(...)
DECRETO FORAL 253/1993, de 6 de septiembre, sobre la composición y denominaciones de la zonificación “Navarra 2000”
(...)

(...)
Iruñerriko Zendea zaharra, eta hamar lekunek osatuta: Arazuri, Artazkotz, Asiain, Ibero, Izkue, Itza, Lizasoain, Oltza, Orkoien eta Ororbia (herriburua). Lurraldeak (46,8 kilometro karratu) hauenekin egiten du muga: Iruña (E), Itza (I), Antsoain (IE) eta Zizur (HE) Zendeak eta Etxauribar (HM), Goñerri (M) eta Ollaran (IM). Erdialdeko Eozenoko marga ugaldeetako uren indarrak bertikalki moztuen gainean moldaturik dago, nagusiki, lurraldea. Ibaiek -Txulapainek bereziki- utzitako metaketa koaternarioek zelaiak osatzen dituzte ("zelaiak"). Mendebaldean Sarbil mendiketa (1.132 m, Etxaurin) dugu, Arakilen ezker ertzeraino jausten den kareharrizko antiklinala, Zendeari itxiera ematen. Arakilek Argarekin egiten du bat, Iberotik hegoaldera, gaur egun "Urbillos" deritzan alderdian. Biei "Río caudal" izen generikoa ematen zitzaien; Arazurin, berriz, gaurko Txulapaini errekari Urtxikia erraten zioten. Klima azpimediterraniarra da, landaredia bezala (arteak, haritzak; pagoak leku garaienetan), Oltza eta Sarbil mendietako leku markaltsuenetara zokoratua. Laborantzetan laborea da nagusi (garia, garagarra, oloa), eta etekinak handi-handiak dira klimari, bihien hautapenari, ongailuen eta makineria berriaren erabilpenari eta 1959tik 1980 bitarteko lurzati berrantolamenduari esker. Mahastia ugari zen lehenago, baina gaur egun desagertu da abantzu, lurzati berrantolamenduaren ondorioz, lekukotza egiteko balio duen aleren bat kenduta. Laborantzarako azienden garrantzia frogatzen dute hainbat toponimok: "Euntze", "Sario", "Gatzarrieta". HISTORIA: Oltzako Santa Cruz mendian Burdin Aroko biziguneren bat izan zen. Erromatarren garaian Iberok goiti egin zuen, nolabait, eskualde mailan, Urberoako bainuetxeak erakusten duenez. Han erromatar txanponak aurkitu dira, baita hilobi idazkundun bat, Moretek deskribatu zuena. Oraingo hamar lekuneez landa, Erdi Aroan beste batzuk ere izan ziren, gaur egun hustuak: Abaxita (Asiain), Lekoate (Lizasoain), Ate (Oltza) eta Leranue (Artazkotz). X. mendearen lehen erdialdekoak dira Garsía Enecones de Olza delako baten albisteak, errege Iñigo Gartziaren alabarekin ezkondua baitzen, Rodako kodizeak dioenez. Hemen, gehiago ziren laborari petxeroak kapareak baino. Herri gehienetan jauregiak izan ziren; itzal handiena Arazurikoak eta Asiaingoak zuten. Azken hau Leringo kontearen estatuen zergak biltzeko tokia zen eskualde honetan. Herri bakoitzak parrokia eta kontzeju bana osatu zuen; maioral bat, bi-hiru zinpeko eta poltsari bat ziren haien administrazaile, urteoro berritzen zirenak, "Iruñerriko zazpi zendeak" (gaurko bostak gehi Etxauribar eta Txulapain) ordezkatzen zituzten diputatuek eta Oltza ibar eta zendeakoek Ororbiako San Julian elizparrokian egiten zituzten beren batzarreak. Erdi Aroan, Orkoiengo mugapea Iruñeko "sukalderriaren" barnean zegoen, eta hiriko bizilagun aunitzek lurrak zituzten bertan, mahastiak bereziki. Hiriburuarekiko hurbiltasunak haren hedapen demografiko eta industrialaren eremuaren barnera bildu du, Arazuri (Landabengo industrialdea), Orkoien eta Ororbia bereziki. Asiain eta, neurri