49470 emaitza bilaketarentzat - [1301 - 1350] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
OEHko "AN-gip"en pareko marka dagokio.
aldea, alderdia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aienatu, aiena, aienatzen. du ad
aienatu, aiena, aienatzen
du ad.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
g.er.
ilunbeen aienatzailea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1992-07-23 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
kategoria (iz.) eta adiera ('deitorea, auhena') gehituz.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:21 | 1997-05-06 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS
-ka.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. A. Perez Bilbao Bermeoko Herri hizkera, 57-58 or.: "aijeneko (aijenekue): Itsasora dabilen mutil gaztea. Mozo, grumete..."
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
iz.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1992-05-28 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adiera nagusia eta erantsiak bereiziz
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: AS.
-ka.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH-AS | 2017-07-04 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
OEH: AIERUZ a) Por señas. "Aiheruz erraite, dar a comprender por señas (Darric)" DRA. Hasi zeizkidan niri neroni aditzera emaiten, lehenbizian kheinuz eta aieruz, eta gero azkenean, klarki eta agerriz. Ax 15 (V 6; Azkue traduce "por guiños e indicios"). b) Por indicios, por conjeturas. "Aieruz zerbait erraitea, decir algo por conjetura" A. Ala dira, arrotz: aieruz ederki atera duzu. Zait Sof 28. Ez, noski, aurrekorik izan ez zuelako, bai ordea aieruz bezala besteren esamesen bidez ezagutzen ditugulako. MEIG III 76. Horrela pentsa dezakegu, baina beti aieruz, goganbeharrez, juzku onez edo gaiztoz, ustea ez baita jakitea. MEIG VII 50. Sospechando. "Aieruz nago, je suis en soupçon, en doute que" H. Ataka-aurrean, aieruz (goganbearrez, susmoz), lipar bat geldi da [basurdea]. Or Eus 47.
adib.: aieru 1 iz. Arrastoa, aztarna. Ik. seinale. Oraindik ez baitzen bekaturik, eta ez bekaturen aierurik ere. Irribarre gozo baten aierua. 2 iz. Keinua, bereziki begiaz egiten dena. Hasi zitzaizkidan aditzera ematen; lehenbizian, keinuz eta aieruz; eta azkenean, ageriz. 3 iz. Aztarnetan edo seinaleetan oinarritzen den ustea edo susmoa. Den okasiorik ttipiena, aierurik gutiena, gorrotatzeko eta muturtua jartzeko asko dudala. Aieruz zerbait erran.
aieruz 3: Elkar, Berria, DiarioVasco.
EPG: aieruz 9: Itxaro Borda 2, Joxemari Urteaga 2, Iñaki Zabaleta, Jose Angel Irigaray, Edorta Jimenez, Joan Mari Irigoien, Jon Muñoz.
Adierazle egokia eta jasotzekoa azpisarrera gisa, keinuz bezala.
Azpisarrera gisa jasotzekoa aieru sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Lard. (4 ager.)
Goierrin arrunta dela dio A. Sagarnak, eta -s-duna.
iz.
aienea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
aiez egon .
-z.
adlag.
Zah.
aieneka.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: AS
egon: -z.
aiez sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: AS.
-ka: -z-ka.
adlag.
g.er.
aiez.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-06-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ai(h)en
azpisarrera gisa emateko eskatuz: aihen-belar, aihen zuri .
- [E302]: "Landare batek baino gehiagok darama euskaraz aihen hitza osagai bezala eta ia izen adina nahasmendu dago, agian, landare horiek zein diren zehazteko garaian. Zentzu zabalenetik hasita, aihen hitzarekin edozein landare igokari, beste landare edo zuhaitz baten babesean igotzen dena, izendatu ohi da; aihen ezker hitza, berriz, ia edozein landare igokari lebogiro edo ezkerbirakari izendatzeko erabiltzen dela esan daiteke. Aihen ezkerra deitzen zaio (Zarautzen, beste zenbait lekutan apo-mahatsa) Tamus communis landareari, baina baita Clematis vitalba delakoari ere, honen ohizko izena aihen zuriabada ere. Ezker aihenak dira lurruntzedoezkerteizenekoak (Convulvulus, Calistegia...), etab. Gauzak gehiago nahasteko, Ama Birjinaren atxaparra eta antzeko beste zenbait landare ere ezkerbirakariak dira eta han-hemenka aihen ezker izena hartzen dute, eskubide osoarekin, bestalde" (2000-11-08)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau 119 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-05-06 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko aihen ezker , ezker aihen azpisarrera.
ez dugu aurkitu.
