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
labor 1249 (Archiv-Nav.193)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1252 [1884, 1966, 2011]) BEM.MF , 306. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1252 (Bémont p. 306)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdi (gén) - (1252 [1884, 1966, 2011]) BEM.MF , 306. or. [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdi [...] 1252 (Bémont, p. 306)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburd terra de_ - (1252 [1884, 1966, 2011]) BEM.MF , 302. or. [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburd Terra de_, 1252 (Bémont, p. 302)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburt - (1252 [1884, 1966, 2011]) BEM.MF , 302. or. [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburt 1252 (Bémont p. 302)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburt - (1254 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , N.2584 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburt [...] 1254 (RGascons N° 2584)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1255 [1892, 1966, 2011]) LIT.BA , 59. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1255 (Livre-Etablissements p. 59)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

nalabort a.b. de_ - (1256 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 125. or. [IKER.27, 76. or. (Indétermines Labourd)]

(...)
nalabort A.B. de_, clerc témoin à Armendaritz, 1256 (Livre d’or p. 125)
(...)

Zer: Elizgizon lekukoa
Non: Armendaritze
Jatorria: IKER.27

labord - (1257) BID.LBTLG , 23. or. (Hat.)

(...)
Testimonis son de so, de la terre de Labord: en S. seiner d'Espelete, en S. seiner de Sance, A. J. seiner de Sugarrete, Ga. e B., fils de Lelane d'Ustariz, B. S., fil de S. d'Espelete, S. de Paguenndo, B. R. de Huyhanart, e medijs n'Arnaut de Urthaburu e mouts d'autres
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: BID.LBTLG

la burdy supplicacio gencium terre_ - (1300-1400 [1966, 2011]) IA.APET , 282/14.092 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la burdy Supplicacio gencium terre_, XIVe siècle (APetitions 282/14.092
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la burte - (1304, 1307 [1966, 2011]) IA.APET , 338/E.1224 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la burte 1304, 1307 (APetitions 338/E 1224)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

nalabourd guilhem arnaud de_ - (1304> [1966, 2011]) IA.APET , 292/14.580 [IKER.27, 76. or. (Indétermines Labourd)]

(...)
nalabourd Guilhem Arnaud de_, notaire public de Labourd après 1304 (AP 292/14.580)
(...)

Zer: Notarioa
Non: Lapurdi
Jatorria: IKER.27

laburgho - (1305 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , N.4993 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburgho 1305 (RGascons N° 4993)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

malaburdo guilelmus a. de_ - (1310 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 215. or. [IKER.27, 76. or. (Indétermines Labourd)]

(...)
malaburdo Guilelmus A. de_, notaire en Labourd, 1310 (Livre d’or p. 215)
(...)

Zer: Notarioa
Non: Lapurdi
Jatorria: IKER.27

laburdensis notarius_ - (1310 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 265. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdensis Notarius_, 1310 (Livre d’or p. 265)
(...)

Zer: Notarioa
Non: Euskal Herria, Baiona
Jatorria: IKER.27

laburdo (abl) bajulus de_ - (1310 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 266. or. [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdo (abl) Bajulus de_, 1310 (Livre d’or p. 266)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labourt - (1311 [1966, 2011]) DA.64 , 20, 1 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
labourt 1311,1566 (Arch. B.[-P.], 20, 1)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la bourt - (1313, 1330, 1342, 1343 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , N.919, 42, 56 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bourt 1313, 1330, 1342, 1343 (RGascons N° 919, 42, 56)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

le bourt - (1314 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , N.1286 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
le bourt 1314 (RGascons N° 1286)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la burdiz petrus de_ - (1316 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , N.1653 [IKER.27, 95. or. (Habitants Basques Bayonne)]

(...)
la burdiz Petrus de_, Lapurdi = Labourd, 1316 (RGascons N° 1653)
(...)

Zer: Bizilaguna
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

la burdy - (1317/08/24-1318 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , -- [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la burdy [...] 24.8.1317-1318 (RGascons)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labourt - (1320 [1863, 1966, 2011]) RAY.DTBP , -- [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
labourt [...] 1320 (Raymond-Dict.
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la bourte - (1320 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , -- [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bourte 1320 (RGascons inédits)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1321 [1966, 2011]) NAN.C , II [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1321 (Archiv-Nav.II)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdo (abl) [...] ballivus de_ - (1329 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 41 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdo (abl) [...] ballivus de_,1329 (RGascons 41)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

lobord - (1329 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 441 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
lobord 1329 (RGascons inédits 441)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labourd - (1331 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 43 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
labourd 1331 (RGascons inédits 43)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

naulabourt pierre de_ - (1332≈ [1966, 2011]) IA.KANTZAG , 42, 4187 [IKER.27, 77. or. (Indétermines Labourd)]

(...)
naulabourt Pierre de_, créancier de Guill. de Saut, marchand de Bayonne, v. 1332 (Ch. W. 42, 4187) // Pour le préfixe Na- cf Naphal, Nazabal, Nagila
(...)

Zer: Hartzekodun merkataria
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

la bourde - (1336 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 48 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bourde 1336 (RGascons inédits 48)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

bourt bailliva de_ - (1338 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 49 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
bourt bailliva de_, 1338 (RGascons inédits 49)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la bort - (1338, 1341 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 50, 53 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bort 1338, 1341 (RGascons inédits 50, 53)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1340 [1892, 1966, 2011]) LIT.BA , 170. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1340 (Livre-Etablissements p. 170)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdo (abl) [...] balliva de la burdo - (1340 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 52 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdo (abl) [...] balliva de La Burdo 1340 (RGascons 52)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1341 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 53 [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1341 (RGascons 53)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la bord’ - (1341 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 53 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bord’ 1341 (RGascons inédits 53)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1342 [1892, 1966, 2011]) LIT.BA , 323. or. [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1342 (Livre-Etablissements p. 323)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labourt - (1344/04/22 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , -- [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
labourt [...] 22.4.1344 (RGascons)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la burt - (1344/04/22 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , -- [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la burt 22.4.1344 (RGascons inédits)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labourde (abl.) - (1348 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 60 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
labourde (abl.) 1348 (RGascons inédits 60)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdi (gén) - (1351 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 68 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdi [...] 1351 (RGascons 68)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdi [...] homines de_ - (1356 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 68 [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdi [...] Homines de_, 1356 (RGascons 68)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburd - (1356 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 68 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburd 1356 (RGascons inédits 68)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdi (gén) - (1357 [1892, 1966, 2011]) LIT.BA , 385. or. [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdi [...] 1357 (Livre-Etablissements p. 385)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

samuel de nabort - (1366) CAR.PNAXIV , 485 A (D.b dok. [AGN, sign. gb.], 47r A)

(...)
LOS JUDIOS DE SANGUESSA
(...)

Zer: Zergadun judua
Non: Zangoza
Jatorria: CAR.PNAXIV

la bort - (1374 [1966, 2011]) NAN.C , 16 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bort [...] 1374 (Archiv-Nav.16)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1381 [1966, 2011]) NAN.C , 15 [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1381 (Archiv-Nav.15)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

lybourt - (1381/02/18 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , -- [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
lybourt 18.2.1381 (RGascons inédits)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1386 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 99 [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 1386 (RGascons 99)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdi [...] terra nostra de_ - (1389/06/03 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , -- [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
laburdi [...] terra nostra de_, 3.6.1389 (RGascons inédits)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

laburdi (gén) - (1389/12/03 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , -- [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
laburdi [...] 3.12.1389 (RGascons inédits)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la bort - (1396 [1966, 2011]) NAN.C , 215 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bort [...] 1396 (Archiv-Nav.215)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort [...] hominibus patrie de_ - (1400 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 107 [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] hominibus patrie de_, 1400 (RGascons 107)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort [...] armandat de_ - (1403 [1966, 2011]) IA.APET , 194/9696 [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] Armandat de_, 1403, (APetitions 194/9696)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la bourt - (1404/07/18 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , -- [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bourt [...] 18.7.1404 (RGascons inédits)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1445/11/18-1446 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , -- [IKER.27, 7. or. (Labourd)]

(...)
labort [...] 18.11.1445-1446 (RGascons)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la bort - (1446 [1966, 2011]) IA.RGASCIN , 134 [IKER.27, 8. or. (Labourd)]

(...)
la bort [...] 1446 (RGascons inédits 134)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labort - (1457 [1982]) FDMPV.001 , VI. dok., 100. or. [A.P.G., S.1, N.11, L.13-F, 24]

(...)
Titulo XXXII // Los concejos de Vergara y Elgueta y Elgoybar y Segura y Mondragon e Motrico seguiendo al tal malfechor o malfechores que hurtan y roban en los caminos si entraren o se ençerraren o fuyeren a Alaba o Vizcaya o Hoñate o Aramayona o a Urquiça o a Marçana o a Ybargoen o a Çaldibar o a Hermua o a Sallinas de Leniz o a Hugarte o a Barroeta o a Arançibia o a sus comarcas o a Nabarra o a Labort e no pudieren prenda[r] a los tales malfechor o malfechores
(...)

Zer: Herrialdea
Non:
Jatorria: FDMPV.001

labort - (1457 [1982]) FDMPV.001 , VI. dok., 107. or. [A.P.G., S.1, N.11, L.13-F, 31v]

(...)
Titulo L // De aqui adelante alguno ni ninguno de la dicha provinçia ni de fuera de ella que a la provinçia de Guipuzcoa llebaren trigo no sean osados de llebar por tierra ni por mar trigo ninguno a ningun reyno estraño espeçialmente a la tierra de Labort so pena que pierda el trigo que asi llebare e cometiere llebar e que aya para si el tal trigo aquellos tomadores que lo hobieren tomado por lo que dicho es
(...)

Zer: Herrialdea
Non:
Jatorria: FDMPV.001

labort - (1457 [1982]) FDMPV.001 , VI. dok., 116. or. [A.P.G., S.1, N.11, L.13-F, 42v]

(...)
Titulo LXXIX // Si los de Labort o Nabarra o Alaba o Aramayona o de Gamboa o de Honate que son en el condado de Vizcaya fizieren alguna muerte o muertes o furtos o robos contra algunos de la dicha Hermandad que en tal caso toda la dicha provinçia que sean tenudos de recudir sobre ello asi por personas como por bienes fasta hazer alcançar complimiento de justiçia a los querellosos
(...)

Zer: Herrialdea
Non:
Jatorria: FDMPV.001

labort - (1457 [1982]) FDMPV.001 , VI. dok., 77. or. [A.P.G., S.1, N.11, L.13-F, 5]

(...)
Titulo L // Que ninguno no llebe trigo a rreynos estranos en especial a Labort
(...)

Zer: Herrialdea
Non:
Jatorria: FDMPV.001

labort - (1457 [1982]) FDMPV.001 , VI. dok., 80. or. [A.P.G., S.1, N.11, L.13-F, 6v]

(...)
Titulo LXXIX // Si algunas muertes o rrobos fizieren los de Nabarra o Labort o Alaba o Hoñate o Aramayona o a otros estrangeros que los de la probinçia sean tenudos de rrecudir
(...)

Zer: Herrialdea
Non:
Jatorria: FDMPV.001

labort - (1463 [1982]) FDMPV.001 , VII. dok., 172. or. [A.P.G., S.1, N.11, L.15-bis, 21v]

(...)
LXXXVII Yten sy los de Labort o Nabarra o Alava o Aramayona e de Ganboa e de Oñaty que son en el condado de Viscaya fisieren alguna muerte o muertes o fuerças o robos contra alguno o algunos de la dicha Hermandad que en tal caso toda la dicha provinçia que sean tenudos de recudir sobre ello asi por personas como por vienes fasta alcançar cunplimiento de justiçia a los querellosos
(...)

Zer: Herrialdea
Non:
Jatorria: FDMPV.001

laborrt - (1463 [1982]) FDMPV.001 , VII. dok., 172. or. [A.P.G., S.1, N.11, L.15-bis, 21v]

(...)
LXXXVIII Los conçejos de Vergara et Elgueta e Elgoybarr e Segura e Mondragon e Motrico seguiendo al tal malfechor e malfechores que furtan e roban en los caminos sy entraren e se ençerraren o fuyeren a Alava o a Vizcaya et a Oñaty o Aramayona o a Urrquiçu o a Marçana o a Ybargoen o a Çaldibarr o Hermua o a Salinas de Lenis o a Ugarrte o a Barroeta o Arançibia o sus comarcas o a Nabarra o a Laborrt o non prendieren a los tales malfechores o malfechor que el tal conçejo en cuya jurediçion esto acaesçiere que se ajunten en el dicho conçejo o lugar de la primera villa mas çercana de la provinçia
(...)

Zer: Herrialdea
Non:
Jatorria: FDMPV.001

laborrt - (1463 [1982]) FDMPV.001 , VII. dok., 175. or. [A.P.G., S.1, N.11, L.15-bis, 23v]

(...)
XCIX De aqui adelante alguno nin ninguno de la dicha provinçia nin de fuera de ella que a la provinçia de Guipuscoa levare trigo non sea osado de levar por tierra nin por mar trigo ninguno a ningund regno estraño espeçialmente a la tierra de Laborrt so pena que pierdan el trigo que asy llevare e cometyere llevar e que ayan para sy el tal trigo aquellos tomadores que lo aya tomado por lo que dicho es
(...)

Zer: Herrialdea
Non:
Jatorria: FDMPV.001

labort - (1466/12/29 (?) [1983]) FDMPV.002 , 58. dok., 114, 115. or.

(...)
han cesado entre ellos de la una parte a la otra el trato especial entre la Ciudad de Bayona e Villa e Lugares de Vitoria e Vearriz e San Juan de Luz e la tierra de Labort por lo qual diz entre ellos ha sido tratado e concordado de poner Jueces comisarios de cada parte para oir los querellantes [...] por las dos partes de vosotros fuesen elegidos e nombrados e deputados para que en uno con las otras personas que las dichas Ciudad e Villas e Lugares de Vayona e Cabreton e Uearriz e San Juan de Luz e tierra de Labort e por algunos de ellas fuesen diputados [...] para que en uno con las personas que fueren elegidas e nombradas por la dicha Ciudad de Vayona e Villas de Cabreton e Verrin e San Juan de Luz e tierra de Labort o por algunos de ellos fueren elegidos y nombrados puedan conocer e conozcan de los males e dapños que fueron fechos de la una parte a la otra
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: FDMPV.002

labort - (1468/08/04 [1983]) FDMPV.002 , 70. dok., 134. or.

(...)
Qualesquier personas de esta Provincia [Gipuzkoaz ari da] que fueren a tierra de Vizcaya e encartaciones e Oñati y Aramayona y Alaba y Navarra y Labort de aqui adelante en qualquier tiempo son y continente del vender o usar de armas allende de las otras penas del Quaderno de esta Hermandad que sobre tales casos hablan sean les quitadas las casas
(...)