apalagoan, Arazuri, Ibero eta Ororbia ere bai, arte guneak izan zieren, Nafarroako eliza aunitz eraiki edo bertan irudiak landu edo erretaulak pintatu zituzten hargin, eskultore, hozkalari eta pintoreen biltoki. Etxe izenek ofizialeen presentziaren berri ematen dute: zurginak (Zurgiñenekoa, Izkuen eta Ororbian), artxiteroak (Artxitorena, Iberon eta Ororbian), arotzak (Arotzarrena, Asiainen), kisugile edo igeltseroak (Kisuskillearena, Asiainen eta Ororbian) eta danbolin-joleak (Danboriñarena, Asiainen). Biztanleriak -2.078 lagun 1860an- ez zuen goiti-beheiti handirik izan gure mendeko lehen hamarkadetan; 1930etik aitzina, berriz, beherakada etengabea gertatzen da 1970 arte (1.388 biztanle). Garai hartan hasi zen berriz ere goraka eta 1860ko zentsua azpixean utzi du jada (2.131, 1986an). HIZKUNTZA: Iruñerriko zendea honetan euskara hegoaldeko goi-nafarrerari zegokion, Iruñetik iparraldeko azpieuskalkiari eta Oltzako eta Zizurko aldaerei. 1863rako galbidean zegoen hegoalderagoko zendea hauetan, erran nahi baita, Zizurren eta Galarren, baina ongi gordetzen zen beste bietan. Aldiz, berrogei urte geroago, 1904an, euskara arrunt aienatua zen Galarren, Zizurren eta Oltzan, eta bizirik zirauen Itzan, bai bederen Aldatzen, Aritzen eta Oderitzen. 1935ean hizkuntza zaharra guztiz galdua zen. Eskualdeko euskararen ezaugarrietarik toponimian nabaritzen direnak aztertzenh asi aitzin, adierazi beharra dago segurua dela zendea batetik bestera bereizkuntzak izatea, baita herri batetik bestera ere, zorionez gure hizkuntza galdu ez den tokietan gertatzen den bezala. Hortaz, hemen erranen dena, sinplifikazio bat da, esku artean ditugun datu toponimikoek baldintzapetua. Lehen-lehenik, bokal-harmoniaren hondarrak aurkitzen ditugu: Huerka (1880, Zizur Txikia), Elicezar (1837, Eriete), Ubitérte (Gazolatz), Licerdia (Paternain, 1880, Lizardi orain), Oyarza Mugue (Sagues, 1837), Iperberoqui (Zarikiegi, 1880), Licer bacar (Arlegi, 1888), Zuerpea (< Zugarpea, Aritz, 1906), Uberraga (< Ugarraga, Atondo, 1892), Iquezquinbidea (Eritze, 1746), Licerratena (< Lizerradena, Saratsa, 1900), Gazarrie (Aratzuri, 1859)... Fenomeno honek -dudarik ez du-, toponimiatik atera daitekeen ondorioan baino indar handiagoa izan zuen, hura mintzaira arrunta baino hagitzez kontserbatzaileagoa baita. Bestelako adibideak ditugu ç-ren aitzinean e>i egiten dutenak, nahiz bestelakatze hori, itxuraz, ez den beti gertatzen: Ichetoa (Zizur Txiki, 1837), Itxondo (Atondo), Itxondo, Itxondóa (Otxobi); -s- > -x- egiten dutenekoak: Mixelai < Idizelai, Ermitaxar (Espartza), Arteixar < Artadizar (Subiza), Lausía < Lauxa < Lauza (Aratzuri)...; baita s- > -x- egiten dutenekoak ere, batzuk: Xariúndi < Sario aundi, Xotáxu < Sotazu (Espartza). Ahosabaikaritze beste mota bat, inguruak eragina nonbait, t letrarena da i bokalaren ondotik doanean: Txurkétas < Itturketa < Iturketa (Galar), Ixurríkos < Itxurriko < Iturriko (Espartza), Txurri < Itturri (Eritze), Katxilitxúrri < Katilitturri < Katilluiturri (Aratzuri). Azentuazioari dagokionez, badira toponimo batzuk azentu paroxitoniaren ondorioz, goranzko diptongoak dituztenak, aunitz az badira ere: Moria [mórja], Zokokua [Zokókwua] (Larraia), Arrondua [aróndwua] < Arrondoa (Zubitza).
