Antxo - Pertsona-izenak - EODA
Antxo
Antso izenaren aldaera adierazkorra izan daiteke, baina Santxo-tik disimilazioz ateratako forma ere bai.
-
SANCHO, ANCHO, ANCHE, SANCHOTE, SANCHOT, SANCHOLET, SANCHORCO, SANCHA, ANCHA -
(1330 [1994])
IRI.PIENE , 252. or.
(...)
3.318. SANCHO, ANCHO, ANCHE (340. oharra), SANCHOTE, SANCHOT, SANCHOLET, SANCHORCO, SANCHA, ANCHA (341. oharra) azkenengo biak emakume-izenak: Sancho Franco, (1330, PN-XIV, F.Est., 243 orr.), Miranda-n; sancho Sanchiz, (1330, PN-XIV, F.Est., 244 orr.), Miranda-n; Ancho Berari, (1366, PN-XIV, F.Sang., 488 orr.), Roncessuailles-en; Domenga Anche, (1330, PN-XIV, F.Est., 292 orr.), Artaxona-n; Sancho Periz Anche, (1330, PN-XIV, F.Est., 297 orr.), Artaxona-n; Sancho Çamarr; Sanchote de Çallain, (1366, PN-XIV, F. Pamp. -Mont. , 567 orr.), (en la tierra de Lesaqua); Sanchot de Beruet, (1366, PN-XIV, F.Pamp. -Mont. , 541 orr.), en la Burelleria (en el Burgo de Sant Cernin), Iruñean; Sancholet, (1366, PN-XIV, F.Sang., 462 orr.), Urroz-en;fi de Sanchorco, (1330, PN-XIV, F.Est., 294 orr.), Artaxona-n; la fija de Sancho de dona Sancha, (1330, PN-XIV, F.Est., 240 orr.), Beruinçana-n; Sancha Dorraça, (1330, PN-XIV, F.Est., 243 orr.), Miranda-n; Lope Ancha, (1366, PN-XIV, F.Sang., 487 orr.), Lombierr-en. Ikus ANTO. // Ikus baita-ere SANCHUELO, erdal diphthongazioa duela: Sanchuelo, (1330, PN-XIV, F.Est., 277 orr.), Almunqa-n, eta Xlll menderako Sanchuelo filius de E. Lopiz, (s. XIII, El gran Pr. Nav., dok. 108). // XIII menderako SANCHO / SANCHI, SANCHOCO, SANCHOLET, SANCHOT, eta SANCHA femeninoa: Sancho Dorreco / Sancho Gomeca / Sancho Cubico, (s. XIII, El gran Pr. Nav., dok. 104); Sanchi Enegez armiger eius, (1232, El gran Pr. Nav., dok. 237); Sanchoco, (s. XIII, El gran Pr. Nay., dok. 108); Sancholet, (s. XIII, El gran Pr. Nav., dok. 113); Sanchot, (1253, El gran Pr. Nav., dok. 348); Sancha Enecoiz Aizpuru, (s. XIII, El gran Pr. Nav., dok. 108). // 340. Oharra: Anchi aldagarria, -i vokalismoa duena, toponymian eta deituretan agertzen da: Anchi, Anchia, Anchieta, eta abar. Informazio gehiagorako ikus baita-ere ene Ian "Algunas consideraciones sobre onomástica personal vasca", Euskera, XXII (1977), 561-623 orr., Sancho izenaren aldagarriez luze tratatzen baita. // 341. Oharra: Antso eta Antsa direlakoak Sancho eta Sancha forma jatorrizkoei dagozkie; eta haietan sibilantearen dissimilazio regresivoa gertatu da. [...] Zenbait izen XIV mendeko Nafarroan agertzen direnak (Hirugarren zerrenda)
(...)Zer: pertsona izena
Non:
Jatorria: IRI.PIENE -
anchoco -
(1352 [1966, 2011])
NAN.C , 11.138.VIII [IKER.27, 336. or. (Prénoms (Basse-Navarre))]
(...)
anchoco Muletier, va de Pampelune à Saint-Palais, 1352 (Archiv-Nav.11.138.VIII)
(...)Zer: Mandazaina
Non: Iruñea-Donapaleu
Jatorria: IKER.27 -
ancho berari -
(1366)
CAR.PNAXIV , 488 A (D.b dok. [AGN, sign. gb.], 49r B)
Zer: Zergaduna
Non: Orreaga
Jatorria: CAR.PNAXIV -
anchote -
(1378 [1966, 2011])
NAN.C , I [IKER.27, 293. or. (Population Saint-Jean-Pied-de-Port avant 1400)]
(...)
anchote ouvrier du château, 1378 (Archiv-Nav.I)
(...)Zer: Langilea
Non: Donibane Garazi
Jatorria: IKER.27 -
anchot -
(1388 [1966, 2011])
NAN.C , 49 [IKER.27, 166. or. (Lespars)]
(...)
anchot labrador, 1388 (Archiv-Nav.49)
(...)Zer: Laboraria
Non: Leizpartze
Jatorria: IKER.27 -
anxo, ancho -
(1657 [1992])
DRPLV , IV, 15, 23, 34, 35. or.