Zer: Probintzia
Non: Euskal Herria
Jatorria: FDMPV.002

laborte - (1480/03/24 [1482/03/10?]) FDMPV.009 , 22. dok. 114. or. [Céd. reg. 1 nº 8, 1r]

(...)
que qualquier vesino del dicho condado pudiese e pueda sacar e lle(var) (roto) vena de fierro a las tierras de Laborte que son en Guiana e Vayona e a otras partes fuera de nuestros regnos [...] dexedes a todos los vesinos del dicho condado e sennorio de Viscaya sacar la dicha vena de fierro e la llevar a las tierras de Laborte, que son en Guiana e Vayona e por otras partes algunas libremente
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: FDMPV.009

lapurdi - (1625) ISASTI , 161

(...)
Labourd (le Pays de). 'Guiana de Francia, que se llama Lapurdi'
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

laphurdi - (1630) EZ.Noel , 168

(...)
*Bizkaia eta *Laphurdi zuk zintuen argitu, idola falsoek ziñak baitzituzten itsutu
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapphurdi - (1630) EZ.Noel , 223

(...)
Lapphurdi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

lapurdensem - (1638) O.NUV , passim

(...)
lapurdensium, lapurdum (I, XI. kap., 036. orr. [0553. orr.]) Besteak beste, Scaligeroren latinezko aipuan // lapurdensem (II, VIII. kap., 164. orr. [0681. orr.]) // lapurdensi (II, XV. kap., 338. orr. [0855. orr.]) // lapurdi, lapurdum, lapurdo, lapurdensis (III, IV. kap., 401. orr. [0918. orr.]) Lapvrdi appellationem pagus ille à Lapurdo oppido (Bajona est hodie) // lapurdum (III, IV. kap., 402. orr. [0919. orr.]) // lapurdensis (III, IV. kap., 403. orr. [0920. orr.]) Lapurdensis Episcopi dioecesis. Baionako elizbarrutia // laburdensis (III, IV. kap., 404. orr. [0921. orr.]) Baionako elizbarrutiko dokumentuaren latinezko aipuan // lapurdensis, lapurdenses (III, IV. kap., 408. orr. [0925. orr.]) // laburdim (III, V. kap., 417. orr. [0934. orr.]) // laburdensem, lapurdensem (III, VIII. kap., 460. orr. [0977. orr.]) // lapurdensi, lapurdensis (III, IX. kap. [IV sic], 470. orr. [0987. orr.]) // lapor, lapurdensis (III, XIII. kap., 541. orr. [1058. orr.]) Scaligeroren latinezko aipuan. Lapurdi, Baionako eskualdea // lapurdenses (III, XIII. kap., 542. orr. [1059. orr.]) // lapurdum (index, s.v. baiona [1080. orr.]) // lapurdenses (index, s.v. lapurdenses locustae [1087. orr.]) // lapurdenses (index, s.v. lapurdenses pontifices [1087. orr.]) // lapurdenses (index, s.v. lapurdenses vicecomites [1087. orr.]) // lapurdensis (index, s.v. lapurdensis [1087. orr.]) // lapurdum (index, s.v. lapurdum [1087. orr.])
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV

lapurdi, baiona - (1638) O.NUV , passim

(...)
lapurdum, baiona (III, I. kap., 386. orr. [0903. orr.]) Lapurdum (quae nunc Baiona) // lapurdo, baionae, baionam, boionam, lapurdum, baiona, lapurdenses, baionenses (III, XIII. kap., 540. orr. [1057. orr.]) Episcopi atque Vicecomites istius vrbis, Lapurdenses audiebant,non Baionenses. Baiona // lapurdum, baionensem, lapurdo, baione (III, XIII. kap., 542. orr. [1059. orr.]) Lapurdenses locustas, quo genere piscis (Langosta est indigenis, at Carabis Plinio lib. 9. cap. 31) nunc etiam abundare Baionensem oram. Besteak beste, Tours-ko Gregorioren latinezko aipuan // lapurdi seu baionae (III, XIII. kap., 543. orr. [1060. orr.])
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV

laphurdin - (1643) Ax , 8

(...)
*Nafarroa garaian, *Nafarroa beherean, *Zuberoan, *Laphurdin, *Bizkaian, *Gipuzkoan, *Alaba-herrian, eta bertze anhitz lekhutan
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lappurdin - (1643) Ax , 17

(...)
Lappurdin, 'en Labort'
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

lapurdik - (1666) Tt.Onsa , 2

(...)
*Zuberoak, *Biarnok, *Basanabarre, *Lapurdik, *Franzia orok aithortzen du, zu iaun handi bat, baroin handi bat, markis handi bat zirela, zure izena, zure aiphamena orotan ohoratu da, orotan onki jin da baina ene soldadoak plazer baduzu iarraiki haren hatzari, haren herexari, eginen zitu errege zelian, eginen zitu etziren, beno iaun handiago, eta emanen koroa bat ainguriena bezain ederrik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdik - (1666) Tt.Onsa , 6

(...)
Ene euskara, eta lengagia eztakit aprobatia izanen denez, bai, ala ez, badu orotarik zerbait, *zuberoak, *Basanabarrek, eta *lapurdik eman drauko zerbait, baina ez oro; *Aruen egin dut neure pieza pobria hanko lengagia ezpada aski eder, hanko euskarak, du ogena, eta ez euskaldunak
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdic - (1666) Tt.Onsa , 2

(...)
Lapurdic
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

labort - (1677 [1962, 1995]) DRPLV , V, 128. or.

(...)
por otra parte los labortanos residentes en la villa, "Joanes de Olabaraz, Nicolás de Yrigoitti, Joanes de Echepare, Pettrico de Bidau, Joan de Araneder, Pedro de Bereau", por sí mismos y "por los demás naturales de la prouincia de Labort" que residen en la villa "en virtud del libre comercio que con ella tiene" el "muy Noble y Leal Señorío", "para el despacho de los mantenimientos" que están "conduciendo a estte dcho. Señorío", piden justicia en 1677 con motivo de que "se manda que todos los françeses que residieren en" la "uilla salgan de ella veinte leguas de tierra dentro"
(...)

Zer: Antroponimoa
Non: Bilbo (lapurtarrak)
Jatorria: DRPLV

labort - (1683 [1962, 1992]) DRPLV , IV, 240. or.

(...)
Gainera, auziko paperetan ageri denez, Bilbon, atzerriko zenbait merkatariz gainera, ingeles, holandes, hamburges, irlandes, baziren hainbat lapurtar ere, "Joanes de Olabaraz, Nicolas de Yrigoitti, Joanes de Echepare, Pettrico de Bidau, Joan de Araneder, Pedro de Bereau", "para el despacho de los mantenimienttos que estamos conduciendo a estte dcho. Señorio", eta "los de dcha. prouincia de Labort residimos en virtud del libre comercio que con ella tiene este muy Noble y nuy leal Señorio" [20. oin oharra: Cfr. Alfonso Irigoyen,"Carta en lengua vasca dirigida en 1683 desde Bilbao por Fermín de Basauiluaso a Joanes de Callo a San Juan de Luz", Euskera, VII (1962), pp. 259-269]
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: DRPLV

lapurdin - (1692) Mong , 585

(...)
Bainan, Jauna, heien bistara eman baino lehen, heldu nitzazu har dezazun hanbat pena, Laborarien amorea gatik, obra hunen examinatzeko, eta baldin iduritzen bazaitzu merezi duella inprima dadin, zure aprobazionea emaiteaz, ezen badakite *Lapurdin eta berze ingurutako eskualdun guzietan, gure frogak ederrak direla kausa osoki sinhetsia zarela, eta egonen naiz hala zure sendimenduaren begira erraiten dudala bethiere naizela
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdiko - (1692) Mong , 586

(...)
Badu zenbait ere denbora laborariak *Laphurdiko pharte guzietarik aditu ditudala erremarkatzen Idietan, eta behietan, eta ardietan, arribatzen zaizkoten mortalitatez, non uste baitute izurritea bezalako eritarzuna hekien asindetan hedatua dela
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdiri - (1712) ES.EHast , 85

(...)
*LABURDIRI ESKUARAREN HATSAPENAK
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdi - (1712) ES.EHast , 155

(...)
Zeren *Basilio sainduaren eredura, laudorio emailen arteko legea baita, sort-herriaren abantaillen erakustea, eta argitara emaitea; beraz ene eginbidea da, *Sara ene sort-lekhuaz, eta *Laburdi ene herriaz mintzatzea; eta hala lehenbizirik mintzatuko naiz ene sort-lekhuaz
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdi - (1712) ES.EHast , 88

(...)
*Lapurdi, lau-urdi, lau urdun edo lau urdira
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdin - (1712) ES.EHast , 156

(...)
Behinik behin bere paraia, eta situazino arraia, eta arinaren kariaz; eta bigarrenekorik bere eskuara garbiaren edertasuna dela kausa, zeina hain handirozki baita laudatua ez xoilki *Laburdin, baina bai oraino *Espainiako, eta *Franziako bertze eskual-herrietan ere
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lau-urdin - (1712) ES.EHast , 157

(...)
Diot bada nik ere hainitz gauza hitzkuntza arrotzen itzalaren azpian guretzat ehortziak zeudezinak, *Sarak eskuaraz argitara emanik, eragin tuela Eskual-Herrikotzat: non arrozoinekin erran baitezaket, *Eskual-Herriko *Athenas *Sara *Lau-Urdin
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdi - (1712) ES.EHast , 157

(...)
Orai nahi nuke mintzatu *Laburdi, edo *Lau-Urdi ene herriaz, batere mintzatu gabe haren abantaillez, eta bere merezimenduen kariez erregenganik ardietsi izatu tuen libertate, eta garazia bereziez: hauk uzten tut bertze okasino batekotz, zeren xoilki orai nik emen bilhatzen dudana baita hunen izenaren ethorkia, edo etimolojia
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lau-urdi - (1712) ES.EHast , 157

(...)
Orai nahi nuke mintzatu *Laburdi, edo *Lau-Urdi ene herriaz, batere mintzatu gabe haren abantaillez, eta bere merezimenduen kariez erregenganik ardietsi izatu tuen libertate, eta garazia bereziez: hauk uzten tut bertze okasino batekotz, zeren xoilki orai nik emen bilhatzen dudana baita hunen izenaren ethorkia, edo etimolojia
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdi - (1712) ES.EHast , 157

(...)
Badirudi *Oihenarto gure eskualdun jakintsunak batean erran nahi duela *Lapurdi izen hau atheraja dela lapurra bertze hitz hunetarik: eta berriz bertzean badirudi eztela ausartatzen gauza hala dela osoki seguratzera, ezen dio: qq
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdi - (1712) ES.EHast , 157

(...)
*Lapurdi da eskuarazko, edo bizkaitar izena, eta behar bada, zeren hango jendeak arrobazerian, eta ephaskoan baitzebiltzan, hargatik ezarririkakoa, Joandoni *Leoren bizitzearen autorak fede emaiten duen bezala:
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdiren - (1712) ES.EHast , 158

(...)
Ordea iduritzen zait *Oihenartoren eginbidea zela, egiteko hunen aiphamenean sarthu zenaz geroztikan, dudak khendurik, eta gauzak hobekiago xehakaturik, munduari argitasunaren emaitea: ezen haren erranaren eredura bat-bederak eztu bertzerik jujatuko, baizik *Lapurdiren deizinoa dela lapurra hitz hunetarik atheraja edo hartua; ezen *Oihenartok zimendutzat hartzen duen arrozoina da, zeren lehenago hango jendeak arrobazerian eta ohoitzan baitzabiltzan
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdi - (1712) ES.EHast , 158

(...)
Arrozoin suerte hau idurizten zait dela belearen elhea, eta funtsik gabeko atso kontua: halarikan ere nahi dut *Oihenartok dioena, egia bailiz bezala besarkatu, handik beretik erakusteko, deizino hunen gainean klarki enganatu zela: frogantzaren zimendutzat hartzen tut haren beraren hitzak, zeinetan baitio: *Lapurdi da eskuarazko, edo bizkaitar izena: nahi dut hori hala den; baina dugun orai jakin nork, eta nongo eskuaran ezarri ahal zuketen deizino hau
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdiren - (1712) ES.EHast , 159

(...)
Hargatik beraz Baptista profeta handiari etzagokan ongi *Zakharias profeta ttipiaren izena: arrozoin haukien eredura erran dezakegu beraz; *Lapurdiren izena, edo deizinoa eztela, *Oihenartok uste duen ithurritik jajoa ez sorthua: halako gisaz non orai bertzetarik hartu behar baitugu deizino hunen zimendua: ezen legeak erraiten du: qq
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdiko - (1712) ES.EHast , 160

(...)
*Arasiok, zelarikan *Laburdiko iphizpiku bederatzi ehun, eta laurhogoigarreneko urthearen ingurunean, egin zuen deklarazino bat, zeinetan deklaratzen baitzuen noraraino hedatzen zen haren iphizpikutasuneko eremua, zuzena, eta autoritatea, eta da gisa hunetan: qq
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdiko - (1712) ES.EHast , 160

(...)
Nik *Arsio *Laburdiko iphizpiku merezigabeak, eta humilak nahi dut jakin dezaten gure ondokoek, zein herri diren *Laburdiko andre dena *Mariako iphizpikutasunaren azpikoak, hau da *Baionako Kapituluaren arxibotik, edo papertegitik, bederatzi ehun eta laur hogoigarren urthearen ingurunekoa
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdiko - (1712) ES.EHast , 160

(...)
Kausitzen da oraino gehiago *Celestino hirurgarrenaren iskiribu bat, milla ehun, eta laur hogoi, eta amalaurgarren urthekoa, zeinetan *Laburdiko iphizpikutasuneko mugak esplikatzen baititu hitz hautaz: qq
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdi - (1712) ES.EHast , 160

(...)
Haran zeina deitzen baita *Laburdi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdi - (1712) ES.EHast , 133

(...)
Egun eskualdun deitzen diren herriak, eta eskuaraz mintzo direnak dira xoilki *Nafarroa garaja parterik gehiena; *Nafarroa beherea; *Zuberoa; *Laburdi, *Ipuzkoa; *Bizkaia; eta *Alaba herria; herri hautan dago orai xoilki eskuara kokhatua, eta erretiratua
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdi - (1712) ES.EHast , 160

(...)
Ekharri tut huna iphizpiku, eta Aita Saindu haukien deklarazinoak, ikhusteko, orai duela zazpi ehun urthe, eta oraino geroztik ere; nola gure herri hau deitzen zen *Laburdi, eta ez *Laphurdi: gauza bera emaiten darokute aditzera franzesezko, eta espainolezko autor, bai halaber liburu zahar, eta berri guztiek, batzuek deitzen dute *Labourt, eta bertzek *Labort: eta eskuaraz ere daritzat lehenago deitzen ahal zuketela *Laburdi, eta denborarekin B khendurik, P ezarri diotela:
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1712) ES.EHast , 160

(...)
Ekharri tut huna iphizpiku, eta Aita Saindu haukien deklarazinoak, ikhusteko, orai duela zazpi ehun urthe, eta oraino geroztik ere; nola gure herri hau deitzen zen *Laburdi, eta ez *Laphurdi: gauza bera emaiten darokute aditzera franzesezko, eta espainolezko autor, bai halaber liburu zahar, eta berri guztiek, batzuek deitzen dute *Labourt, eta bertzek *Labort: eta eskuaraz ere daritzat lehenago deitzen ahal zuketela *Laburdi, eta denborarekin B khendurik, P ezarri diotela:
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

labourt - (1712) ES.EHast , 160

(...)
Ekharri tut huna iphizpiku, eta Aita Saindu haukien deklarazinoak, ikhusteko, orai duela zazpi ehun urthe, eta oraino geroztik ere; nola gure herri hau deitzen zen *Laburdi, eta ez *Laphurdi: gauza bera emaiten darokute aditzera franzesezko, eta espainolezko autor, bai halaber liburu zahar, eta berri guztiek, batzuek deitzen dute *Labourt, eta bertzek *Labort: eta eskuaraz ere daritzat lehenago deitzen ahal zuketela *Laburdi, eta denborarekin B khendurik, P ezarri diotela:
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

labort - (1712) ES.EHast , 160

(...)
Ekharri tut huna iphizpiku, eta Aita Saindu haukien deklarazinoak, ikhusteko, orai duela zazpi ehun urthe, eta oraino geroztik ere; nola gure herri hau deitzen zen *Laburdi, eta ez *Laphurdi: gauza bera emaiten darokute aditzera franzesezko, eta espainolezko autor, bai halaber liburu zahar, eta berri guztiek, batzuek deitzen dute *Labourt, eta bertzek *Labort: eta eskuaraz ere daritzat lehenago deitzen ahal zuketela *Laburdi, eta denborarekin B khendurik, P ezarri diotela:
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laburdi - (1712) ES.EHast , 160

(...)
Ekharri tut huna iphizpiku, eta Aita Saindu haukien deklarazinoak, ikhusteko, orai duela zazpi ehun urthe, eta oraino geroztik ere; nola gure herri hau deitzen zen *Laburdi, eta ez *Laphurdi: gauza bera emaiten darokute aditzera franzesezko, eta espainolezko autor, bai halaber liburu zahar, eta berri guztiek, batzuek deitzen dute *Labourt, eta bertzek *Labort: eta eskuaraz ere daritzat lehenago deitzen ahal zuketela *Laburdi, eta denborarekin B khendurik, P ezarri diotela:
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lau-urdi - (1712) ES.EHast , 161

(...)
Beraz laur uren artean dagoenaz geroztikan, khanore du, eta arrozoinekin erran diteke lehenbiziko hatsapenean izena eman ziotela *Lau-urdi, *Lau-urdun, edo *Lau-urdira
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lau-urdun - (1712) ES.EHast , 161

(...)
Beraz laur uren artean dagoenaz geroztikan, khanore du, eta arrozoinekin erran diteke lehenbiziko hatsapenean izena eman ziotela *Lau-urdi, *Lau-urdun, edo *Lau-urdira
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lau-urdira - (1712) ES.EHast , 161

(...)
Beraz laur uren artean dagoenaz geroztikan, khanore du, eta arrozoinekin erran diteke lehenbiziko hatsapenean izena eman ziotela *Lau-urdi, *Lau-urdun, edo *Lau-urdira
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdi, lau-urdi, lau urdun edo lauurdira - (1712) ES.OVASC , 4

(...)
Lapurdi, Lau-urdi, Lau urdun edo Lauurdira
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

lapurdi - (1712) ES.OVASC , 75

(...)
Lapurdi da escuarazco, edo bizcaitar icena
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

laburdi - (1712) ES.OVASC , 78

(...)
Eta Escuaraz ere daritçat lehenago deitcen ahal çuquetela Laburdi, eta demborarequin B khenduric, P eçarri diotela
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

laburdi - (1712) ES.OVASC , 73

(...)
Laburdi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

laburdin - (1712) ES.OVASC , 74

(...)
Laburdin, 'en Labort'
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

labort, labourt - (1712) ES.OVASC , 78

(...)
Batçuec deitcen dute Labort eta bertcec Labourt
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

lau-urtarrarequin - (1712) ES.OVASC , 318

(...)
Adj. Lau-urtarrarequin
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

lau-urtarrec - (1712) ES.OVASC , 320

(...)
Adj. Lau-urtarrec
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

lapurdi, lau-urdi - (1712 [1990]) DRPLV , III, 66. or. (2. oin oharra)