(...)

(...)
ACUERDO de 2 de mayo de 2006, del Gobierno de Navarra, por el que se aprueba el cambio de denominación del municipio de Olza por la denominación de "Cendea de Olza". // El Pleno del Ayuntamiento de Olza acordó aprobar el cambio de denominación de dicho municipio, pasando a denominarse Cendea de Olza/Oltza Zendea, remitiendo la documentación comprensiva del procedimiento incoado al Gobierno de Navarra, al objeto de dar cumplimiento al trámite prescrito por el artículo 22.2 de la Ley Foral 6/1990, de 2 de julio, de la Administración Local de Navarra. // El artículo 21.1 de la Ley Foral 6/1990, de 2 de julio, de la Administración Local de Navarra, establece que no puede realizarse cambio de denominación de un municipio si la que se pretende adoptar es idéntica a otra existente o puede producir confusión en la organización de los servicios públicos, en tanto que su número 2 prescribe que la utilización del vascuence en la denominación de los municipios se sujetará a lo dispuesto en la Ley Foral 18/1986, de 15 de diciembre. // La denominación aprobada por la entidad local cumple con los requisitos señalados: de una parte, en certificación expedida por el Secretario General Técnico del Departamento de Administración Local, se hace constar que en el Registro de Entidades Locales de Navarra no existe identidad de la denominación que se pretende adoptar con ninguna inscrita en el mismo; de otra, la denominación se adecúa a lo señalado en el artículo 8 de la Ley Foral del Vascuence, obrando en el expediente el informe emitido a tal efecto por el Servicio de Programación, Investigación y Desarrollo Lingüístico del Departamento de Educación. // Por otra parte, el artículo 23 de la Ley Foral de la Administración Local de Navarra prescribe que los cambios de denominación de los municipios sólo tendrán carácter oficial, cuando tras su anotación en el Registro a que se refiere el artículo 14 de la Ley 7/1985, de 2 de abril, reguladora de las Bases del Régimen Local, se publiquen en el "Boletín Oficial del Estado" y en el de Navarra, y el artículo 25.3 de la misma ley foral preceptúa que se dará traslado a la Administración del Estado de las resoluciones sobre cambio de denominación y capitalidad de los municipios, a efectos de su inscripción en el Registro de las Entidades Locales. // En su virtud, el Gobierno de Navarra, a propuesta del Consejero de Administración Local, // ACUERDA: // 1.º Aprobar el cambio de denominación solicitado por el Ayuntamiento de Olza, que pasa a tener las siguientes denominaciones: en castellano, Cendea de Olza; en vascuence, Oltza Zendea. // 2.º Dar traslado del presente Acuerdo a la Administración General del Estado, a efectos de su inscripción en el Registro de Entidades Locales del Ministerio de Administraciones Públicas; así como proceder a su inscripción en el Registro de Entidades Locales de Navarra, del Departamento de Administración Local. // 3.º Proceder a su publicación, tras las inscripciones correspondientes, en los Boletines Oficiales del Estado y de Navarra. // 4.º Notificar el presente Acuerdo al Ayuntamiento de la Cendea de Olza, significándole que contra el mismo podrá interponer recurso contencioso-administrativo ante la Sala de lo contencioso-administrativo del Tribunal Superior de Justicia de Navarra en el plazo de dos meses, contados a partir del día siguiente a su notificación, sin perjuicio de poder efectuar el requerimiento previo ante el Gobierno de Navarra en la forma y plazo determinados en el artículo 44 de la Ley 29/1998, de 13 de julio, reguladora de la Jurisdicción Contencioso-Administrativa. // Pamplona, 2 de mayo de 2006 // El Consejero-Secretario, del Gobierno de Navarra, Javier Caballero Martínez
(...)