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm // 'madreselva' itzulia: atxapar : Euskalterm 1.
ik. atxapar (madreselva) fitxako hustuketa Izendegian: a(h)untz-aihen : G. Larrañaga LandareJak, Bouda-Baum; ahuntzosto : Larresoro Mundu berdearen GH, Azkue DVEF, G. Larrañaga LandareJak, LMuj DGT; PMuj DCV (auntz-osto); aihen xuri : Gordailu IkastHiztegia, Bouda-Baum, PMuj DCV (aien-txuri), LMuj DGT (aihentzuri); ak(h)er-aihen : Bouda-Baum, Zerb Landare; ama-birgin-aztapar : Lh DBF; ama birjinaren atzapar : M. Aizpurua, PMuj DCV, Zerb Landare (azt-), Bouda-Baum (azt-, axt-); andredena maria : PMuj DCV; apo-satar : Bouda-Baum; atzapar : PMuj DCV; bermigarai : Guinea Vizcaya, Ortiz del Portillo, Lcq; bermigarza : Azkue DVEF, Ortiz del Portillo, Bouda-Baum, PMuj DCV; bermigarzi : Carreras y Gandi GGPVN; ezker-ai(h)en : Polunin Flores de Europa, G. Larrañaga LandareJak, Guinea Vizcaya, Bouda-Baum, PMuj DCV (+ ezkerraihen), Larresoro Mundu berdearen GH, Azkue DVEF, Lcq; jainkoaren atzamar : M. Aizpurua; kristoren atzapar : G. Larrañaga LandareJak; orkatz belar : G. Larrañaga LandareJak, Bouda-Baum, Azkue DVEF; orkatz-osto : G. Larrañaga LandareJak, Bouda-Baum; pipe-txotx : X. Irigarai; sasi-ama : PMuj DCV; zizala , zizale , zizalte : Bouda-Baum.
aien-ezken : PMuj DVC (B virgaza); aien-ezker : DRA (clemátide; Azkue Eusk.); aien-iskar : DRA (A Apend), PMuj DVC (B esker-aien); ezker aihen : EuskHizt (AS: 1900; aihen ezker *1905); HiruMila (ezker-aihen #mdash# madreselva, hombrecillo, lúpulo, toda planta rampante); HaizeG BF (liseron); Lh DBF (1 chèvrefeuille 2 toute plante rampante ou montante dont on fait des liens: houblon, liseron, pervenche, clématite 3 cordéole 4 cormier, sorbier, arbre dont on fait les tuyaux de pipe); DRA eta PMuj DVC (+ esker-aien #mdash# madreselva); ezkerraien : PMuj DVC (virgaza, negrilla, hombrecillo, lúpulo, campanilla, correhuela mayor, enredadera); ezkerraien beltz : PMuj DVC (velorto, viburno) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF.
madreselva/chèvrefeuille erdarazkoen ordainak hiztegietan: ahuntzosto : Casve FE -ü-, HaizeG FB ahuntz-osto, T-L LFB, PMuj DCV auntz-osto; aien-txuri : PMuj DCV; Ama Birjiñaren atzaparrak : PMuj DCV; atxapar : ElhHizt, HiruMila; basoetako : HiruMila; ezker-aihen : HiruMila, Casve FE exker aihen, T-L LFB, PMuj DCV ezker-aien; sasiama : HaizeG FB // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt.
Euskaltzaindiak erabakitzekoa da, testuetako erabilerek ez baitute deus agintzen; bestelako informazioetan, maizago ageri da ezker aihen forma.
- [E302]: ik. oharra s.u. suge-belar. (1997-04-16)
- [E208]: 'MAk ongi dioenez, ezker aihen maizago erabili da. Ez dago hain garbi, zein landare den, lupulu, atxapar (Lonicera), basa klematide eta beste batzuei horrela esaten zaie eta'.