(...)
R. M. de Azkue dice en su Morfología vasca lo siguiente sobre el sufijo -di < -dui < -doi [1. oin oharra: Resurrección María de Azkue, Morfología Vasca, Bilbao 1925]. // "El derivativo toponímico di de Merelludi hinojal, en Berriatua (B), Elordi espinal, Lapurdi (nombre de un barranco de Elgeta (O) en que con frecuencia eran asaltados viajeros) lo hemos introducido en neologismos como gaztedi Juventud y el nombre de nuestra Corporación". Y en una nota añade: "El pueblo dice gazteri como zaarreri, txikiteri, ontziteri... etc., siendo eri el sufijo y no di", MV, p. 29, §27. // Más adelante escribe: "Di (B, O), doi (BN, L, R, S), dui (B). Apenas suenan ya no siendo en Toponimia: Elordi espinal, Arantzadi espinal, Merelludi hinojal, sagardui manzanal, ilardui arvejal, astui peñascal. No son, sin embargo, arbitrarios los neologismos gaztedi juventud y Euskaltzaindi Academia de la lengua vasca, liter. conjunto de cuidadores del vascuence; pues aun en Toponimia hay vocablos en que a este sufijo le sirven de tema seres animados. En territorio de Elgeta (B) hay una encaiñada, según se baja hacia Eibar, llamada Lapurdi que fué un tiempo, dicen los del pueblo, refugio de salteadores; denominación que, según me aseguran, es la de un cortijo de Murelaga (B) y, como es sabido, lleva también una de las regiones vascas. Gizadi gente, grupo de hombres y umedi (Ubillos y Aguirre) caterva de niños, son voces populares", MV, p. 81, §100 [2. oin oharra: J. M. Hiribarren da una etimología parecida, la cual, si Larramendi hubiera vivido en aquel momento le habría satisfecho de alguna manera, en su epopeya Escaldunac, Bayonan 1853, p. 42: Nola baita sagardi sagar dia deitzen, / Escaldunac icena eman Baionari / Laphurdi, nola ohoin toki segurari", 'De la misma forma que sagardi se llama sagar dia / los hablantes vascos dieron nombre a Bayona / Laphurdi, como lugar seguro de ladrones'. Como se ve emplea dia autónomamente y con sentido colectivo, tal como veremos más abajo en relación con Larramendi. // Joannes d'Etcheberri el de Sara habla de otra manera en la primera parte del siglo XVIll: "Lapurdi, Lau-urdi, Lau urdun edo Lau urdira". "Laburdiri escuararen hatsapenac", p. 4, cfr. Obras vascongadas del doctor labortano Joannes d'Etcheberri (1712) con una introducción y notas por Julio de Urquijo e Ibarra, Paris 1907. Aparece así precisamente en el título de un trabajo suyo que fue publicado en 1718 y que se recoge en el citado libro: "Lau-urdiri gomendiozco carta, edo guthuna", pp. 299-323. Tampoco puede sostenerse esta etimología, ya que en lengua vasca una consonante oclusiva sonora intervocálica no ha podido pasar normalmente a ser sorda. En castellano, sin embargo, una sorda en la misma situación ha pasado a ser sonora, pero no al revés].
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

laburdi, lau-urdi - (1712 [1990]) DRPLV , III, 48. or. (2. oin oharra)

(...)
R. M. Azkue-k bere Morfología vasca-n -di < -dui < -doi berrekailuaz dio [1. oin oharra: Resurrección María de Azkue, Morfolog{a Vasca. Bilbao 1925]: // "El derivativo toponímico di de Merelludi hinojal, en Berriatua (B), Elordi espinal, Lapurdi (nombre de un barranco de Elgeta (G) en que con frecuencia eran asaltados viajeros) lo hemos introducido en neologismos como gaztedi Juventud y el nombre de nuestra Corporación". Eta nota baten gaineratzen du: "El pueblo dice gazteri como zaarreri, txikiteri, ontziteri... etc., siendo eri el sufijo y no di", MV, 29 orc., §27. // Aurrerago dio: "Di (B, G), doi (BN, L, R, S), dui (B). Apenas suenan ya no siendo en Toponimia: Elordi espinal, Arantzadi espinal, Merelludi hinojal, sagardui manzanal, ilardui arvejal, astui peñascal. No son, sin embargo, arbitrarios los neologismos gaztedi juventud y Euskaltzaindi Academia de la lengua vasca, liter. conjunto de cuidadores del vascuence; pues aun en Toponimia hay vocablos en que a este sufijo le sirven de tema seres animados. En territorio de Elgeta (B) hay una encañada, según se baja hacia Eibar, llamada Lapurdi que fué un tiempo, dicen los del pueblo, refugio de salteadores; denominación que, según me aseguran, es la de un cortijo de Murelaga (B) y, como es sabido, lleva también una de las regiones vascas. Gizadi gente, grupo de hombres y umedi (Ubillos y Aguirre) caterva de niños, son voces populares", MV, 81 orr., §100 [2. oin oharra: Etymologia berdintsua. eta orduan Larramendi bizi izan balitz nolabait atsegin zukeena. emaiten du J. M. Hiribarren-ek bere Escaldunak epopeian, Bayonan 1853, 42 orr.: Nola baita sagardi sagar dia deitzen, / Escaldunac icena eman Baïonari / Laphurdi, nola ohoin toki segurari". Multzoaren zentzuan autonomo moduan darabil dia, Larramendi-ren hiztegian datorren erara, beherago ikusiko dugunez // Beste era batera mintzo da loannes d'Etcheberri Sara-koa XVIn-garren mendeko lehenengo partean: "Lapurdi, Lau-urdi, Lau urdun edo Lau urdira", "Laburdiri escuararen hatsapenac", 4 orr., cfr. Obras vascongadas del doctor labortano Joannes d'Etcheberri (1712) con una introdllcción y notas por Julio de Urquijo e Ibarra, París 1907. Hain zuzen ere liburu berean datorren 1718-garren urtean argitara emaniko bere lan baten tituluan bertan agertzen da horrela: "Lau-urdiri gomendiozco carta, edo guthuna", 299-323 orr. Etymologia hau ere ezin sostenga daiteke, zeren berez kontsonante oklusivo ozen vokal arteko bat ez baita euskaraz historikoki gor bilakatu izan, bai, ordea. alderantziz gorra ozen erdaraz].
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

Lapurdi, o Labort - (1754 [1969]) LARR.CORG.TELL , 23

(...)
Sus aledaños por el Oriente son Lapurdi, o Labort, en Francia y Navarra; por el Mediodía parte de Navarra y Alava; por el Occidente el señorío de Vizcaya, y por el Septentrión el Océano Cantábrico (23)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: LARR.CORG.TELL

Labort - (1754 [1969]) LARR.CORG.TELL , 12, 36, 59, 130, 239, 279, 293, 295, 296, 297, 299

(...)
¿quién no se ha de reír leyendo en Moreri y sus autores, en la voz Parlement, que el parlamento de Burdeos se extiende a éstos y a otros países y parte a Vizcaya, porque se entiende a los vascongados de Labort? (12) [...] La de Larramendi, en jurisdicción de la misma Azcoitia, hacia Loyola, agua sulfúrea medicinal de la misma especie y de los mismos efectos que las aguas de Cambó, en Labort, de Francia (36) [...] Súrtense comúnmente por el mar, especialmente de la Bretaña y de la provincia inmediata de Labort (59) (36, 59) [...] Llamaríanse seroras de sorores. En vascuence así se llamaban antes la monjas, y hoy así las llaman los vascongados de Labort, en Francia, y de aquí se llaman y firman muchas de las conunidades de monjas: Sor Juana de la Cruz, Sor María de la Pasión, sincopando el nombre de Soror, que es modesto y cuadra bien a las que viven en comunidad (130) [...] Con este nombre del tamboril entiendo el conjunto de la flauta y del tambor más corto y estrecho que el atabal, y se acompañan juntos. Se diferencia de los tamburinos o tuntunes de Francia, en Labort y Baja Navarra, en que aquí las flautas son más largas, dulces y sonoras y en que en Guipúzcoa usan tamborcillos y en Labort una especie de arpa con cuerdas gruesas, heridas del palo, suenan roncamente y sin tanta bulla como nuestro tamborcillo (239) [...] Esta en general se llama eusquera, euscara, escuara, uscara, según los países, y es el nombre que nuestra lengua tiene para sí misma, no contentándose con decir lengua de Guipúzcoa, de Vizcaya, Labort, Zuberoa, Navarra, España; y a toda lengua forastera llama también con nombre particular erdera, erdara, y es primorcito que no tiene otra lengua (279) [...] Pues ¿no es mejor usar de las [voces] vascongadas de otro dialecto que no de las castellanas? Claro está que es mejor, porque en fin son voces de la misma lengua general de estos países, y en el modo que tienen se conce ser vascongadas, y son más inteligibles que no las castellanas. Dicen tontos que ésas son voces del vascuence de Vizcaya, de Navarra, o de Labort o Zuberoa. Y ¿de dónde son las sublimidades, refulgentes, ráfagas, extáticas y otros mil que encajáis en vuestros sermones sagrados? ¿Son del vascuence de la corte? (293) [...] En el Arte y Diccionario he hablado mucho de los dialectos del vascuence, que está derramado en España por las provincias de Guipúzcoa, Vizcaya, Alava y Navarra la Alta, y en Francia por Navarra la Baja, Labort y Zuberoa o país de Soule (295) [...] Lo cuarto: El cha, che, chi, cho, chu, pronunciado a la española, lo escriben como también en Labort, tcha, tche, etc., porque sin la t, acostumbrados a la pronunciación francesa, pronuncian Charité, Cyarite, la y consonante (296) [...] En Labor se han dedicado más que en ninguna parte a hablar y escribir en vascuence y a predicar la palabra de Dios con toda limpieza, decencia y eficacia (297) [...] Dicen en el Confiteor, en Labort: Maria beti Virgina doatsuari, Iondone, Iones [sic] Bauptista doatsuari, Iondone Petri ta Paulo Apostuluei, ta Iondone guiciei. Y fuera de esas ocasiones se valen del Santo y Santa (299)
(...)

Zer: Lurraldea (Lapurdi)
Non: Euskal Herria
Jatorria: LARR.CORG.TELL

labourt - (1756-1815) CASS , 139

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: CASS

lapurdi - (1821) Monho , 58

(...)
Koplari aprendiz batek gogoan pasatu badu Bertsu hotz batzuen bidez *Lapurdi gobernatu, Sinets beza frogaturik enganioan zela, Lapurtarren xoratzeko bertzerik behar dela
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

lapurdin - (1821) Monho , 60

(...)
*Lapurdin zer egiten du arbaso-etorkiak
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 458. or.

(...)
*ETxahun *Ziberuan, *Athillo *Laphurdin, Bvrvzagi direnak, khantore egitin, Ezpeikirade beldvr aphezik jin-dadin Eraman deikienik hartan *Uskal herrin, Jokhatvren deregv hek plazer direnin
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdiko - (1852) Gy , 906

(...)
duela zenbait denbora erakurtzearekin bi fable multzo, bata Suberotar Yaun batek, bertzea *Gipuzkoako Yaun Aphez batek bertsutan publikatuak: ethorri zitzaitan gutizia *Laphurdiko hitzkuntzan lan beraren egiteko; ez hek baino hobeki egin beharrez segurki; baina bertzela, eta *Laphurdiko mintzoaren arabera
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdiko - (1852) Gy , 906

(...)
duela zenbait denbora erakurtzearekin bi fable multzo, bata Suberotar Yaun batek, bertzea *Gipuzkoako Yaun Aphez batek bertsutan publikatuak: ethorri zitzaitan gutizia *Laphurdiko hitzkuntzan lan beraren egiteko; ez hek baino hobeki egin beharrez segurki; baina bertzela, eta *Laphurdiko mintzoaren arabera
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1852) Gy , 60

(...)
*Laphurdin zurralzaillea
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 96

(...)
Ithurri onak dire herri guzietan, Ez da min emailerik *Laphurdi lurretan; Guziek dakharkete zintzurrari ona, Eta orratzen ere yanik gogorrena
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdiko - (1853) Hb.Esk , 124

(...)
*Laphurdiko yauregi nausi *Urthubia, Herri ederrenari dohakon lilia
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 125

(...)
Hamabortz ehun eta halamalau urthetan, *Urthubia *Laphurdin *Bailiren dretxotan
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdiko - (1853) Hb.Esk , 126

(...)
Benedikatzeko da *D'Abbadie yauna, *Laphurdiko yendea mugitu duena
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 127

(...)
Yaun hori aiphatzen dut *Laphurdin delakotz, Eta egiak ere nahi duelakotz Ondoan yakitea, nola Eskalduna Maitatu izan duen, guziz gehiena
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 151

(...)
*Laphurdi bazterrean, iphar alderditik, *Bardoitz mendixken puntan, errekak artetik, Ikusten da airean bere lur mehekin, Etxeak dituela xuri gusturekin
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 154

(...)
Denbora zaharrean etzen Eskalduna *Baiona hiri izen *Laphurdi zuena, *Nobenpopulanian zuen aitzindari, Hortzak zorrotz zagona bethi gerlateri
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdia - (1853) Hb.Esk , 154

(...)
bizi baitziren urrun haren bidetarik, Eskaldunek izena eman gaxtotarik; Lur ala itsasotik zohakon yendea, Gehiena zelakotz bertzenen zalea, Deithu zuten atzetan hekien tokia, Egia zen bezala, hiri *Laphurdia
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 155

(...)
Mende hamabian zen *Laphurdi izena, Utzi, baia on gatik, deitzeko *Baiona
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 107

(...)
*Hasparnen egiten da merkatu handia, Erran ere diteke *Laphurdin nausia; Nondik nahi yotzen du aziendak harat; Badohake beharra metan hautatzerat, Ez du tokiak egin merkatu omena, Hertsiki ikusten da yende biltzen dena, Bainan onak baitziren bethi herritarrak, Lehia hartu harat tratante zuhurrak
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 156

(...)
*Laphurdin hedatu naiz, bainan ez bertzetan: Hala izen handiak saltatu orotan: *D'Abbadie, errege arras *Ithurrotzen; *Aitoren seme zilhar, *Salha *Aiziritzen; Eskaldunen lorea, *Arxu *Xuberoko, Luma eta bihotzez lehena lerroko; *Atharrazko Eliza aphaintzen duena, Mintzari zuhur, pulit, *Baratzabal yauna; *Candelie, *Larzabalgo errotor ernea; *Goity, *Donibaneko errotor urrea; *Yauregiberry, *Pagol, *Larre, *Etxegaray, *Elissondo, *Rospide, *Pen, *Elizagaray, *Lardapide, *Kurutxet, Nafartar semeak, Aphez on, yakin, eta herriko loreak; *Erro, Eskaldun handi eta yakinena, Berritan herioak eraman daukuna: *Carlosen aldeko zen, handizki aitua, Gora behera denek ezin mudatua;
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 114

(...)
Ilkhi gaiten *Uztaiztik hainitz on erranik, Herri hori liteke *Laphurdin maitenik: Damurik dituela yende yeloskorrak, Elkharri egortzeko bihotz min sarkorrak
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 85

(...)
*LAPHURDI
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 85

(...)
Seigarren mendea zen eskas bortz urtheren, *Laphurdin hedatzean Eskaldun lerroen
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laurdi - (1853) Hb.Esk , 85

(...)
Azkenik behar bada *Laurdi kantatu, Gutik lan gaitzagorik dute besarkatu, Ez gaitz delakotz hanbat kanten emaitea, Bainan minbera baita egia maitea
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 85

(...)
*Laphurdi *Franzian da, Eskaldun herria, Gure aitek zioten khendu elhorria, hek kasatu laphurra han zena gordetzen, Bazterrak zituela ikharaz bethetzen
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdik - (1853) Hb.Esk , 86

(...)
Hola ditu *Laphurdik hegalak hedatzen, *Gaskoin, *Nafar, Español dituen yotzen
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdiko - (1853) Hb.Esk , 86

(...)
Lehenago izan zen *erroma handia hastapenean arras ohoin mindegia, Bainan garbitu zuen ethorki lan onez: *Laphurdiko ohoina etzen Eskaldunez
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 86

(...)
Tzarkeria duenak bizian laneko, *Laphurdin orai ere ezin higatuko: Lehenago gaxtoak estali baditu, Nihork hekin itzalak hain higuin ez ditu
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 88

(...)
Hoita hamabortz herrik *Laphurdi egiten; Bakhotxak bere oldez argi erakusten
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 72

(...)
*Laphurdi, *Xuberoa, *Nafarroa biak, *Gipuzkoa, *Alaba, *Biskaiko hegiak, Nahi ditut hedatu bere andanetan, Eskaldunek ikusgai zein bere tokitan
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 90

(...)
Xume ala handiek *Laphurdin sinhesten, Zerurat beiratzea nihork ez sobresten; hortik heldu frankeza guzien oneko, Eta, ezpata gabe, bakea herriko: Balukete bazterrek bihotz altxagarri, Bakeak behar balu gizon galtzagorri
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 90

(...)
Hiru mendi badire, atheka bezla, *Laphurdi hegoatik beiratzen dutela
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdin - (1853) Hb.Esk , 119

