11 emaitza bilaketarentzat
Liburuak hiru sail nagusitan bana daitezkeen zazpi parte dauzka. Lehenbiziko hiruretan Euskal Herriko numenei eta haien izenei buruzko datuak, iritziak eta haien eskutik osa daitekeen aierua jakitera ematen dira. Hurrengo hirurak onomastikaren alorrekoak dira bete-betean. Preseski, laugarren kapituluan teonimiaren eta toponimiaren arteko harremana jorratzen da batez ere, eta bosgarrenean gure aurretik jainko izenak erabili dituzten ikertzaileek egindako zenbait proposameni ikusten zaizkien eragozpenak adierazten dira. Seigarrenean zenbait etimo proposatzen dira. Amaitu aitzinetik, ondorio orokor batzuk biltzen dira.
Gaurko zenbait ikertzaileren iritziz, dagoen inform azioa urria eta behin baino gehiagotan zalantzazkoa izan arren, ezagutzen den apurra aski da Antzinaroan Gipuzkoan latinaren aurreko hizkuntza indoeuropar (zelta) bat gailentzen zelako hipotesia proposatzeko. Lan honetan erromatar garaiko epigrafiatik zein geografo eta historialarien liburuetatik atera daitekeen informazioa modu bateratuan aztertzen dut, eta hura Erdi Aroko nahiz Aro Modernoko euskal onomastikarekin erkatzen, Gipuzkoako Antzinaroko hizkuntz egoeraren ezagutzan argi egiten laguntzeko asmoarekin beti ere, bai geografiaren aldetik, bai historiaren aldetik. Orobat, hizkuntza eta arkeologia arloko datuek norabide bera markatzen duten ikusten saiatzen naiz, kultur eremu bakarra edota bat baino gehiago zeuden antzematen saiatzeko.
Gipuzkoako herrien izenak jasotzen ditu, izen horiek historian zehar aurkezten dituzten formak eta duten edo duketen etimologia azalpena, eta «duketen» diogu hau eremu labain-limurkorra delako, kontu handiz ibiltzea eskatzen duena, irrist egin nahi ez bada behintzat. Egileok zuhurtziaz jokatzen saiatu gara, eta izen berezien (toponimoen, antroponimoen, oikonimoen eta beste) hastapeneko adiera emateko denboran agiri aldaerek, euskal fonetika historikoak, lekuaren nolakoak eta gaurdaino izan dugun esperientziak erakutsi dizkigutenetan oinarritu gara.
Gipuzkoako herrien izenak ez ezik, auzo askorenak ere jasotzen dira, populazio sakabanatua duen gurearen moduko herrialde batean «auzo» zer den eta zer ez den zehaztea batzuetan erraza izan ez arren. Horrekin batean, probintziaren deizioa ere –hots, Probintziarena– ahotan darabilgu, eta halaber hiriburuarena.
Batasuna, nolanahi ere, era askotakoa izan daiteke, eta ez du behar, nahitaez, molde hertsia eta zurruna. Horrela ulertu du Euskaltzaindiak bere zeregin aholku-emaile ofiziala kale izendegiari dagokionez. Urteetan zehar Osoko bilkuran zein Onomastika batzordean emaniko arau, gomendio, irizpenak eta abar daude hona bildurik etaestekaturik, modu erabilerrazean, eta tokian tokiko euskal gizarteari zerbitzu duina eman nahian.
Arabako Errioxa Arabako Mendialdearekin lotzen duen mendilerroak zer izen duen argitzeko lan sakona. Egileak hainbat iturri arakatu eta, halaber, datu berriak eskaini ditu.
Deskatalogatuta
Egileak udalerriko toponimoak (auzoak, ibaiak, lekuak, elizak, etxeak, baserriak, moilak eta abar) aurkezten dizkigu lan interesgarri honetan. Erregistro bakoitzaren azterketak testuinguru historikoa eta metalinguistikoa gorpuzten ditu eta, horrenbestez, ezagumen bide anitz libratzen ditu, nahi beste proiekzio ahalbidetuz.
Deskatalogatuta
Batetik, gogora ekartzen dizkigu Arabako izenak, modu adierazgarriak ikertuak eta azalduak; bestetik, tresna baliotsua ematen dio Akademiari euskararen normalizazioan lanean jarraitzeko, Arabako toponimiaren aldetik oinarri funtsezkoak antolatuz.
Euskal Herriko ibai guztien zerrenda, euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez. Eta horrekin batera ibaien arroa marrazten duten mapa argigarriak. Euskaltzaindiaren 166. araua.
Deskatalogatuta
Lan honen helburu nagusia Aiara udalerriko toponimian gorderik dagoen ondare kulturala agerian jartzea izan da, hala aiararrek nola gainerako interesatu guztiek ezagutzeko aukera izan dezaten. Izen horiek dira, hain zuzen ere, mendeetan zehar ibar honetan bizi izan diren herritarrek sortu era erabili izan dituztenak bertako herriak, auzoak, etxeak, mendiak... izendatzeko.
Deskatalogatuta
Leioako onomastikaren erakuslehioa, bertako artxibategi historikoetatik eta herritarren memoriatik jaso ahal izan diren lekukotasunei esker errekuperatu diren izenen altxorra.
Euskal Herriko udalen euskal izenak, herritarrenak eta izen ofizialak ere biltzen ditu. Izendegi hau, 1998tik hona Arau gisa emana du Euskaltzaindiak. Berari dagokio izena proposatzea, ofizializatzea Herri Aginteei dagokien bezalaxe.