- [E123]: 'hitz honek badu txostena'.
- [E116]: '(2002-05) Ez dut uste MAk holakorik esaten duenik. Esaten duen gauza bakarra da hitzak baduela txostena. Ez dut batere argi zer egin daitekeen, datuak ikusita, baina bietara erabili baldin bada, zergatik ez da bietara ematen ('jende gaztea', 'gazte jendea')?'
- Erabakia: EArau 119: 'aihen ezker 'ezker-aihena''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
erabili gabea, baina egokia.
aihen(du), aihentzen.
da ad.
aihenak, kimuak erne.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:35 | 1997-05-06 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH argitaratuan aien-belar 2 (Or Mi: "Aien-belar zar biurriak zintzilikariz gerrikatzen zituten"; Arin AEF 1980: "Aien-belar edo irusarbik emateitûn pipita gorrîkin, aidemiñe daon tokîn igurtziz, miñe kentzen da"); ezkerain eta ezkerrain bana G (Izt C: "aldats ta malloetan sortzen diran arantza-beltz, laarzuri, sarats, ezkerain, txillar, zume eta oen lagun askok"; "Intxusa, Ezkerraina, Likabra, Erika").
aihen-txuri IE 3 (Zerb in Gure Herria 1931: "Aihen-xuria [tit]"; "Errana da eskaleek ongi ezagutzen eta... erabiltzen dutela aihen-churia beren larruaren erretzeko eta zauri batzuen egiteko, urrikal gakioten"; "ilarrak flaskoaren barruan landatu zituen ea aihenbelarrik sortzen ote zen"); aientzuri G 1 (Latxaga: "aientzuri (madreselva)"); aihen-belar (eta aihenbelar) EB 2 (I. Mendiguren 2: "Leihoak aihen-belar hertsi eta korapilatsuz zeuden estaliak"; "Gurditxotik irten eta sasitzako lupulu aihen-belar loratuen artean eseri zen"; eta X. Monasteriogan Zerb-en aip.).
Hiztegietakoak: EuskHizt: aihen-belar : "(1930; a. bedar *1905). Hazten den tokian aurkitzen dituen gauzetan kiribiltzen den zernahi landare"; aihen ezker . ik. ezker aihen ; aihen zuri : "(*1888; a. txuri *1746). Zuztar kiribilkorra eta igokaria duen landarea, lore zuriak eta usaintsuak ematen dituena (Clematis vitalba)"; ezker aihen : "(1900; aihen ezker *1905). Aihen zuria (Clematis vitalba)". // LurE: aihen zuri : "Zuztar kiribilkorra eta igokaria duen landarea, lore zuri eta usaintsuak ematen dituena (Clematis vitalba)"; aihen-belar : "Hazten den tokian aurkitzen dituen gauzetan kiribiltzen den zernahi landare"; Izendegia: aihen zuri .// HiztEn: aihen zuri : "BOT. Erranunkulazeoen familiako landare igokaria, zurtoina birakaria duena. Hostoak inparipinatuak, bost foliolodunak, aurkakoak eta horztunak edo osoak dira. Loreak iletsuak, zuriak eta usaintsuak dira (Clematis vitalba)"; aihen-belar : "iz. Hazten den tokian aurkitzen dituen gauzetan kiribiltzen den zernahi landare". // DRA: aien-bedar : "(B) enredadera, cierta yerba trepadora. = Hay otras dos clases de aien: 1º Aien zuri (AN, Lacoiz, B-g-o), aien txuri (G, L): pámpano que crece a modo de espiral y tiene una flor blanca; es la madreselva o hierba de la llagas. 2º Ezker-aihen (BN, L, S), aien-ezker (B-d-g): virgaza, hierba de los pordioseros, que crece en los zarzales y jaros, tiene cinco flores blancas"; aienbelar : Enredadera; aien-ezker : Clemátide; aien-iskar : "esker-aihen"; aien zuri : "clemati vitolba, planta talamíflora que escala setos y zarzas (Lacoizqueta, plantas de Bertizarana)"; aihen-xuri : Clemátide; esker-aien , esker-aihen : Madreselva; ezker-aihen : "Se da este nombre a varias plantas que se enredan como la viorne (gayomba, cordero y mundillo). DUVOISIN. Toda planta rampante con la que se hacen ligaduras: houblon (lúpulo), liseron (correhuela), pervenche (vinca pervinca), clemátide, sorbier (serbal). LHANDE. Para PREMONERA, vid salvaje (BN-aiziritz)"; ezkerraihen , ezkerraien : "Madreselva. (Bot.) II: Correhuela. (Bot.). III: Negrilla, arbusto con que se hacen mangos de pipa. = El ezkerain de IZTUETA, Kondaira 159 debe de ser errata por ezkerraien". // Lh DBF: aihen : "4º diverses plantes grimpantes dans less composés: Eskerraihen, C. sorte de chèvrefeuille. Aihenzuri L. (A.) et aihen-xuri, L. S. (Fx.) clématite"; eskerraihen : "(ALth.) chèvrefeuille (bot.)".