(...)
Mila eta zazpian, *Brunet *Senpereko Gobernadorea zen *Baiona hiriko; Handik laster saldu zen haren yauregia, Azkenean nausitu hartaz *Urthubia; Bi etxek egin zuten gerlarik luzena, Zein behar zen agertu *Laphurdin lehena
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 42

(...)
Halakoek denboraz *Baiona bethetzen; Nola baita sagardi sagar dia deitzen, Eskaldunek izena eman *Baionari *Laphurdi, nola ohoin toki segurari
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 91

(...)
Gainetik ageri da *Laphurdi guzia, Nehondik ez baituke hanbat arraizia: Herri xurik dituzte harank bethetzen, Zilhar bezala urek artez distiatzen
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 42

(...)
Mintzo garen denboran, hainitz lekoetan, Etzen bertze herririk haren ezkinetan; Sasi eta oihanek estaltzen *Laphurdi; Geroztik han sorthua ahalka ez bedi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdik - (1853) Hb.Esk , 91

(...)
Zenbeiten arabera, lau& uren gaindia *Laphurdik izatu du ozaita handia; Lau uren erdia hainitzek hautatzen; Bertzek larren iphurdi dute murduskatzen Bainan hibaiak dire lauez gehiago, Mendiz ere *Laphurdi ur hesiz ez dago; Larretan balu berriz behar den iphurdi, Araberan sabelak ez luke non geldi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 91

(...)
Zenbeiten arabera, lau& uren gaindia *Laphurdik izatu du ozaita handia; Lau uren erdia hainitzek hautatzen; Bertzek larren iphurdi dute murduskatzen Bainan hibaiak dire lauez gehiago, Mendiz ere *Laphurdi ur hesiz ez dago; Larretan balu berriz behar den iphurdi, Araberan sabelak ez luke non geldi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 43

(...)
emeki du herriak yendea ikusi, Lehenik *Nafarroan egotua nausi, hedatzen kosta alde, *Laphurdi aldetik; Herririk zaharrenak gazte beraz hortik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 74

(...)
*Nafarroa-Behera, *Xubero, *Laphurdi, *Franziari zitzaiozkon partiletan geldi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurditik - (1853) Hb.Esk , 74

(...)
*Nafarroa-Behera hasten *Laphurditik, Mendixketan hedatuz iguzki aldetik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 93

(...)
Aberasten duena erdian *Laphurdi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdiri - (1853) Hb.Esk , 146

(...)
Hiru hogoita hamar urthe zituzkeien Mende hamekakoak, iduri guzien, Noiz ere *Garrokoak baitziren ageri, Ohore ziotela handiz *Laphurdiri
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 76

(...)
Anaia *Isidor du, *Laphurdi guzian, Bidetan aitzindari, omen berezian
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853) Hb.Esk , 233

(...)
Unhatzean pilotan, harroka gainetik Beira ematen ginen, ederren aldetik: Begietan gintuen *Laphurdi guzia
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

laphurdi - (1853 [1990]) DRPLV , III, 66. or. (2. oin oharra)

(...)
R. M. de Azkue dice en su Morfología vasca lo siguiente sobre el sufijo -di < -dui < -doi [1. oin oharra: Resurrección María de Azkue, Morfología Vasca, Bilbao 1925]. // "El derivativo toponímico di de Merelludi hinojal, en Berriatua (B), Elordi espinal, Lapurdi (nombre de un barranco de Elgeta (O) en que con frecuencia eran asaltados viajeros) lo hemos introducido en neologismos como gaztedi Juventud y el nombre de nuestra Corporación". Y en una nota añade: "El pueblo dice gazteri como zaarreri, txikiteri, ontziteri... etc., siendo eri el sufijo y no di", MV, p. 29, §27. // Más adelante escribe: "Di (B, O), doi (BN, L, R, S), dui (B). Apenas suenan ya no siendo en Toponimia: Elordi espinal, Arantzadi espinal, Merelludi hinojal, sagardui manzanal, ilardui arvejal, astui peñascal. No son, sin embargo, arbitrarios los neologismos gaztedi juventud y Euskaltzaindi Academia de la lengua vasca, liter. conjunto de cuidadores del vascuence; pues aun en Toponimia hay vocablos en que a este sufijo le sirven de tema seres animados. En territorio de Elgeta (B) hay una encaiñada, según se baja hacia Eibar, llamada Lapurdi que fué un tiempo, dicen los del pueblo, refugio de salteadores; denominación que, según me aseguran, es la de un cortijo de Murelaga (B) y, como es sabido, lleva también una de las regiones vascas. Gizadi gente, grupo de hombres y umedi (Ubillos y Aguirre) caterva de niños, son voces populares", MV, p. 81, §100 [2. oin oharra: J. M. Hiribarren da una etimología parecida, la cual, si Larramendi hubiera vivido en aquel momento le habría satisfecho de alguna manera, en su epopeya Escaldunac, Bayonan 1853, p. 42: Nola baita sagardi sagar dia deitzen, / Escaldunac icena eman Baionari / Laphurdi, nola ohoin toki segurari", 'De la misma forma que sagardi se llama sagar dia / los hablantes vascos dieron nombre a Bayona / Laphurdi, como lugar seguro de ladrones'. Como se ve emplea dia autónomamente y con sentido colectivo, tal como veremos más abajo en relación con Larramendi. // Joannes d'Etcheberri el de Sara habla de otra manera en la primera parte del siglo XVIll: "Lapurdi, Lau-urdi, Lau urdun edo Lau urdira". "Laburdiri escuararen hatsapenac", p. 4, cfr. Obras vascongadas del doctor labortano Joannes d'Etcheberri (1712) con una introducción y notas por Julio de Urquijo e Ibarra, Paris 1907. Aparece así precisamente en el título de un trabajo suyo que fue publicado en 1718 y que se recoge en el citado libro: "Lau-urdiri gomendiozco carta, edo guthuna", pp. 299-323. Tampoco puede sostenerse esta etimología, ya que en lengua vasca una consonante oclusiva sonora intervocálica no ha podido pasar normalmente a ser sorda. En castellano, sin embargo, una sorda en la misma situación ha pasado a ser sonora, pero no al revés].
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

laphurdi - (1853 [1990]) DRPLV , III, 48. or. (2. oin oharra)

(...)
R. M. Azkue-k bere Morfología vasca-n -di < -dui < -doi berrekailuaz dio [1. oin oharra: Resurrección María de Azkue, Morfolog{a Vasca. Bilbao 1925]: // "El derivativo toponímico di de Merelludi hinojal, en Berriatua (B), Elordi espinal, Lapurdi (nombre de un barranco de Elgeta (G) en que con frecuencia eran asaltados viajeros) lo hemos introducido en neologismos como gaztedi Juventud y el nombre de nuestra Corporación". Eta nota baten gaineratzen du: "El pueblo dice gazteri como zaarreri, txikiteri, ontziteri... etc., siendo eri el sufijo y no di", MV, 29 orc., §27. // Aurrerago dio: "Di (B, G), doi (BN, L, R, S), dui (B). Apenas suenan ya no siendo en Toponimia: Elordi espinal, Arantzadi espinal, Merelludi hinojal, sagardui manzanal, ilardui arvejal, astui peñascal. No son, sin embargo, arbitrarios los neologismos gaztedi juventud y Euskaltzaindi Academia de la lengua vasca, liter. conjunto de cuidadores del vascuence; pues aun en Toponimia hay vocablos en que a este sufijo le sirven de tema seres animados. En territorio de Elgeta (B) hay una encañada, según se baja hacia Eibar, llamada Lapurdi que fué un tiempo, dicen los del pueblo, refugio de salteadores; denominación que, según me aseguran, es la de un cortijo de Murelaga (B) y, como es sabido, lleva también una de las regiones vascas. Gizadi gente, grupo de hombres y umedi (Ubillos y Aguirre) caterva de niños, son voces populares", MV, 81 orr., §100 [2. oin oharra: Etymologia berdintsua. eta orduan Larramendi bizi izan balitz nolabait atsegin zukeena. emaiten du J. M. Hiribarren-ek bere Escaldunak epopeian, Bayonan 1853, 42 orr.: Nola baita sagardi sagar dia deitzen, / Escaldunac icena eman Baïonari / Laphurdi, nola ohoin toki segurari". Multzoaren zentzuan autonomo moduan darabil dia, Larramendi-ren hiztegian datorren erara, beherago ikusiko dugunez // Beste era batera mintzo da loannes d'Etcheberri Sara-koa XVIn-garren mendeko lehenengo partean: "Lapurdi, Lau-urdi, Lau urdun edo Lau urdira", "Laburdiri escuararen hatsapenac", 4 orr., cfr. Obras vascongadas del doctor labortano Joannes d'Etcheberri (1712) con una introdllcción y notas por Julio de Urquijo e Ibarra, París 1907. Hain zuzen ere liburu berean datorren 1718-garren urtean argitara emaniko bere lan baten tituluan bertan agertzen da horrela: "Lau-urdiri gomendiozco carta, edo guthuna", 299-323 orr. Etymologia hau ere ezin sostenga daiteke, zeren berez kontsonante oklusivo ozen vokal arteko bat ez baita euskaraz historikoki gor bilakatu izan, bai, ordea. alderantziz gorra ozen erdaraz].
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdo [...] “locustae lapurdenses” - (1862 [1966, 2011]) BAL.DUR.EHVB , I lib., 29. or. [IKER.27, 5. or. (Labourd)]

(...)
lapurdo [...] “Locustae lapurdenses”, Sidoine Apollinaire, 430-488, cité par Bal&Dul-Etudes, t. I, p. 29
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labourd - (1863) RAY.DTBP , introduction IV, VI, VII, X

(...)
II. CIVITAS BOATIUM (Bayonne). // Le pagus Laburdensis : le pays de Labourd [...] // Le pays de Cize : les pays de Cize, Arberoue, Ostabaret, vallées d'Ossés et de Baïgorry [...] II. Le diocèse de Bayonne : // 1º L'archidiaconé de Labourd ou de Bayonne : le pays de Labourd. // 2º L'archidiaconé de Cize : le pays de Cize, // L'archiprêtré de Baïgorry : la vallée de Baïgorry. // En Espagne, le diocese de Bayonne possédait les vallées de Bastan et de Lérin [...] La vicomté de Béarn paraît en 819; la Navarre se constitue en royaume vers 840; la vicomté de Dax est mentionnée vers 980, la vicomté d'Oloron en 1004, la vicomté de Montaner en 1032, la vicomté de Labourd en 1059, la vicomté d'Arberoue en 1080, les vicomtes d'Ossau avant le XIIe siècle, la vicomté de Soule en 1120, la vicomté de Baïgorry en 1168. // De tous ces fiefs, les vicomtés de Béarn et de Soule, le royaume de Navarre, subsisterent jusqu'en 1789 [...] LABOURD. // Les vicomtes de Labourd ayant disparu, leur autorité passa, au XIIIe siècle, au bailli d'Ustarits, dont les appels allaient au Sénéchal de Bayonne et au Parlement de Bordeaux. Les assemblées générales des communes du Labourd portaient le nom de Bilçar. // Le royaume de Navarre et le pays de Labourd avaient chacun un syndic particulier [...] Telle était l'organisation du territoire, lorsqu'un décret de I'Assemblée nationale, en 1790, forma le département des Basses-Pyrénées du Béarn, du pays de Soule, de la basse Navarre, du Labourd et Bayonne el de trente-deux communes de la généralité de Bordeaux. Il fut divisé en six districts : [...] 6º District d'Ustarits : le Labourd et Bayonne
(...)

Zer: Lurraldea, artzidiakonerria, bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: RAY.DTBP

labourd (le) - (1863) RAY.DTBP , 88a

(...)
LABOURD (LE), pays, arrond. de Bayonne. - Borné au N. par l'Adour, à l'E. par la basse Navarre, au S. par la Navarre espagnole et à l'O. par le golfe de Gascogne, le Labourd se composait des paroisses formant les cantons d'Espelette, Saint-Jean-de-Luz et Ustarits en entier; des cantons de Bayonne Nord-Ouest et Nord-Est, moins Bayonne et le Boucau; des paroisses de Bardos et de Guiche, du canton de Bidache; Bonloc, Hasparren , Macaye et Mendionde, du canton de Hasparren; Briscous, du canton de la Bastide-Clairence. - Episcopatus Lasburdensis, Laburdensis, v. 983 ( ch. et cart. du chap. de Bayonne). - Labort, 1120 (coll. Duch. vol. CXIV, fº 34). - Vallis quae dicitur Laburdi, 1186; Labord, XIIe se. (cart. de Bayonne, fº 13 et 32). - Labourt, 1320 (rôles gascons). - Le Labourd formait le premier archidiaconé de I'évèché de Bayonne. - Cette vicomté relevait du duché de Gascogne. - Le baill. de Labourd, dont le siége était à Ustarits, ressortissait au Sénéchal de Bayonne et portait ses appels au Parlement de Bordeaux. - Le nom antique du Labourd était Lapurdum. - On dit en basque Laphurdi
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: RAY.DTBP

laphurdi - (1863) RAY.DTBP , --

(...)
Laphurdi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

labourd - (1879 [1926]) LU.EIPRF , 153. or. [Euskera III-IV (1926), 120. or. (1. oharra)]

(...)
«Enia est surtout répandu dans le Labourd. D'autres régions se servent de baita ‘chez', mais parfois aussi ces deux postpositions sont conucrrement usitées dans une même localité».- Études sur les idiomes pyrénéens de la région française, par ACHILLE LUCHAIRE.- Paris, 1879, 153. or.
(...)

Zer: Probintzia
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: ETX.EEI

nalabord w.a. de_ - (1896, 1906 [1966, 2011]) BID.LBTLG , 90. or. [IKER.27, 76. or. (Indétermines Labourd)]

(...)
nalabord W.A. de_, témoin à Saint-Pierre-d’Irube, (Livre d’or p. 90)
(...)

Zer: Lekukoa
Non: Hiriburu
Jatorria: IKER.27

laburdi, lau-urdi - (1909) VIN.INTELB , 352. or.

(...)
Parmi les terminaisons à signaler il faut retenir les suivantes : tegi ou degi, toi ou doi, ti ou di; ces trois particules ont des significations analogues; la première exprimant l’idée d’habitation, la seconde celle d’abri, et la troisième celle d’occupation : Apheztegi «demeure de l’abbé (laïque)», Barrandegi (barren) «salle, hall, extrême, cour intérieure», Ameztoi «couvert de chênes tauzins», Ilhardoi «planté de haricots», Amezti «couvert de chênes tauzins; Zugarramurdi «cours d’eau venant des massifs d’ormeaux»; et sans doute Laburdi pour Lau-urdi «arrosé par quatre eaux, par quatre rivières», le pays de Labourd avec la Bidassoa, la Nivelle, la Nive et la Bidouze
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: VIN.INTELB

laphurdi, lapurdi, laburdi - (1912) VIN.TB , 409. or.

(...)
Bayonne est au confluent de la Nive et de l’Adour [...] les Romains auraient-ils donné à la citadelle qu’ils élevaient là le nom du pays Lapurdum [...] Mais que dire de « pays de voleurs », ou a « de brigands », vieille étymologie grotesque que M. de Jaurgain conserverait pour Laphurdi? Il serait presque aussi fantastique que « puits de vérité » pour Guipuzcoa et « deux fois Caïns » pour Biscayens. Que des voyageurs, des voisins malveillants, appellent « voleurs » ou « brigands » les habitants d’une certaine région, cela est assez ordinaire, mais il ne s’agit généralement que d’une localité, d’une région restreinte et jamais d’un pays aussi étendu que le Labourd. Je sais bien que les Basques avaient au moyen âge une fort mauvaise réputation : les pèlerins de Saint-Jacques notamment se plaignaient d’être pillés et rançonnés par eux ; mais ils ne traversaient point le Labourd : ils passaient par la Basse-Navarre, Saint-Jean-Pied-de-Port et Roncevaux. Il est difficile d’admettre au surplus que des gens s’appellent eux-mêmes « voleurs, trompeurs, fripons ». C’est pourquoi la meilleure explication de Laphurdi, Lapurdi, Laburdi, m’a paru être celle que m’a suggérée l’orthographe du Dr Etcheberry, lau-urdi, « pays des quatre eaux, des quatre cours d’eau (Bidassoa, Nivelle, Nive et Bidouze ou Adour) et il convient de l’adopter jusqu’à nouvel ordre. // Le suffixe di ou ti n’indique point la quantité mais la nature, la qualité : urdi « terrain où il y a de l’eau »
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: VIN.TB

lau-urdi - (1912 [1712]) VIN.TB , 409. or. [Etx. Sarakoa]

(...)
C’est pourquoi la meilleure explication de Laphurdi, Lapurdi, Laburdi, m’a paru être celle que m’a suggérée l’orthographe du Dr Etcheberry, lau-urdi, « pays des quatre eaux, des quatre cours d’eau (Bidassoa, Nivelle, Nive et Bidouze ou Adour) et il convient de l’adopter jusqu’à nouvel ordre
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: VIN.TB

lapurdi - (1925 [1990]) DRPLV , III, 65. or.