(...)
28: Anxo limosnari, vrde ebatsiaren oinac demaza beharrari, 'Ancho (c'est le nom propre d'vn homme) est vn grand faileur d'aumolnes, il donne au pauure les pieds du pourceau qu'il a dérobé' [Oihenart, Atsotitzak, 28. zkia.]
(...)Zer: Antso gizon izena
Non:
Jatorria: DRPLV -
antxo -
(1926)
ETX.EEI , Euskera III-IV (1926), 119. or.
(...)
¿Zenbat Santxo eta Lope euskaldunak ote ditgu gauŕ? Txit gutxi; lenago ez, etxên izenak esaten dutenez: Ansonea (Elizondo'n), —Anso, Antxo eta Santxo berdin dira—
(...)Zer: Antroponimoa
Non:
Jatorria: ETX.EEI -
anso, sanso, sancho, anxo -
(1959)
M.FHV , 14.7 par., 291. or.
(...)
La sibilante inicial se ha perdido, al parecer por disimilación, en el antropónimo Anso, de Sanso, Sancho, muy frecuente en Navarra y atestiguado en Oihenart (Anxo) y en Andramendi
(...)Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV -
anso < sanso -
(1959)
M.FHV , 14.8 par., 293. or.
(...)
El nombre Anso (< Sanso) tiene como patr. Sanoyz, atestiguado con frecuencia en documentos medievales de Navarra: la pérdida de la sibilante interior fue suficientemente antigua para que su -n- aparezca tratada como intervocálica en vizc. ant. Saonch Sánchez < *Sâôch < *Sâôitz
(...)Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV -
ANTXO -
(1985)
ETXDE.EPIZ , 516
(...)
ANTXO (Sancho): Antxo Luzea, Nafarroan, 1358 (Alfonso Irigoyen: Algunas consideraciones sobre onomástica personal vasca, 573 paia, Euskera, 1977). Pasai-Antxo ere hemendik etor daiteke. Aditzea dudanez, Pasaiako auzo honen izena "Antxo" izeneko baserri batetik omen dator.
(...)Zer: izena
Non:
Jatorria: ETXDE.EPIZ -
ANTXOA -
(1985)
ETXDE.EPIZ , 516
(...)
ANTXOA (el Sancho): Antxoarena deitura ezaguna da.
(...)Zer: izena
Non:
Jatorria: ETXDE.EPIZ -
Antxote -
(1994)
IÑ.SAL.NANTR , 1416 or.
(...)
Antsako, Anso, Antso, Antsoko, Antxote: hauek, batez ere gizonentzakoak, oso ugariak dira bai pertsona-izentzat eta bai oikonimotzat. Arazo nagusia sudurkari atzean hortz-hobietako igurzkaria (s) ala afrikaria (ts) duten jakitea da; forma hipokoristikoetan euskarazko sabaiko afrikaria (egun tx idazten duguna) emateko erdarazko ch ibiltzen da. Bizirik ditugun lekukoetan, etxe-izenetan, hortz-hobietako afrikaria dugu, Malerreka aldean behinik behin: Antsakonea, Antsokorena (Doneztebe), Antsonea (lturen).
(...)Zer: pertsona izena
Non:
Jatorria: IÑ.SAL.NANTR -
lostau danchot lo maestre -
(2000 [1366])
ORP.MAISMED , V. kap., 246. or.
(...)
A ces domonymes largement anthroponymiques hors des maisons nobles, s’ajoutent en 1412 des prénoms avec surnoms ou noms de métiers pouvant correspondre à des maisons franches ou nobles citées en 1366: lostau de lope, lostau de g(ar)ce gogorra, lostau danchot lo maestre, lostau dar(na)ut sanz mort. C’est une indication sur le peuplement et les activités de ce lieu que les rois de Navarre avaient voulu “bourg royal” au XIe siècle, et où Roncevaux était bien installé avec ses “hôpitaux”
(...)Zer: Etxea
Non: Eiheralarre
Jatorria: ORP.MAISMED -
antxo (giz.): (fr.) sanche -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 324
Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
antxo (giz.): (gazt.) sancho -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 320
Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
antxo (giz.) -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 94
Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
antxo -
(2009)
OV.26 , --
Zer: Hipokoristikoa
Non: --
Jatorria: OV.26
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