clemátide / clématite (des haies) formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: aihen zuri ; HiruMila: "(Bot.) aihen zuri (Clematis vitalba)"; Casve FE: aihenxuri , exkerraihen ; HaizeG FB: aihen-zuri , eskale-belar ; T-L LFB: aihen-xuri ; PMuj DCV: aien-zuri , eskale-belar ; Azkue Aurkibidea: aien zuri . Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE; BeraLzM.
Ik. Izendegia: aihen zuri: Clematis vitalba. / Ik. Izendegiaren hustuketan Clematis vitalba-ren ordainak: aihen : Font Quer PlantMed; ayen : G. Larrañaga LandareJak; aihen-bedar : Font Quer PlantMed; aien zuri : G. Larrañaga LandareJak; aihen zuri : Irigaray Landareak; aihen-zuri : Guinea Vizcaya; X. Irigarai; ayen zuri : Font Quer PlantMed; Carreras y Gandi GGPVN; ayen-zuria : Carreras y Gandi GGPVN; ayen-zuriya : Lcq; ayenezker : Font Quer PlantMed; ezkerraihen : Font Quer PlantMed; Loidi; autina : Font Quer PlantMed; Polunin Flores de Europa; Polunin Arboles y arbustos; XX.: Guía PlantMed; G. Larrañaga LandareJak; burukagei : Font Quer PlantMed; kematxa : Bouda-Baum; metu : Font Quer PlantMed; ballenas : JIr OnomBot; iturri honetan, gainera: bihurriki, bihurris, bilurres, bilurri, billurda, billurde, eskaliburri, fumake: JIr OnomBot, fumarika, fumarro, ligarza, pitillos, tiples, zilindurri.
HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS.
aihen sarrerari dagokion azpisarrera.
Clematis vitalba.
- [E302]: ik. oharra s.u. suge-belar. (1997-04-16)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ai(h)er
AS: aiher izan
aiher izan
- [K204]: "Aiher hitzak gauza bat eta bere kontrarioa erran nahi dituela azpimarratu beharko da: animosité, soupçon eta goût, inclination" (1995-01-13)
- [E210]: 'Horren azpisarrera gisa gehi daiteke aiherrak egon (zu ikusteko aiherrik nago), egun erabiltzen delako eta lekukotasunak ere badituelako (OHE, J. Mª. Aspiroz, 'Vocabulario de Leiza', Euskera (1967): 'Mendira yoateko aierrak nago')'.
- [E123]: 'iritzi-emaile batek erregimena zehaztea komeni dela adierazi du. Badirudi zabalduena zaio ad. litzatekeela (ardoari aiher natzaio; Herodias aiher zitzaion Joan Bataiatzaileari). Eta Zub. da ad., baina g.er. aiher naiz 'goganbehartu' adieran. Merezi du azken hau ere sartzea?'