(...)
R. M. de Azkue dice en su Morfología vasca lo siguiente sobre el sufijo -di < -dui < -doi [1. oin oharra: Resurrección María de Azkue, Morfología Vasca, Bilbao 1925]. // "El derivativo toponímico di de Merelludi hinojal, en Berriatua (B), Elordi espinal, Lapurdi (nombre de un barranco de Elgeta (O) en que con frecuencia eran asaltados viajeros) lo hemos introducido en neologismos como gaztedi Juventud y el nombre de nuestra Corporación". Y en una nota añade: "El pueblo dice gazteri como zaarreri, txikiteri, ontziteri... etc., siendo eri el sufijo y no di", MV, p. 29, §27. // Más adelante escribe: "Di (B, O), doi (BN, L, R, S), dui (B). Apenas suenan ya no siendo en Toponimia: Elordi espinal, Arantzadi espinal, Merelludi hinojal, sagardui manzanal, ilardui arvejal, astui peñascal. No son, sin embargo, arbitrarios los neologismos gaztedi juventud y Euskaltzaindi Academia de la lengua vasca, liter. conjunto de cuidadores del vascuence; pues aun en Toponimia hay vocablos en que a este sufijo le sirven de tema seres animados. En territorio de Elgeta (B) hay una encaiñada, según se baja hacia Eibar, llamada Lapurdi que fué un tiempo, dicen los del pueblo, refugio de salteadores; denominación que, según me aseguran, es la de un cortijo de Murelaga (B) y, como es sabido, lleva también una de las regiones vascas. Gizadi gente, grupo de hombres y umedi (Ubillos y Aguirre) caterva de niños, son voces populares", MV, p. 81, §100 [2. oin oharra: J. M. Hiribarren da una etimología parecida, la cual, si Larramendi hubiera vivido en aquel momento le habría satisfecho de alguna manera, en su epopeya Escaldunac, Bayonan 1853, p. 42: Nola baita sagardi sagar dia deitzen, / Escaldunac icena eman Baionari / Laphurdi, nola ohoin toki segurari", 'De la misma forma que sagardi se llama sagar dia / los hablantes vascos dieron nombre a Bayona / Laphurdi, como lugar seguro de ladrones'. Como se ve emplea dia autónomamente y con sentido colectivo, tal como veremos más abajo en relación con Larramendi].
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdi, lapurdo - (1925 [1990]) DRPLV , III, 66-67. or.

(...)
En mi opinión, antes de entrar de lleno en el tema que queremos analizar, deben hacerse algunas observaciones a lo que afirma Azkue: // a) Aun cuando se aceptase como correcto que el topónimo Lapurdi tuviera originariamente en su formación el sustantivo lapur, ‘ladrón', no estaría nada claro que eventualmente contara con el referido sufijo -di añadido. Al menos habría que demostrarlo, y ciertamente quien tendría que hacerla es la misma persona que formula la hipótesis. En cualquier caso, el nombre del famoso territorio vasco está vinculado a la forma Lapurdo, nombre de un oppidum que, según aparece a finales del siglo IV en Notitia Dignitatum, e incluso más tarde, estaba situado en las inmediaciones de Bayona [3. oin oharra: Lo que dice el Docteur Jacques Lemoine en Toponymie du Pays Basque français et des Pays de I'Adour, Paris 1977, sobre la etimología de Lapurdo es absolutamente inaceptable: "Le nom peut se comparer alors a Eburodunum (eburos, g. sanglier. ivoire ou if) qui a donné A VERDON, Loir-et-Cher, EMBRUM, Hautes-Alpes, et YVERDON en Suisse". p. 39. Ya que lo único que demuestra es que es un fanático seguidor del mito francés nos ancêtres les gaulois, difundido como consecuencia del desarrollo del romanticismo, y separándose. naturalmente, de la objetividad necesaria para llevar a cabo trabajos de investigación de tal naturaleza]. Por lo que hay que empezar por aceptar que en un principio tenía la variante Lapurdo. Y, siendo ésto así, la forma Lapurdi no sería más que el doblete de Lapurdo, de la misma forma que en la Edad Media el nombre de persona Sanchi constituía la variante de Sancho, o que Ilurdo -véase Illurdo testis (año 973, Albelda. doc. 25) [4. Oin oharra: Antonio Ubieto Arteta, Cartulario de Albelda, Valencia 1960]- era simplemente el doblete de *Ilurdi > Ilurde -véase Bazcoare Ilurde (año 1366, PN-XIV. F.Est., p. 611) [5. oin oharra: Juan Carrasco Pérez, La población de Navarra en el siglo XIV, Pamplona 1973] en Esteilla, Val d'Amescoa-, y por esa vía tendríamos que recurrir a la antroponimía en busca del origen que podría corresponder al antiguo término Lapurdi. No hay que olvidar que paralelamente existía en latín el nombre de persona Latronius, CIL, VI, 1057, IX, 5391, y como cognomen también Latro. cfr. M. Papaleius Latro, CIL, XI, 697 [6. oin oharra: Cfr. Wilhelm Schulze, Zur Geschichte lateinischer Eigennamen, Berlin, 1904, p. 178. Hay también ediciones de los años 1933 y 1940], Boutia Latroni f. (Vives, Insc. Esp. Rom., nº 5319, Seguras de Arriba, Cáceres) [7. oin oharra: José Vives, Inscripciones latinas de la España romana, Barcelona 1971, Indices. Barcelona 1972], L. Iunio Latrone (id., nº 1082, Mérida), y en un concilio de la Iglesia que tuvo lugar en Burdeos el siglo IV aparece incluso Latroniano, llevando el nombre el sufijo -ano añadido, como era normal entonces e incluso mucho tiempo después (años 384-385, Concilia Galliae, Concillium Bvrdigalense) [8. oin oharra: Concilia Galliae, A.314-A.506. id, A.511-A.695. Ed. Munier, Tvrnholti 1963] y en la Edad Media Bela Latro comite tenente Salinas (año 1157, Sto. D. de la Calzada, nº 32) [9. oin oharra: Agustín Ubieto Arteta, Cartularios (I, II y lll) de Santo Domingo de la Calzada, Zaragoza 1978], y, situándonos en nuestro tiempo, debe recordarse el concocido apellido Ladrón de Guevara.
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdi - (1925 [1990]) DRPLV , III, 47, 50. or.

(...)
R. M. Azkue-k bere Morfología vasca-n -di < -dui < -doi berrekailuaz dio [1. oin oharra: Resurrección María de Azkue, Morfología Vasca. Bilbao 1925]: // "El derivativo toponímico di de Merelludi hinojal, en Berriatua (B), Elordi espinal, Lapurdi (nombre de un barranco de Elgeta (G) en que con frecuencia eran asaltados viajeros) lo hemos introducido en neologismos como gaztedi Juventud y el nombre de nuestra Corporación". Eta nota baten gaineratzen du: "El pueblo dice gazteri como zaarreri, txikiteri, ontziteri... etc., siendo eri el sufijo y no di", MV, 29 orc., §27. // Aurrerago dio: "Di (B, G), doi (BN, L, R, S), dui (B). Apenas suenan ya no siendo en Toponimia: Elordi espinal, Arantzadi espinal, Merelludi hinojal, sagardui manzanal, ilardui arvejal, astui peñascal. No son, sin embargo, arbitrarios los neologismos gaztedi juventud y Euskaltzaindi Academia de la lengua vasca, liter. conjunto de cuidadores del vascuence; pues aun en Toponimia hay vocablos en que a este sufijo le sirven de tema seres animados. En territorio de Elgeta (B) hay una encañada, según se baja hacia Eibar, llamada Lapurdi que fué un tiempo, dicen los del pueblo, refugio de salteadores; denominación que, según me aseguran, es la de un cortijo de Murelaga (B) y, como es sabido, lleva también una de las regiones vascas. Gizadi gente, grupo de hombres y umedi (Ubillos y Aguirre) caterva de niños, son voces populares", MV, 81 orr., §100 [2. oin oharra: Etymologia berdintsua. eta orduan Larramendi bizi izan balitz nolabait atsegin zukeena. emaiten du J. M. Hiribarren-ek bere Escaldunak epopeian, Bayonan 1853, 42 orr.: Nola baita sagardi sagar dia deitzen, / Escaldunac icena eman Baïonari / Laphurdi, nola ohoin toki segurari". Multzoaren zentzuan autonomo moduan darabil dia, Larramendi-ren hiztegian datorren erara, beherago ikusiko dugunez // Beste era batera mintzo da loannes d'Etcheberri Sara-koa XVIn-garren mendeko lehenengo partean: "Lapurdi, Lau-urdi, Lau urdun edo Lau urdira", "Laburdiri escuararen hatsapenac", 4 orr., cfr. Obras vascongadas del doctor labortano Joannes d'Etcheberri (1712) con una introdllcción y notas por Julio de Urquijo e Ibarra, París 1907. Hain zuzen ere liburu berean datorren 1718-garren urtean argitara emaniko bere lan baten tituluan bertan agertzen da horrela: "Lau-urdiri gomendiozco carta, edo guthuna", 299-323 orr. Etymologia hau ere ezin sostenga daiteke, zeren berez kontsonante oklusivo ozen vokal arteko bat ez baita euskaraz historikoki gor bilakatu izan, bai, ordea. alderantziz gorra ozen erdaraz] [...] lñaki Linazasoro-k dioenez [11. oin oharra: Iñaki Linazasoro, Caseríos de Guipúzcoa, 21 ed., San Sebastián 1974] EIgeta-n badira baserri bi Lapurdi azpikoa eta Lapurdi gañekoa izenekoak, zein joan den mendean Nomenclator de la provincia de Guipúzcoa delakoan [12. oin oharra: Nomenclátor de la provincia de Guipúzcoa, 1857-garren urteaz geroztik] Lapurdi eta Lapurdi-echeberri erara izkribatzen baitira. Kasu honetan ez ote da, besterik gabe, herrialde ezagunak daraman izenaren errepikatze hutsa, anthroponymiatik zuzenean ez baletor? Pentsatzeko da, bestalde, Azkue-k aipatzen duen Lapurdi toponymoa herri bereko baserri horien izenari loturik dagokeela. Nolanahi dela Nafarroa-n, Xll-garren menderako ageri da Lapurdiola (1110 urtea, Leire, f.272, ikus R. Ciérvide, FLV. 25 [1977]), eta Orreaga-ko dokumentu baten, 1284-garren urtean Lapurdi ola, hau da, 'Lapurdi izenekoaren ola, erdaraz bustaliza' [13. oin oharra: Cfr. José María Lacarra, Vasconia Medieval, Historia y Filología, San Sebastián 1957, 44 orr.] // Lapurdi-n bertan, beste alde batetik, egungo egunean ez da lapur hitza arrunt erabiltzen ohoin baizik, baina Azkue-ren hiztegiaren arauera azkenengo honen ondoan ñapur hypokoristikoak korritu izan du Nafarroa Beherean, Zuberoa-n eta Erronkari-n, hau da, napur aldagarriaren palatalizazioduna. Arrazoi honegatik Ifarraldean Lapurdi izen propioan dagokeen lapur hitzari ez diote zentzu mespretxagarririk aurkitzen.
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapuŕdi'ko, lapuŕdi'n - (1926) ETX.EEI , Euskera III-IV (1926), 94, 120. or.

(...)
Ituŕtxoko (Lapuŕdi'ko Itxasu'n...) 94. or.; Luchaire'n iritziz enia Lapuŕdi'n esaten dute; beste Prantzia'ko euskal luŕaldetan baita da atzizki aren oŕdekua [...] Nik jakin detanez Lapuŕdi'n eta Bidasoa'ren eŕtzean dauden napaŕ-eŕi batzuetan darabilte baita 120. or.
(...)

Zer: Probintzia
Non: Euskal Herria
Jatorria: ETX.EEI

lapurdum - (1945) CB.MAT , VII-2, P.154

Zer:
Non:
Jatorria: CB.MAT

laburdi, labort, labourd - (1956) M.IFOV , 180. or.

(...)
En posición intervocálica [leherkariez ari da] se mantienen inalteradas en principio. En algunas zonas dialectales (suletina, bajo-navarra y, en menor grado, labortana) aparecen en algunos casos como aspiradas. // Esta conservación distingue el área vasca de las regiones románicas vecinas que, con la excepción de la zona pirenaica, sonorizan las oclusivas sordas en esa posición: // Lap(h)urdi, Lapurdum (Not. Dign.). Existe también la variante Laburdi (rom. Labort, Labourd)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: M.IFOV

lap(h)urdi, lapurdum - (1956) M.IFOV , 172. or.

(...)
Lap(h)urdi, Lapurdum (Sancta maria de Lapurde, CSM 263, año 1108) puede explicarse sin admitir un cambio –u > -i, del que hay ejemplos aislados en apelativos vascos (gezi < gaesu, muki < muccu, maingi < mancu; existen también muku y maingu). Gavel (Ph. b., 58-59) supone este cambio en urki “abedul” fundándose en el ap. Durcudoy y en el nombre oficial Durcuit, vasc. Urketa (B. Nav.). Cf. también Urkuola en Ataun (Guip.) (AEF 8, 1928, p. 73). [d oharra: J. Arin, “Toponimia del pueblo de Ataun”, 57-151]
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: M.IFOV

domicu lapurdico - (1957) GLAR.GPNASJ , 106 [M.NLCDI, FLV 1, § 9, 44. or.]

(...)
En nombres vascos hay, junto al frecuente -ko (cf. Domicu Lapurdico 'de Labort', 106, pechero de la Ulzama), escasos ejemplos de étnicos en -(t)ar
(...)

Zer: Antroponimoa, "pechero"
Non: Ultzama
Jatorria: M.NLCDI

lapurdum, lap(h)urdi, labort, labourd - (1959) M.FHV , 1.3 par., 050. or.

(...)
En toponimia, prueba de la fijeza de las vocales en euskera
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV

laphurtar, laphurdi-tar, laphurdi-ar - (1959) M.FHV , 12.15 par., 250. or.

(...)
Dado que la t, lo mismo que k, puede representar no sólo la inicial conservada del último miembro, sino también la final del primero, su valor como indicio para restituir una oclusiva inicial caída, queda necesariamente disminuido. En estas condiciones, por otra parte, la descomposición es frecuentemente insegura. ¿Cómo hay que analizar p. ej. laphurtar 'labortano' o zaltoki (Oih. Prov. 127) 'silla de montar'? Podría tratarse lo mismo de *Laphurdi-tar, *zaldi-toki, que de *Laphurdi-ar, *zaldi-oki
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV

lapurdi (labourd) - (1966) DASS.HHIE , 3. or.

(...)
I.- LAPURDI (Labourd) [izenburua]
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: DASS.HHIE

labourd - (1966 [2011]) IKER.27 , 72. or. (izenburua)

(...)
INDÉTERMINÉS DU LABOURD
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labourd - (1966 [2011]) IKER.27 , 49. or. (Mendionde)

(...)
Bien que la paroisse de Mendionde fût située en Labourd, les dîmes dites de Mendionde et de Lekorne, puis de Lekorne et d’Atizane appartenaient au roi de Navarre qui les concèda en 1364 au Seigneur de Garro, en 1389 à Urtungo de Soraburu, puis en 1394 à G.E. de Garro à qui elles restèrent au moins jusqu’en 1408
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

labourd (laphurdi, laburdi) - (1966 [2011]) IKER.27 , 5. or. (izenburua)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

lapurdi - (1966 [2011]) IKER.27 , 95. or. (Habitants Basques Bayonne)

(...)
la burdiz Petrus de_, Lapurdi = Labourd
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

lapurdi - (1966-1973 [2005]) IÑ.SATR.PV , 47. or.

(...)
Toponimoa
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: IÑ.SATR.PV

laburdi, lapurdi - (1968) SATR.DI , Euskera XIII, 96. or.

(...)
Lengo batez emen esan bezala, -di atzizkiaz xehetasun zonbait bildu ditut, eta zuen baimenarekin irakurriko. -Di botanika atzizkia? Galdera nagusia auxe izango litzake. Au zen, izan ere, gure zuzendari jaunak eskatu zigun azterketa. // Alare, joera asko ditu atzizki onek eta banaka banaka aipatu beharra izango ditugu. [...] 6.- ZUGAITZ EZ DIRENAK [...] Zugaitzez landako itzetan ere zernahi joskera mota ba da. Goazen pixkaka: // b) Erri izenak // Ozcoidi // Yoldi // Laburdi, Lapurdi // Zugarramurdi // Urdiroz // Ciordia // Izurdiaga // Zabaldica // Undiano // Ibardin
(...)

Zer: Herrialdea
Non: Euskal Herria
Jatorria: SATR.DI

kosta, lapurdi - (1974) LIZ.LUR , 55-57. or.

(...)
Lapurdi // 800 km2 eta 166.000 bizilagun, guti gora-behera, zeren Frantziako estadistiketarako ez baitago Lapurdirik. Bestalde, kantonamenduko, Frantziako eskualde banaketako kontaketek ere ez dute baliorik; zeren Lapurdi eta Nafarroa Behereko herriak nahasirik baitaude kantonamendu berberetan. Guk, gaurko bertako ekonomilari eta herri gizon batzuek -Ramuntxo Camblong eta bestek- egiten duten antzera, bi herrialdetan banatuko dugu Ifar Euskal Herria; baina ez Kosta eta Euskal Herri Barna deituaz. Hemen ez gatoz bat haien iritziekin: zeren Arabako Lautada ere Euskal Herri Barna baita, eta Bizkaia eta Gipuzkoa ere "Kosta" baitira. Horregatik, Lapurdi hartuko dugu alde batetik eta Zibero-Nafarroa Beherea edo, laburtzeko, Zibero-Nafarroa, bestetik. // Itsas hegi hutsa hartzeak herrialde meheegia egingo lukeenez, Lapurdi osoa hartzen dugu bere muga historikoetan, Nafarroa Beherearekiko mugei dagokienez, eta Aturi eta Gabe d'Oloron hibaiek bat egiten duten inguruetaraino. Landesei dagokiena gero aipatuko dugu. // Lapurdik eskualde historikoen tradiziorik ez duenez, eta bertakoek saioren bat egin arte, kantonamendu eskualdeei jarraituko diegu. // Baionako kantonamendu biek, Ifar-Ekialdekoak eta Ifiar-Mendebalekoak, herri hauek hartzen dituzte: Baiona, Angelu (Anglet), Bokale (Boucou [sic]), Lehuntze, Mugerre, Hiriburu (St.-Pierre d'Irube), Urketa, Arrangoitze, eta Basusarri. // Miarritzeko kantonamendua: Miarritzek bakarrik osatzen du. Hiru kantonamendu hauek hartzen dute Lapurdiko eta Ifarraldeko Euskal Herriaren eskualderik garrantzitsuena alde guztietatik. Bizilagunik gehien, dagoen industriarik gotorrena ere bertan dago, eta hiriburu nagusia, Baiona, ere bai. Departamendu baten, "euskal departamendu" baten aministrazgo hiriburutza, bestela ere nolabait denek onarturiko hiriburua den Baionari dagokio. // Donibane-Lohizungo kantonamenduak, Donibane-Lohizun, Askain, Bidarte, Biriatu, Ziburu, Getharia, Hendaia, eta Urruña herriak hartzen ditu, Lapurdiko Hegoaldeko Kostalde guztia alegia. Bigarren eskualdea garrantzitasunean; turismoari industriari baino askozaz gehiago lotua, tamalez; Estatu mugen trabak kenduaz, lortuko ahal du noizbait desiratzen duen ekonomia egituren aldaketa. // Ezpeletako kantonamendua, Ainhoa, Kanbo, Ezpeleta, Itsasu, Luhoso [sic], Sara eta Zuraide herriek egiten duten eskualdea da. Kantonarnendu hiriburua Ezpeleta bada ere, herri nagusia eta gotorrena Kanbo da, turismoari esker. Eskualde hau nolabait deitzekotan, Lapurdi Garaia deituko nuke. // Ustaritzeko kantonamendua, Ahetze, Arbona, Halsu, Jatsu, Larresoro, Senpere, Ustaritze eta Milafranga herriek osatzen dute, dudagabeko hiriburua Lapurdiko Biltzarren hiria, Ustaritze, delarik. Errobi hibaiaren erdialdea hartzen du gehienbat. // Hazparneko kantonamenduak, Lekhuine (Bonloc), Hazparne, Makea eta Mendiondo (Lekorne) lapurtar herriak hartzen ditu, Lapurdiko Ekialdean. Hemen Hazparnek izan du industria tradizio bat, azkenotan igotzen joan beharrean, gainbehera joan dena. Bertako eskolatik atera dira herri gizon iratzartzaile batzuk. // Bardoze eta Gixune, Bidaxuneko kantonamendukoak, eta Berezkoitze [sic] eta Ahurti, Bastidako kantonamendukoak, Iapurtarrak dira, Lapurdiren lfar-Ekialdean. Bidaxuneren (Bidache), Gramontarren domeinuko izanaren arrazoi feudotiarrak birkonsideratu behar Iirateke, gaurko harreman eta ekonomia aldeei eta interes geopolitikoei begiraturik, euskal muga "Gave d'Oloron" hibairaino eramanaz. Lapurdi ala Nafarroa-Behereari atxiki eskualde hori? Bertakoen estudioek eta geroak esan bezate. // St-Martin-de-Seigneux kantonamendua Baionako Komerzio Ganbarak hartzen du, Landesetako departamendukoa bada ere. Eta, egia esan, eskualde hori (Tarnos eta inguruko herriak hartzen dituena) Baionako interlandekoa da eta ez Mont-de-Marsan-ekoa. Lapurdi izena Baionako "Lapurdun" izen zaharretik baldin badator, bere inguru natural guztia hartu behar luke: Aturi hibaiak Hegoalderuntz itzulia egiten duen ondotik, Boucou-Vieux-erainoko mugatik Hegoalderuntz. Recherces sur la Ville et sur l'Eglise de Bayonne, Veillet-Dubarat-Daranatz-en eskulan eta oharren hiru tomoetan, Baionaren Boucou-Vieux-erarteko jurisdizio eta eskubideen berri ematen da. Eskualde hau hondar hutsa zen ia dena lehenago; baina gaur Baionaren espansioaren lurralderik aproposena. Noizbait Frantziako Estatuko "citoyen" euskaldunek departamendu bat lortzen badute, eskualde hau euskal eremuan sartzen ahalegindu behar lukete. Gaskoinak bizi direla, bai Baiona, Angelu, Bastida eta abarrean ere... Eta gaskoinek ez ahal dute, bada, euskal sustrairik?
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria, Frantzia
Jatorria: LIZ.LUR

lapurdi, lapurdum, lapurtar - (1974) LIZ.LUR , 14, 22, 33, 36, 37 (mapa), 51, 54-55, 58. or.

(...)
Baskoinak: Euskal Herriaren alderdirik handiena hartzen zuten. Guti gora behera gaurko Nafarroa herrialdea, Gipuzkoa herrialdearen Oiartzun eskualdea eta lpar Euskal Herria (?). Ala hau Akitanoa zen; edo Lapurdi eta Nafarroa Behera ere baskoinak ziren? Gaur arteko azterketek ez dute eman xehetasun zihurrik arazo hontaz. Ziberoan "zybiloteak" bizi omen ziren [...] Baionako Ganbarak, Lapurdi eta Nafarroa Beheratik landa, St. Martin-de-Seignaux-ko kantonamendua ere egoki hartzen du, Landesko departarnenduarena izanarren [...] Challossa, Douze eta Aturi hibaiek, batzuetan, nolabait mugatua: Landesekin, ifarraldetik, eta, behetik, Biarno, Nafarroa Beherea eta Lapurdirekin egiten zuen muga [...] Administrazgo aldetik [Oiartzualdea] Gipuzkoakoa da, baina leinuz eta euskalkiz nafarra; noizbait Lapurdi izana, eta, elizaz, Baionakoa XVI. menderarte; gaur inperio estadu biren muga eskualdea [...] Esteribar, berriz, Arga garaian [kokatua dago]; geopolitika zentzu pixka batekin, Nafarroa Behererako eta handik Lapurdi, Zuberoa eta Europarako bide izan behar luke [...] Ezinbestean-edo, Zugarramurdi eta Urdazubi udalak baztandartzat jotzen dira, nahiz eta Otsondo lepoaren bestaldean egon eta lapurtarrago izan [...] Baztan-Bidasoa eskualde hau XVI. menderarte Baionako diozesikoa zen, eta hizkuntzaz ere gehienbat lapurtarra da. Gaur ere, Estatuaren mugak, eta historikoak ere, besterik adieraziarren, badu nolabaiteko lapurtartasun bat [...] Lehen "Basses Pyrénees" zeritzan departamenduak, "arrondissernent" edo "subprefecture" bi zituen: bata Baionan, lapurtarrentzat, eta bestea Maulen, zibero-baxenafarrentzat. Gaur, ordea, Mauleko "subprefecture" hori ere kendu egin dute eta Ziberoa gehiena Oloroekoan sartu dute [...] Departamendu horrek "chef-lieu" delakoa Baionan, Lapurdin, beharko lukeenik inork ez du eztabaidan jarriko [...] 1963ko Apirilaren 15ean Lapurdiko Itsasun eskatu zen euskal departamendu bat, Frantziako Errepublikaren legedi barnean, lehen urrats bezala
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: LIZ.LUR

lapurdo < eburodunum - (1977 [1990]) DRPLV , III, 67. or. (3. oin oharra)

(...)
En mi opinión, antes de entrar de lleno en el tema que queremos analizar, deben hacerse algunas observaciones a lo que afirma Azkue: // a) Aun cuando se aceptase como correcto que el topónimo Lapurdi tuviera originariamente en su formación el sustantivo lapur, ‘ladrón', no estaría nada claro que eventualmente contara con el referido sufijo -di añadido. Al menos habría que demostrarlo, y ciertamente quien tendría que hacerla es la misma persona que formula la hipótesis. En cualquier caso, el nombre del famoso territorio vasco está vinculado a la forma Lapurdo, nombre de un oppidum que, según aparece a finales del siglo IV en Notitia Dignitatum, e incluso más tarde, estaba situado en las inmediaciones de Bayona [3. oin oharra: Lo que dice el Docteur Jacques Lemoine en Toponymie du Pays Basque français et des Pays de I'Adour, Paris 1977, sobre la etimología de Lapurdo es absolutamente inaceptable: "Le nom peut se comparer alors a Eburodunum (eburos, g. sanglier. ivoire ou if) qui a donné A VERDON, Loir-et-Cher, EMBRUM, Hautes-Alpes, et YVERDON en Suisse". p. 39. Ya que lo único que demuestra es que es un fanático seguidor del mito francés nos ancêtres les gaulois, difundido como consecuencia del desarrollo del romanticismo, y separándose. naturalmente, de la objetividad necesaria para llevar a cabo trabajos de investigación de tal naturaleza]. Por lo que hay que empezar por aceptar que en un principio tenía la variante Lapurdo. Y, siendo ésto así, la forma Lapurdi no sería más que el doblete de Lapurdo, de la misma forma que en la Edad Media el nombre de persona Sanchi constituía la variante de Sancho, o que Ilurdo -véase Illurdo testis (año 973, Albelda. doc. 25) [4. Oin oharra: Antonio Ubieto Arteta, Cartulario de Albelda, Valencia 1960]- era simplemente el doblete de *Ilurdi > Ilurde -véase Bazcoare Ilurde (año 1366, PN-XIV. F.Est., p. 611) [5. oin oharra: Juan Carrasco Pérez, La población de Navarra en el siglo XIV, Pamplona 1973] en Esteilla, Val d'Amescoa-, y por esa vía tendríamos que recurrir a la antroponimía en busca del origen que podría corresponder al antiguo término Lapurdi. No hay que olvidar que paralelamente existía en latín el nombre de persona Latronius, CIL, VI, 1057, IX, 5391, y como cognomen también Latro. cfr. M. Papaleius Latro, CIL, XI, 697 [6. oin oharra: Cfr. Wilhelm Schulze, Zur Geschichte lateinischer Eigennamen, Berlin, 1904, p. 178. Hay también ediciones de los años 1933 y 1940], Boutia Latroni f. (Vives, Insc. Esp. Rom., nº 5319, Seguras de Arriba, Cáceres) [7. oin oharra: José Vives, Inscripciones latinas de la España romana, Barcelona 1971, Indices. Barcelona 1972], L. Iunio Latrone (id., nº 1082, Mérida), y en un concilio de la Iglesia que tuvo lugar en Burdeos el siglo IV aparece incluso Latroniano, llevando el nombre el sufijo -ano añadido, como era normal entonces e incluso mucho tiempo después (años 384-385, Concilia Galliae, Concillium Bvrdigalense) [8. oin oharra: Concilia Galliae, A.314-A.506. id, A.511-A.695. Ed. Munier, Tvrnholti 1963] y en la Edad Media Bela Latro comite tenente Salinas (año 1157, Sto. D. de la Calzada, nº 32) [9. oin oharra: Agustín Ubieto Arteta, Cartularios (I, II y lll) de Santo Domingo de la Calzada, Zaragoza 1978], y, situándonos en nuestro tiempo, debe recordarse el concocido apellido Ladrón de Guevara.
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdo < eburodunum - (1977 [1990]) DRPLV , III, 48. or. (3. oin oharra)

(...)
Ene ustez, ikertu nahi dugun gaiean bete beterik sartu baino lehen, Azkue-k dioenari zenbait ohar egin behar zaizkio: // a) Jatorriz lapur sustantivoaz osaturik dagoela ontzat hartzen balitz ere ez legoke batere argi Lapurdi toponymoak -di berrekailua erantsirik dukeenik. Gutienez demostratu egin beharko litzateke, eta egin ere hypotesia formulatu duenak berak demostratu beharko luke. Zer nahi gisaz Euskal Herriko herrialde famatuaren izenak zerikusia du, Notitia Dignitatum delakoan IV-garren mendeko azken aldera, eta baita geroago ere, agertzen denez, Baiona aldean kokaturik zegoen oppidum bati zeritzan Lapurdo formarekin [3. oin oharra: Docteur Jaques Lemoine-k Toponymie du Pays Basque français et des Pays de l'Adour delakoan, París 1977, Lapurdo toponymoaren etymologiaz dioena ezin inola ere ontzat har daiteke: "Le nom peut se comparer alors a Eburodunum (eburos, g. sanglier, ivoire ou if) qui a donné AVERDON, Loir-et-Cher, EMBRUM, Hautes-Alpes, et YVERDON en Suisse", 39 orr., romantizismoaren ondorioz hedatu zen nos ancetres les galllois myto frantsesaren jarraikitzaile itsu baita, eta izan ere halako iker-Ianetan beharrezko den objektivitatetik saihesturik]. Beraz, Lapurdo aldagarria zuen hasieran. Eta hori horrela izanez gero Lapurdi forma Lapurdo-ren bikotea besterik ez litzateke, Erdi Aroan Sanchi pertsona-izena Sancho-ren aldagarria den bezala, edota llurdo -ikus Illurdo testis (973 urtea, Albelda, dok. 25) [4. oin oharra: Antonio Ubieto Arteta, Cartulario de Albelda, Valencia 1960]- *llurdi > llurde-rena -ikus Bazcoare llurde (1366 urtea, PN-XIV. F.Est., 611 orr.) [5. oin oharra: Juan Carrasco Pérez. La población de Navarra en el siglo XIV, Pamplona 1973] Esteilla-n, Val d'Amescoan-, eta bide horretarik anthroponymiara jo beharko genduke Lapurdi hitz zaharrari dagokion jatorri bila. Izan ere latinez paraleloki bazen Latronius pertsona-izena, ClL, VI, 1057, IX, 5391, eta cognomen erara Latro ere bai, M. Papaleius Latro, ClL, XI, 697 [6. oin oharra: Cfr. Wilhelm Schulze, Zur Geschichte lateinischer Eigennamen, Berlín, 1904, 178 orr. Badira 1933 eta 1940 urteetako edizioak ere], Boutia Latroni f. (Vives, lnsc. Esp. Rom.. nº 5319, Seguras de Arriba, Cáceres) [7. oin oharra: José Vives, Inscripciones latinas de la España romana, Barcelona 1971, Indices, Barcelona 1972], L. Iunio Latrone (id.. nº 1082, Mérida), eta laugarren mendean Bordelen eginiko Elizaren kontzilio baten Latroniano ere agertzen da, -ano berrekailua erantsirik duela izenak. normala zenez orduan eta baita askozaz geroago ere (384-385 urteetan Concilia Galliae, Concilium Burdigalense) [8. oin oharra: Concilia Galliae, A. 314-A. 506, id, A. 511-A. 695, Ed. Munier, Tvrnholti 1963] eta Erdi Aroan Bela Latro comite tenente Salinas (1157 urtea, Sto. D. de la Calzada, nº 32) [9. oin oharra: Agustín Ubieto Arteta, Cartularios (I, II y III) de Santo Domingo de la Calzada, Zaragoza 1978], eta gure garaietan ezaguna da Ladrón de Guevara deitura.
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdi / labort, labourd - (1984) M.ETA , § 4; 281. or.