- [E116]: '(2002-04) Uste dut nahasketaren bat dagoela hemen, edo bestela ez dut zuzen ulertu kontua. Adibide asko ditugu 'aiher da' (hau da, da ad) tankerakoak. Berdin 'aiher zaio' bezalakoak ere. Bietan 'zerbait egiteko gogoa izan' esanahiarekin. Horretaz gain, bada 'aiher izan' (iragangaitza), 'uste izan' bezalakoa, baina beste esanahi batekin: 'zerbait gorrotatu'. Beraz, 'aiher naiz', 'aiher natzaio' eta 'aiher dut' aurkitzen dira, eta denak eman beharko lirateke. Bestetik, AUk proposatzen duena egokia izan daiteke. Nik hau proposatuko nuke: aiher / aiher izan 1 da/zaio ad 'zerbaiten/zerbait egiteko gogoa' aiher dira zernahi esateko; eskoletako gizon gazteei zen gehienik aiher; ardoari aiher natzazio; Herodias aiher zitzaion Joan Bataiatzaileari. / aiher izan 2 du ad 'zerbaiti gorrotoa' eriak lau paretak aiher ditu'; zenbat etsai dituen aiher! Batzuetan nahia ere adieraz dezake: hau da aspaldi aiher izan dudana. / ahierrak egon zu ikusteko aiherrak nago'.
- Erabakia: EArau 119: 'aiher izan 1 da/zaio ad. 'zerbaiten/zerbait egiteko gogoa edo gorrotoa izan': aiher dira zernahi esateko; eskoletako gizon gazteei zen gehienik aiher; ardoari aiher natzaio; Herodias aiher zitzaion Joan Bataiatzaileari. 2 du ad. 'zerbaiti gorrotoa izan': eriak lau paretak aiher ditu; zenbat etsai dituen aiher! Batzuetan 'zerbait egiteko nahia izan' ere adieraz dezake: hau da aspaldi aiher izan dudana. AS: aiherrak egon: zu ikusteko aiherrak nago'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 |
- [E306]: "Erregimena eta adierak adieraztea komeni? // 1. da ad. Nahi izan; (zaio ad.: zerbaiti edo norbaiti aiher izan) -en zale izan // 2. zaio ad. (zerbaiti edo norbaiti aiher izan) Gorroto izan // 3. da ad. (Zub.) Susmatu" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:40 | 1997-05-06 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Onomastika batzordeak argitzekoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aihertu, aiher(tu), aihertzen. 1 da ad. 'makurtu'. 2 zaio ad. 'kontra egin'
aihertu, aiher, aihertzen
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Zub.
g.er.
nahia, desira.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ez dago arrazoi pisuzkorik lehendiko proposamena aldatzeko
- [E208]: "Iparraldekoen gaurko erabilera nolakoa den ez da beti erizpide fidagarria izaten euskara baturako (gogoan izan: orroitu, burraso, eskuara, litaike, ehi...). Klasikoa eta hegoaldean zabaldua aihotza da" (1993-01-18)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-ka.
aieneka.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Batez ere Bizk.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH-EuskHizt: † / HiztEn: Ik. alla / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Ik. alla (edo alle, erabakiaren arabera).
-il-/-ll-.
- [K202]: "Ik. alla. Zergatik grafia hori??" (2000-11-24)
- [E208]: 'aila* e. alla. Ba dirudi forma -a-duna dela #mdash#ea bukaera alaba/alabea fenomenoagatik gertatuz; nik behintzat holaxe jaso dut Bizkaian. Edonola ere, ez dut garbi ikusten zergatik alla -eta ez aila edo ailla- idatzi behar den, ailorbe hitzarekin egiten den bezala. Hitz horrek, bestalde, bizpahiru esangura ditu, ezezagun xamarak: 1) fruituen txortena. 2) animalien buztana. 3) hartizko botoia. Agian hori ere argitu beharko genuke'.
- [E116]: '(2002-04) Formari dagokionez, ez da erraz esatea zer den hor dagoena. OEHn ageri diren adibideetan, gehienak bizkaieraz, badirudi koherentea litzatekeela hor 'alea' edo holako zerbait dagoela pentsatzea. Baina bada adibide bat, nire ustez, bidea erakusten duena: 'allé bat". Hor, nire ustez, argi dago 'aila' dagoela. Esanahiari buruz egokia da esanahia ematea, hitz hau ez baita gehiegi erabiltzen (EEBSn ez da adibiderik) baina ez dakit hirugarren esanahiak baduen lekukotasun nahikorik'.