(...)
Añádase, por otra parte, el grave inconveniente que es para nosotros el hiato documental que nos deja casi completamente en blanco entre, digamos, los siglos V y X. No es tampoco comparable lo que hallamos a un lado y al otro de la solución de continuidad: en la orilla que nos está más cercana hay una mayor riqueza de documentación, que crece con velocidad acelerada de siglo en siglo. // De esto se sigue el que tan pocas veces se pueda proceder a la confrontación directa de nombres antiguos con medievales: la equiparación, de otro lado, no siempre es segura, como se adivinará. Así tendríamos, en zona que luego ha sido de habla vasca, y doy por lo general los nombres en su forma romance tradicional, Guevara, Deva, Motrico, Oyarzun, Irunberri / Lumbier, Lapurdi / Labort, Labourd, el geminado Iruña al que habría que añadir Irun... Álava, por desgracia no sale favorecida en el reparto, ya que no es frecuente (o, al menos, no está probada) la continuidad en los nombres que se documentan a lo largo del Iter XXXIV o cerca de él, con alguna excepción como Tullonium que, en todo caso, no reaparece como nombre de lugar habitado: que Suessatio (Souestasion) se prolongue en medieval y moderno Zuazo es suposición poco atractiva, por lo mismo que ofrece más sombras que luces, para un lingüista familiarizado con este paisaje onomástico
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Iparraldea
Jatorria: M.ETA

lapurdi, labort - (1986 [1995]) DRPLV , V, 5-6. or. (16. oin oharra)

(...)
Cfr. J. Sarorhandy, "Vestiges de phonétique ibérienne en territoire roman" , RlEV, VII (1913), pp. 475-497, y mis trabajos "Cuestiones de Toponimia vasca circumpirenaica", En torno a la Toponimia vasca y circumpirenaica, Bilbao 1986, p. 253, nota 8, y "Sobre el sufijo colectivo -di < -dui < -doi, así como también sobre los topónimos Lapurdi, Ilurdoz, Loidi, Lo(h)iola y sobre la etimología de la palabra idoia / udoia / iduia", De re philologica linguae uasconicae III, Bilbao 1990, p. 65 y ss., último publicado, donde sobre ésto digo lo siguiente: "Por ibérienne hay que entender 'vasco primitivo', según su concepción vigente a la sazón. Incluye un mapa y estudia áreas de zona románica que comprende las dos vertientes de los Pirineos aragoneses en que se dan fenómenos de conservación de p, t, k intervocálicas, así como también de paso de p, t, k a b,d, g tras l, m, n, r. Estos fenómenos se dan curiosamente fuera del área vasca actual, limitando también con Zuberoa, mientras que en este último dialecto vasco, incluyendo el roncalés, son reacios, en contra de la tendencia de todos los demás dialectos, a la sonorización de oclusiva sorda tras -l- y -n-, fenómeno que acaso pueda deberse a que en áreas románicas no alejadas de la de dichos dialectos vascos se produjo, según todos los indicios, una reacción a la sonorización señalada, la cual no se correspondía, por otra parte, con ningún modelo de capacidad difusora que existiera en las lenguas románicas en general. En cuanto a la sonorización de oclusiva sorda tras -r-, si bien no se trata de un fenómeno fonético extendido en la lengua vasca actual, hay indicios de su existencia en la misma". // Además de los escasos ejemplos que señala Saroihandy hay algunos más que recojo allí, tratando también de la forma Lapurdo, nombre de un oppidum, según aparece a finales del siglo IV en Notitia Dignitatum, e incluso más tarde, el cual estaba situado en las inmediaciones de Bayona, y que dió lugar al nombre del territorio vasco de Lapurdi, francés Labort, en cuya base se encontraría lapur 'ladrón', así como tambien del nombre de persona medieval Illurdo, y su doblete Ilurde, -comparable con elementos protovascos del tipo Ilvrberrixo de inscripciones aquitanas antiguas, divisibles en ilur- + otro elemento-, con patronímicos Illurdoiz- e Illurdoç, este último estratificado en la toponimia navarra como llurdoz
(...)

Zer: lurraldea
Non:
Jatorria: DRPLV

labourd, labort (lapurdi) - (1990) DRPLV , III, 236. or. (6. oin oharra)

(...)
Aipa dezagun etsenplutzat Euskal Herriko kasua. Labourd, gaskoin zaharrez Labort (Lapurdi) edo Soule (Zuberoa) edo Basse-Navarre (Nafarroa beherea) Frantzian administrazioari dagokionez legearen aurrean ez dira existitzen, eta are gutiago Le Pays Basque (Euskal Herria). Departamentu baten barruan, haren herena inguru egiten duela, integraturik dago, Frantziako revoluzioaren garaian politika prefektoralaren mende eroririk, lege zaharreko biltzar eta struktura politiko berezkoak zeharo suntsitu baitzituzten lege berriko frantses-libertate inposatuaren izenean.
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdi - (1990) DRPLV , III, 323. or.

(...)
Nik eginiko kartan erraiten da ene beste zenbait artikulu ez dela sartu izan tokatzen zitzaien [Euskera agerkariko] alean, eta badakit zeuror [Jean Haritxelharri zuzendutako gutuna da] izan zarela ez sartzeko agindu duzuna. Hasteko, agian, batekin froga egin nahi izan duzu. Sartu ez direnen artean bada bat, "-Di < -dui < -doi berrekailu kolektivoaz eta Lapurdi, Ilurdoz, Loidi, Lo(h)iola toponymoen eta idoia l udoia / iduia hitzaren etymologiez".
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdi, lapurdo - (1990) DRPLV , III, 48-49. or.

(...)
Ene ustez, ikertu nahi dugun gaiean bete beterik sartu baino lehen, Azkue-k dioenari zenbait ohar egin behar zaizkio: // a) Jatorriz lapur sustantivoaz osaturik dagoela ontzat hartzen balitz ere ez legoke batere argi Lapurdi toponymoak -di berrekailua erantsirik dukeenik. Gutienez demostratu egin beharko litzateke, eta egin ere hypotesia formulatu duenak berak demostratu beharko luke. Zer nahi gisaz Euskal Herriko herrialde famatuaren izenak zerikusia du, Notitia Dignitatum delakoan IV-garren mendeko azken aldera, eta baita geroago ere, agertzen denez, Baiona aldean kokaturik zegoen oppidum bati zeritzan Lapurdo formarekin [3. oin oharra: Docteur Jaques Lemoine-k Toponymie du Pays Basque français et des Pays de l'Adour delakoan, París 1977, Lapurdo toponymoaren etymologiaz dioena ezin inola ere ontzat har daiteke: "Le nom peut se comparer alors a Eburodunum (eburos, g. sanglier, ivoire ou if) qui a donné AVERDON, Loir-et-Cher, EMBRUM, Hautes-Alpes, et YVERDON en Suisse", 39 orr., romantizismoaren ondorioz hedatu zen nos ancetres les galllois myto frantsesaren jarraikitzaile itsu baita, eta izan ere halako iker-Ianetan beharrezko den objektivitatetik saihesturik]. Beraz, Lapurdo aldagarria zuen hasieran. Eta hori horrela izanez gero Lapurdi forma Lapurdo-ren bikotea besterik ez litzateke, Erdi Aroan Sanchi pertsona-izena Sancho-ren aldagarria den bezala, edota llurdo -ikus Illurdo testis (973 urtea, Albelda, dok. 25) [4. oin oharra: Antonio Ubieto Arteta, Cartulario de Albelda, Valencia 1960]- *llurdi > llurde-rena -ikus Bazcoare llurde (1366 urtea, PN-XIV. F.Est., 611 orr.) [5. oin oharra: Juan Carrasco Pérez. La población de Navarra en el siglo XIV, Pamplona 1973] Esteilla-n, Val d'Amescoan-, eta bide horretarik anthroponymiara jo beharko genduke Lapurdi hitz zaharrari dagokion jatorri bila. Izan ere latinez paraleloki bazen Latronius pertsona-izena, ClL, VI, 1057, IX, 5391, eta cognomen erara Latro ere bai, M. Papaleius Latro, ClL, XI, 697 [6. oin oharra: Cfr. Wilhelm Schulze, Zur Geschichte lateinischer Eigennamen, Berlín, 1904, 178 orr. Badira 1933 eta 1940 urteetako edizioak ere], Boutia Latroni f. (Vives, lnsc. Esp. Rom.. nº 5319, Seguras de Arriba, Cáceres) [7. oin oharra: José Vives, Inscripciones latinas de la España romana, Barcelona 1971, Indices, Barcelona 1972], L. Iunio Latrone (id.. nº 1082, Mérida), eta laugarren mendean Bordelen eginiko Elizaren kontzilio baten Latroniano ere agertzen da, -ano berrekailua erantsirik duela izenak. normala zenez orduan eta baita askozaz geroago ere (384-385 urteetan Concilia Galliae, Concilium Burdigalense) [8. oin oharra: Concilia Galliae, A. 314-A. 506, id, A. 511-A. 695, Ed. Munier, Tvrnholti 1963] eta Erdi Aroan Bela Latro comite tenente Salinas (1157 urtea, Sto. D. de la Calzada, nº 32) [9. oin oharra: Agustín Ubieto Arteta, Cartularios (I, II y III) de Santo Domingo de la Calzada, Zaragoza 1978], eta gure garaietan ezaguna da Ladrón de Guevara deitura.
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdi - (1991 [1992]) DRPLV , IV, 101-102. or.

(...)
Ikus baita ere liburu berean [De Re Philologica, III] "-Di < -dui < -doi berrekailu kolektivoaz eta Lapurdi, Ilurdoz, Loidi, Lo(h)iola toponymoen eta idoia / udoia / iduia hitzaren etymologiez", eta artikulu bera erdaraz "Sobre el sufijo colectivo -di < -dui < -doi, así como también sobre los topónimos Lapurdi, Ilurdoz, Loidi, Lo(h)iola y sobre la etimología de la palabra idoia / udoia / iduia", 61-62 orc., 23 nota, eta 80-81 orr., 23 nota.
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdi - (1992) DRPLV , IV, 196. or.

(...)
Bizkardo toponymo bizkar hitza oinarrian duenari dagokiola ikus ene "-Di < -dui < -doi berrekailu kolektivoaz eta Lapurdi, Ilurdoz, Loidi, Lo(h)iola toponymoen eta idoia / udoia / iduia hitzaren etymologiez" [16. oin oharra: De re philologica linguae uasconicae, III, Bilbao 1990,48-51 orr.] delakoan aipatzen diren bizardo, ezkerdo, zabardo hitzen formazioaz, eta baita ere Ilurdo pertsona-izenaz, eta Lapurdi-ri dagokion Lapurdo forma zaharraz diodana. Araban bada Oiardo ere, agian oi(h)an apelativoarekin zerikusia dukeena, Oi(h)arzabal, eta abar, formetan bezala
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: DRPLV

manesak 'los maneses' - (1992) DRPLV , IV, 163. or. (46. oin oharra)

(...)
En mi tesis doctoral, editada sólo en parte, señalo que: "No estará de más tener en cuenta lo que al respecto señala Caro Baroja en FUI, 1 (1969), p. 74 y ss., quien no acepta la etimología ya clásica que desde Oihenart pone la palabra en relación con naba, 'llanura', y, por otra parte, debe señalarse que Michelena trata de aproximar el apelativo nabar referido al color a ib. nabarsosin, FHV, §15.9, p. 310. Creo que no tiene nada de sorprendente que un nombre de persona llegue a adquirir connotaciones de gentilicio si tenemos en cuenta, pongamos por caso, que, aun en nuestros días, los suletinos llaman popularmente a los labortanos, etc., manesak, cfr. Manes, nombre de persona variante de Joanes, es decir, 'los maneses'
(...)

Zer: lapurtarrak
Non:
Jatorria: DRPLV

lapurdi - (1992) DRPLV , IV, 179. or. (4. oin oharra)

(...)
Ikus bedi baita-ere ene "-Di < -dui < -doi berrekailu kolektivoaz eta Lapurdi, Ilurdoz, Loidi, Lo(h)iola toponymoen eta idoia / udoia / iduia hitzaren etymologiaz", eta, lan bera erdaraz, "Sobre el sufijo colectivo -di, < -dui < -doi, así como también sobre los topónimos Lapurdi, Ilurdoz, Loidi, Lo(h)iola y sobre la etimología de la palabra idoia / udoia / iduia", De re philologica lingua uasconicae, III, Bilbao 1990,47-63 eta 65-82 orr.
(...)

Zer:
Non: Lapurdi
Jatorria: DRPLV

lapurdik - (1995) DRPLV , V, 408. or.

(...)
Eta azkenik soneto bat entzun gabe ez zaituztet agurtuko. // Euskal Herri gurea Trinitatea // mysterioz bezala: hiru pertsonak // aurpegia desberdin, euskal gizonak // bakarra den herrian borondatea. // Nafarroa hegoan gogoz betea. // Zuberoa Lapurdik izena alfer, // Frantziako legean ez dira ezer, // Atlantiko aldean sendo katea. // País Vasco-Euskadi azalez eder, // lehen hiru zirenak estatutu bat, // badakarkigu kemen borrokarier. // Etsaiak baitu mytho fetitxezko bat // orain hirutan gaude zazpitarikan. // Guk triangulu traketsa t'euskaldunok bat. // Gure trianguluaren hypotenusa zein den biz argitu. Hala biz, eta agur guztioi
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: DRPLV

Lapurdi: lapurtar, lapurtera - (1996) ARAUA.057 , Euskera, XLI (1996, 1-2), 152, 153. or.

(...)
Lapurdi, lapurtar eta lapurtera izenetan ez da inolako zalantzarik, euskara batuko idazkeran kontsonante ondoko aspirazioa kentzea erabaki zenetik. Laburdi, ezaguna denez, oso bakana da euskal testuetan
(...)

Zer: Herrialdea
Non: Euskal Herria (errege-erreginak; herrialdeak)
Jatorria: ARAUA.057

lapurdum - (2000) ORP.MAISMED , II. kap., 73. or.

(...)
Ces maisons nobles étaient surtout nombreuses, presque la moitié du total, dans le secteur de Hasparren-Cambo-Ustaritz où avaient été sans doute, en dehors de l’antique établissement militaire de Lapurdum-Bayonne, les premières assises de l’organisation territoriale (pierre de Hasparren)
(...)

Zer: Gotorleku zaharra [Baiona]
Non: Lapurdi
Jatorria: ORP.MAISMED

lapurdo - (2000 [0400-0500]) ORP.MAISMED , III. kap., 130. or.

(...)
sarr(h)i “végétation serrée, fourré”, quelquefois interprété tout à fait à tort comme variante de zaharr “vieux” avec lequel il ne peut jamais être confondu en toponymie médiévale, est d’emploi aussi étendu que le précédent, d’abord comme nom simple: à Saint-Etienne en Baïgorry 1350 ssarri suson et iuson (deux maisons), à Juxue maison noble en 1365 lostau de sarhie de maestre iohan que fo (“à feu Maître Jean”), à Orègue 1412 sarhie, à Domezain sarhia; en composition, où la réduction à sarr- devant consonne est assez rare: à Isturitz 1435 sarribe et sarrigain, à Saint-Martin d’Arbéroue 1435 sarrilbe (forme inattendue peut-être issue d’un primitif *sarri-bil(-) “fourré arrondi”, actuellement après métathèse “Sarrible”), à Cibits sarçabau écrit analytiquement dans 1412 sarrjçabal, à Larcevau avec une initiale dorsale qui peut indiquer une cacographie plutôt que la prononciation primitive 1412 çarricabau, à Arraute 1412 sarrburu, à Béguios 1412 ithurrssarrj; à Larribar la maison noble 1293 picassarry (qui peut être “fourré de figuiers”), à Garris de même 1412 la sal(le) dechassarry nom qui est cité aussi à Bardos 1594, à Ordiarp sarlucea; à Irouléguy la graphie de 1350 yrissarri est devenue en 1412 irylarry (prononciation actuelle) bien que -larri soit peu explicable sinon comme variante de larre, et pour les noms de villages le Bassussarry labourdin dont on sait que l’habitat fut créé ou étendu par le vicomte du Labourd au XIe siècle (1150 bielnave que nunc dicitur bassussarri “la ville nouvelle dite maintenant “fourré du bois”, allusion à la nature du lieu défriché), et Irissarry en Basse- Navarre avec composition inversée “domaine dans le fourré” (comme ci-dessus echassarry “maison dans le fourré”); le dérivé diminutif de Lacarre 1366 ssarrico (l’une des 17 maisons nobles du lieu) est la base des “Charritte” de Soule et de Mixe par accentuation romane du nom basque sarriko(e)ta (qui reparaît dans 1513 sarricoete, et donne à Bardos 1639 sarricouet) “lieu de petits fourrés”; autre dérivé à suffixe “aquitain” -oz à Trois-Villes sarros, la Soule ayant aussi un xaritete à Barcus > charritet en 1672
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

espaniol de labort - (2000 [1119-1136]) ORP.MAISMED , I. kap., 8. or. [Sorde, LXXXVI]

(...)
1119-1136 (in presentia Gilelmi Martelli abbatis “Guillaume-Martel”) [...] LXXXVI, Garris: Espaniol de Labort (de la famille vicomtale de Labourd) part au siège de Saragosse (1118) et pour se munir vend à Sorde la moitié de l’église et de la dîme de l’église Saint-Félix de Garis pour 150 sous morlans; son beau-frère Arnaldus de Leginge (Laguinge en Soule: ce personnage plusieurs fois cité a dû garder le nom de sa maison d’origine qui était le “domec” ou maison noble de Laguinge en Haute-Soule) partant en pèlerinage à Jérusalem met en gage à Sorde l’autre moitié, et au retour il rachète toute l’église et la dîme, avant de repartir au siège de Fraga en Espagne (1134, où fut tué Centulle V de Béarn). Les garants de ces actes successifs sont Brasc Garsias et Petrus de Luxe, Espanol de Domezan (Domezain), l’acte final est établi devant Atalesa vicomtesse de Béarn “et de sa cour”. Espagnol de Labourd avait aussi donné pour se faire moine et avant son départ à la guerre, un rusticum nomine Arsivum, c’est-à-dire une maison fivatière (non nommée: en 1412 Sorde a une quinzaine de maisons fivatières à Garris: voir plus loin) et son tenancier “Arsius” au même lieu, dont le “cens” est détaillé: 7 pains, 5 conques de vin etc.
(...)