- Erabakia: EArau 119: 'aila iz. Bizk. 'buztana, txortena''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Bazt.
- [E210]: 'Gaur egun asko erabiltzen ez bada ere, zerrendan agertu beharko litzateke hori, 'ailagina Bizk. Zah. 'hainbat, hainbeste'' jarriz (OHE, Juan José Moguel: Aillagiña zaletu zan liburubetara, zeiñda bihar arte, ta jaijegunetan euretan billatuten eban bere atsegiñ gustija)'.
- [E123]: 'egia da erabilerak baztertu duela forma hau. Baina bizkaieraz Fray Bartolomek, Añibarrok, JJ Mogelek edo Uriartek erabili dutena uste dut sartu egingo nukela, nahi bada Bizk. Zah. emanaz eta adiera 'hainbat, hainbeste''.
- [E116]: '(2002-04) MAk eta AUk esaten duten moduan jarriko nuke: ailagina Bizk. Zah. 'hainbat, hainbeste''.
- Erabakia: EArau 119: 'ailagina adlag. Bizk.: Meza batek balio du Jesukristoren pasioak ailagina; zergatik maite dute euren burua ailagina?'
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
ik. OEH: AS.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Bazt.
- [E210]: 'Aurrekoaren ildotik, hori ere zerrendaratzea komeni da (OHE-ko Testu Corpusetik, J. J. Moguel, Baserrritar nekezaleentzako eskolia, 178: "Aillagiñako alabantzaak emon eutsezan Israel guztijak Dabidi, zeinda Erregia sartu zan bere kontra enbidija andi baten…")'
- [E116]: '(2002-04) Nik aurrekoa bezala sartuko nuke. Badira zenbait adibide OEHn, eta EBBSn ere bat bederen ageri da'.
- Erabakia: EArau 119, AS: 'ailaginako izlag.: besteen ailaginakoak dira horiek'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-gin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 | 1993-10-20 | Bigarren mailan onartzekoa |
ailegatu, ailega, ailegatzen. Batez ere Gip. eta Naf. da ad. Herr. 'iritsi, heldu'
ik. iritsi, heldu
ailegatu, ailega, ailegatzen
- [E109]: maila egoztea falta (ez da gomendagarria).
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-30): Herr. marka erantsiko zaio.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
Ik. Izendegia: ailorbe: Trigonella foenum-graecum.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Trigonella foenum-graecum.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-06 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ikus OEH argitaratuan: aimant : SP Phil, He Phil; aimant-harri : SP Phil; aiman harri : Egiat; aiment : Gç; harri-iman : Azc PB; iman : Uzt LEG eta "v. tbn. Azc PB, Erkiag BatB".
Ez dugu aiman(t), aiment formarik aurkitu; iman 18 aldiz, B-EB (B. Garitaonaindia; M. Murua, L.M. Bandres, Elhuyar, J.M. Angulo, M. Ensunza, Saioka).
aimenta : HiztEn-LurE; iman : DFrec 16, AB38 17 (eta iman artifizial, iman iraunkor, iman natural, iman suntsikor), HiztEn (eta iman-harri), LurE, Euskalterm (eta alcinozko iman, ferra iman, iman zuzen, iman-garabia).
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Ipar.
Zah.
g.er.
iman-harria.
- [E306]: "zah., gutxi erabilia.... merezi?" (2001-01-23)
- [E123]: 'iritzi-emaile batek sartzea merezi duen galdetu du'.
- Erabakia: EArau 119: 'aimant iz. Ipar. Zah. g.er. 'iman-harria''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EHL | 2018-07-17 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aimara 28: Berria 21 (Agintari indigena, zeina aimara baita eta kitxuen eskualde batean hazi baita politikari gisa, sinetsita dago erreferendumak argia ekarriko duela Boliviaren krisi politiko iluna bukatzeko), Jakin 3 (Harrezkero, behin baino gehiagotan izan dut egitasmo horrekin lankidetzan aritzeko aukera, eta behin baino gehiagotan izan dut, maputxe, aimara, guarani, kitxua eta abarren ordezkarien aurrean, euskara berreskuratzeari buruzko gure esperientzia azaltzeko aukera), Argia 3 (Areago, zer onura ekarriko dio Boliviako aimara bati gure independentziak?), DiarioVasco (Dokumentalaren izenburuak Tupac Katari lider aimararen esaldia dakar, zeinek Bolibian XVIII. mendean izandako atxamendu antiklonialista handiena izan zuen).