Zer: Saltzailea
Non: Garrüze
Jatorria: ORP.MAISMED

labort - (2000 [1136-1147]) ORP.MAISMED , I. kap., 9. or. [Sorde, CXV]

(...)
1136-1147 (Arnaud d’Izeste abbé de Sorde): // CXV, Urt: règlement des pêcheries d’Urt données à Sorde par Sanche Garcie vicomte de Labourd (milieu du XIème siècle) et Regina Tota sa femme (vicomtesse en 1060) pour avoir vaincu dans un duel en Navarre, puis acquises de leur fils Garsie Sanche vicomte par l’abbé Guillaume Martel; le règlement est fait contre les “voleurs de Labourd et d’Arbéroue” (latrones de Labort e de Arberoe) qui prenaient les bateaux de pêche; ils sont condamnés à rendre le bateau, le meilleur de la pêche et “une brebis stérile par semaine”
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

laburdi - (2000 [1194]) ORP.MAISMED , I. kap., 16. or. [L. d'Or Bay., LVI]

(...)
1194, LVI: bulle du pape Célestin rappelant l’étendue du diocèse bayonnais, églises avec leurs vocables [...] “vallées qui sont nommées” Arberoa, Laburdi, Orsais, Cizia, Baigur, Bastan, Lerin, Lessaca, Otarzu (cacographie ou mauvaise copie pour “Oi(h)arzun” cité depuis l’Antiquité) “jusqu’à Saint-Sébastien”, les redevances en “cens des maisons, des jardins et des fours” (censibus domorum, ortorum et furni)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

laburdi - (2000 [1235]) ORP.MAISMED , II. kap., 73. or. [13. oharra, 86. or. (L. d'Or Bay., 38-39)]

(...)
Un litige (lis et contentio) entre le sénéchal de Gascogne qui prétendait au droit d’albergade sur Bassussarry et l’évêque de Bayonne qui le déniait avec les habitants du lieu qu’il considérait comme “siens” (nos eandem villam nostram et homines, tanquam jus nostrum volentes defendere…), est porté devant la cour d’Ustaritz et les “anciens hommes sages et seigneurs de la terre de Labourd” (antiqui probi homines et seniores terre Laburdi…), et il est prouvé et confirmé “en cour pleinière” (in plena curia) que les habitants étaient libres de ce devoir. Parmi les nobles présents sont cités, à côté de l’évêque, de l’abbé d’Urdax et d’autres clercs, les frères de Garro (que l’on retrouve peu après aux côtés de Thibaud de Navarre) qui sont dits “nobles”(milites), deux Harriaga, un Urtubie, un Espila, un Cambo (sans doute de la maison Azantza dont le nom est souvent confondu avec celui du lieu) et “beaucoup d’autres”, en date de 1235. Livre d’Or… p.38-39
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

labord - (2000 [1257]) ORP.MAISMED , I. kap., 19. or. [L. d'Or Bay., LXXIX]

(...)
1257, LXXIX: pour une contestation à propos de la terre de Harrivilhague (à Saint- Jean-de-luz) que S. de Hatche “sacristain de Bayonne” a achetée à Aner d’Uhart (voir ci-dessus le n°LIII) et n’Escheverrie, sont cités les maisons (mazon: le texte est gascon) d’Urthaburu et de Burutharan (à Saint-Jean-de-Luz) et “leur lignage”, en Johan Periz maître de la maison de Metsague “qui est dans la paroisse de B.” (“Ametzaga” peut-être à Bidart), et parmi les témoins “qui sont de la terre de Labord”, outre les “seigneurs” d’Espelette, Sance (“Azantza” à Cambo), de Le Lane (à Ustaritz), sont cités ceux de Sugarrete (maison d’Ascain qui doit peut-être se lire “Zuharreta”), de Pagueundo (“Phagondo”: une maison Pagandu est citée à Saint-Jean-de-Luz en 1249, mais vu le contexte le nom est peut-être pour “Phaganduru” de Macaye), de Huyhanart (pour “Oihanarte” peut-être de Bardos); et pour “ceux de Sen Johan de Luis” ceux de Givars (nom souvent cité en 1249, peut-être forme altérée de “Etxebertze”), Suhare, Lane, Yrassondo; l’acte est établi “au porche” de Saint-Jean-de-Luz
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

ayzparrena de labort - (2000 [1264]) ORP.MAISMED , III. kap., 109. or.

(...)
(h)aitz “pierre, rocher” [...] 4) au contraire par assimilation de la seconde voyelle entraînant allongement et dissyllabisation, à ahetz normalement avec aspiration en zone aquitaine (mais 1085 aeçkoa en Navarre), qui fournit aussi bien le nom de Hasparren en Labourd (1264 ayzparrena de labort, 1247 ahezbarrene) que celui d’Ahetze 1083 ahece et de la maison noble de ce nom et de son quartier d’Ordiarp en Soule 1375 ahedce, 1475 ahessse de peyriede, le nom gascon du lieu Peyriède “lieu de pierre” assurant pratiquement la certitude quant à l’étymologie et le sens oronymique de cette variante
(...)

Zer: Herria [Hazparne]
Non: Lapurdi
Jatorria: ORP.MAISMED

labort - (2000 [1291-1292]) ORP.MAISMED , I. kap., 34. or. [Comptos]

(...)
La terre de “Mixe, … lantavayl (Lantabat), … la casa de laonça (abbaye de Lahonce en Labourd), … la tierra de ostavals (Ostibarret), … la vila de guarris (Garris), … dorçacoa et de beyrina (Orsanco et Beyrie), … la tierra dihot et darmendarriz (Iholdy- Armendaritz), … la casa daranbelz (en Ostibarret), … çurçaytoq(ui) “ (“Zurzaitokia” maison des Hospitaliers et église à Amorots) paient leur “franchise” (francage ) annuelle, comme les maisons de “minoz en labort” (à Hasparren)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

labort - (2000 [1309]) ORP.MAISMED , I. kap., 39. or. [Comptos]

(...)
parce que (texte traduit) “des gens de la terre de labort (Labourd) qui sont du roi d’Angleterre à la frontière sont venus avec des armes en grande multitude pour abattre la forêt de notre seigneur le roi
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

laburdo - (2000 [1310]) ORP.MAISMED , I. kap., 20. or. [L. d'Or Bay., XCIV]

(...)
1310, XCIV: à propos de la fondation d’une chapellenie dans la paroisse Dahesparren (“Hasparren”) sont cités Bernard et son épouse Marie maîtres de la maison (domus) de Le Garde (ce nom peut traduire le nom de maison déjà cité “Burguzain” qui peut se comprendre en effet littéralement “garde du bourg”) et d’autres membres de cette famille, Brasco de Tarzedz (maison seigneuriale de Tardets en Soule) alors “bailli de Labourd” (bajulo de Laburdo), et les témoins Guilelmus-Arn. de Saltu superiori (ou “Saut d’en haut” dit en basque “Zalduberri” ou “Saut neuf”, reconstruit après la guerre de Thibaud de 1244-49, le “Saut du bas” étant dit “Zalduzahar” ou “Saut vieux”), Per-Arn. dominus Dolhais superiori (en basque “Olhasogarai”, Olhasso en 1505), B. dominus de Burgussayn superiori (“Burguzain-garai”, sans doute distinct du Garde cité plus haut), Liberus-Arn. dominus domus Dotthorii (cacographie pour “Ithurri”)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

labourt - (2000 [1505]) ORP.MAISMED , I. kap., 28. or. [Mais.Sare]

(...)
Maisons de Sare et autres lieux en 1505. // Premier des textes en français recensant les maisons du Pays basque, celui des “nouvelles reconnoissances de fiefs cens et rentes dües au Roy notre sire chacune année au païs et Bailliage de Labourt apresent renouvelables tant a la St michel, noel, que aux jours et fêtes de St Jean apotre par les possesseurs et habitants des maisons, vergers, et terres au dit Païs…” etc., a été rédigé après la fin de la guerre de Cent Ans au milieu du XVe siècle et le retour de la Gascogne sous administration directe de la monarchie française [14 R. POUPEL et V. BRU, “Notes sur l’habitat ancien de Sare”, Bulletin du Musée Basque n°115, 1987, p.15-18; et J.-B. ORPUSTAN, “Les maisons médiévales du Pays basque: compléments et rectifications à la liste publiée dans le Bulletin n°105”, Bulletin… n°125, 1989, p.105-126. Je remercie particulièrement M. X. Elosegui de Sare pour ses recherches et ses informations qu’il a bien voulu me communiquer sur les maisons de Sare citées en 1505]
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

lapurdum > labourd - (2004) MOR.NLPBG , 141-142. or.

(...)
Fours et fourneaux // Le terme basque labe désigne le four, mais il peut aussi avoir le sens d'écobuage, de défrichement comme c'est le cas de son dérivé labaki. C'est peut-être à ce radical que l'on doit l'ancien nom de Bayonne sous la forme latinisée Lapurdum, en composition avec urd "plateau" qui a aussi fourni le nom de la province de Labourd
(...)

Zer: Lurraldea, hiria [Baiona]
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: MOR.NLPBG

labourd - (2004) MOR.NLPBG , 199. or.

(...)
Le Labourd, province du Pays basque français, doit son nom à l'ancienne ville de Lapurdum qui n'est autre que Bayonne elle-même. Cet ancien nom a été visiblement latinisé étant donné la finale -um. Mais le radical, lui, est certainement basque ou aquitain. Plusieurs hypothèse sont envisageables. La plus intéressante est sans doute celle qui fait de ce nom un composé de labe "four, écobuage" et urd "plateau"
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: MOR.NLPBG

lapurdum - (2004) MOR.NLPBG , 153. or.

(...)
L'activité de défrichement est très ancienne. Elle remonte aux premiers pas de l'agriculture et de la création de lieux habités. On défrichait surtout par brûlis, ce qui explique la parenté entre le basque labe "four" et labaki "défrichement par écobuage". C'est sans doute ce terme qui se trouve dans le nom de Labets-Biscay (64) et peut-être dans Lapurdum ancien nom latinisé de Bayonne et de la province du Labourd
(...)

Zer: Lurraldea [hiria]
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: MOR.NLPBG

labourd - (2005) IT.UNCIT , 127. or.

(...)
Debe su nombre a Joanes de Macaya, que vivió en la primera mitad del siglo XVII y había casado con la heredera de Aguinagarena (María de Aguinaga). Seguramente era originario de la localidad vasco-francesa (Labourd) de Macaye –o lo serían sus ascendientes-
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: IT.UNCIT

le labourd, bayonne - (2010) ORP.NTB , PREM., 9. or.

(...)
LE LABOURD ET BAYONNE // La province du Labourd tient son nom à la fois de la station militaire romaine de Lapurdum à l’emplacement de la ville haute de Bayonne, et de la vicomté du comté de Gascogne qui fut instaurée au tout début du XIe siècle: celle-ci couvrait primitivement non seulement l’actuelle province du Labourd qui a gardé son nom, mais toute la Basse-Navarre “bayonnaise” (vallées d’Arbéroue, Ossès, Cize et Baïgorry) qui passa sous l’autorité du roi de Navarre au cours du même siècle, tout en restant dans l’évêché de Bayonne. On ne saurait dire si à l’époque antique Lapurdum nommait seulement la station de la cohorte romaine au point stratégique du confluent de la Nive et de l’Adour, ou si c’était déjà aussi celui d’un territoire plus vaste dont le centre était peut-être Hasparren, selon ce que laisserait supposer la fameuse inscription du temps de Tibère (1er siècle) qui y a été trouvée. Labourd et Bayonne furent synonymes et employés l’un pour l’autre dans ces premiers temps, tant pour le vicomte que pour l’évêque, avant de se différencier dès le XIIe siècle en nom de province (Labourd) et de ville (Bayonne). Le Labourd définitif, séparé politiquement des vallées bas-navarraises, est resté dans le duché d’Aquitaine et sous l’autorité des rois d’Angleterre du milieu du XIIe siècle (mariage d’Aliénor héritière du duché avec le roi d’Angleterre) jusqu’à la fin de la guerre de cent ans (1452). Il n’a pas connu, à l’inverse des terres de Basse-Navarre et de Soule, d’autre division administrative que ses paroisses parfois importantes (de 80 à 100 maisons rurales médiévales ou davantage à Hasparren, Sare, Urrugne, Ustaritz, bien qu’on n’en connaisse que très imparfaitement l’habitat médiéval). Bayonne est dès le XIIe siècle une ville administrativement séparée du reste du pays
(...)

Zer: Lurraldea, hiria
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: ORP.NTB

labourd: lapurdi (lapurtarr) - (2010) ORP.NTB , § 1, 9-10. or.

(...)
Labourd, Lapurdi (Lapurtarr) (in lapurdo entre 340 et 420, locusta lapurdenses entre 130 et 488, laburdensis 1059, 1106, 1125, laburdensis 1249, labort 1264) // (lapurdiola 1110) // Au vu des citations, et en particulier de l’unique citation médiévale en basque de 1110 (lapurdiola est “la cabane de Labourd”, ou “du Labourdin” si c’est un anthroponyme d’origine comme il semble, pour un habitat saisonnier dans la région de Valcarlos), on est amené à penser que le mot basque lapurdi est à l’origine non seulement du nom roman (chute de voyelle atone finale, sonorisation de l’occlusive intervocalique que le basque conserve sourde), mais aussi du nom latin lapurdum modifié pour entrer dans la déclinaison latine (première déclinaison: nominatif -um, génitif -i, ablatif -o), ce qui est courant dans les noms régionaux latinisés (Oiasso, Elimberris sont de la troisième déclinaison). Seul le -i final basque fait difficulté: on ne l’imagine pas gardé du génitif latin (ce qui est arrivé à petri > betiri pour “Pierre” certainement à partir des textes religieux), et il peut être simplement analogique à d’autres noms comme Ahurti (Urt), Arboti (Arbouet), Ligi (Licq), ou encore le résidu d’un ancien suffixe. L’élément le plus facilement identifiable par le lexique toponymique basque habituel est le segment -urd- au sens de “replat, plateau” (1 [K. Bouda, dans ses travaux de comparaison entre le vocabulaire basque et les langues du Caucase méridional, établissait un rapport entre le basque urdin “gris, bleu” et par extension “moisi, sale” et le mot du lak urttu “herbe” (“Etymologies basques III”, Eusko-Jakintza 1950, p. 329). Mais le basque urdin dérive selon toute apparence de ur “eau” comme berdin “égal” de ber “même” ou gordin “cru, pas mûr (vert)” de gorr “dur”. Les rapports étymologiques entre ces mots, à supposer qu’ils soient démontrables, sont donc plus complexes]) qui a fourni divers toponymes (Urdos, Urdax, Ordiarp) et le nom moderne (et toponyme médiéval) ordoki “lieu plat”. Pour le premier élément le terme labe “brûlis, four” également présent en toponymie (Labeaga maison médiévale, Labets) et dans le lexique moderne (labe “four”, dérivé labaki “défrichage par brûlis” qui a fait le béarnais labac de même sens) serait acceptable, et le nom serait alors approximativement “plat(s) des brûlis”. Reste que l’assourdissement de lab- à lap- est très anormal en fin de segment (il est au contraire régulier en début: su-bazter > supazter), et donc que ce nom résulte d’une formation plus complexe qu’il est aujourd’hui difficile de reconstituer
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: ORP.NTB

Leku-izenak

Bilaketa

Euskal Herria

Mundua

Lapurdi - Lekuak - EODA

Lapurdi (Lurraldea)

Lege-oharra

Egoitza

Ikerketa Zentroa

Ordezkaritzak

Elkartea

Harremanetarako

Euskaltzaindia

Hizkuntza baliabideak

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Orokorrak

KOMUNIKAZIOA

ERAKUNDEA

EUSKALTZAINAK

ANTOLAKUNTZA

EGITASMOAK, BATZORDEAK ETA LANTALDEAK

HIZTEGI OROKORRAK

HIZTEGI ESPEZIALIZATUAK

HIZTEGI HISTORIKOAK

ZALANTZEN TXOKOA

ONOMASTIKA

TOKIKO ONOMASTIKA BILDUMAK

ARAUAK

GRAMATIKA

CORPUSAK

HEZKUNTZA-BALIABIDEAK

DIALEKTOLOGIA

MORFOLOGIA

SUSTAPENA

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA

AZKUE BIBLIOTEKA ETA ARTXIBOA

ERAKUSKETA BIRTUALAK

FUNTS BEREZI BATZUK

BBK-Euskaltzaindia Literatura Ataria

ZER BERRI

KATALOGOA

GAIAK

EUSKERA IKERKETA ALDIZKARIA

EUSKALTZAINDIAREN BULETINA

Leku-izenak

Bilaketa

Euskal Herria

Mundua

Lapurdi - Lekuak - EODA

Lapurdi (Lurraldea)

Lege-oharra

Egoitza

Ikerketa Zentroa

Ordezkaritzak

Elkartea

Harremanetarako

Euskaltzaindia

Hizkuntza baliabideak

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Orokorrak