aimara : Berria 12 (Herrialde osoko milaka aimara eta kitxua bildu ziren hiriburuan); aimaratar 1, Hasier Etxeberria (Gainera, beti egoten dira mintegi eta mahai-inguruak aimaratarren edo ez dakit nongo beste herri txikietako hizkuntza eta kulturak aztertu eta defendatzeko).
aimara : Labayru, Elhuyar, Adorez.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: aimarak
EArauak 53: Aimara (Bolivia, Peru).
Exon: aimara
Adierazle egokia eta erabilia. Lehendik jasoa dago hizkuntza adierazteko.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1992-03-24 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
aina* e. adina
ik. adina
- [I102]: "forma honek ez luke sarrerarik eduki beharko, adina ondoan dagoelarik" (1995-01-10)
- [K204]: haina, hainbat" (1995-01-13)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. informazioa s.u. ginarra: ainar Orixek erabili du, 5 aldiz.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
txilarra.
- [E210]: 'Horren izen zientifikoa gehitu beharko litzateke (erica scoparia). Gainera, azpisarrera moduan, ainar zuria jar daiteke (erica cinerea)'.
- [E208]: 'ainar 'txilarra': Forma dialektal honekin iñar hitzarekin egin zen bezala jokatu beharko genuke, hots, non esaten den aipatu eta giñarra-ra bidali, ginarra 'txilarra' gisa definituz'.
- [E116]: '(2002-04) Lehenbiziko bueltan "ginarra Bizk 'txilarra'" eta "inar 1 Ipar. 'txinparta, pindarra'. 2 e. ginarra" onartu genituen. Hemen koherentzia beharko genuke, eta badirudi XKren proposamena dela egokiena, betiere inar eta ginarra bi hitz desberdin gisa hartzen ez baditugu behintzat. Ez dakit, hala ere, badugun arrazoirik bi hitz desberdin gisa hartzeko. Ez litzateke komenigarriago biak errespetatzea? Beraz, AUrena ere gehituz, bi aukera ditugu: ainar h. ginarra / ainar zuria erica cinerea / Edo, bestela, beste hau: ainar Goi Naf. 'txilarra' / ainar zuria erica cinerea / ginarra Bizk 'txilarra' (lehendik dagoen gisa)'.
- Erabakia: EArau 119: 'ainar iz. Ipar. eta Naf. 'txilarra''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-10-20 | Bigarren mailan onartzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra |
ainara, enara
ainara h. enara
ik. enara
- [E301]: "enara [grafia proposatzen dut]" (1994-05-23)
- [I102]: enara dela forma esan behar da, nire ustez. Ainara, aldiz, izen berezia. Jatorrizko forma enara da ia seguru" (1995-01-10)
- [K204]: ainhara edo inara : golondrina; gauinara : chauve souris" [Lhande-renetik hartu ditut ...] (1995-01-13)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Zub.
armiarma.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-10-20 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
ainbat* e. adinbat, hainbat
ik. adinbat
- [I102]: "aurreko gauza bera [forma honek ez luke sarrerarik eduki beharko] -> adinbat. Kasu honetan gainera badago hainbat-ekin nahasketa sortzeko aurkera" (1995-01-10)
- [E208]: horren ordez adinbat proposatzea gehiegikeria. Hainbat proposatzea zuhurrena.
- Erabakia: EArau (1995-07-28): ainbat* e. adinbat, hainbat erabaki da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-07-23 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
gehitzeko eskatuz, AS gisa: aingeru begirale , aingeru guardako , aingeru jagole (Bizk.), aingeru zaintzaile ; aingeru gaizto ; aingeru-kanpai ; aingeru-belar , aingeru-lore ; eta adib. gisa: aingerutan hil.
- [E210]: 'Horren azpisarrera gisa gehi daitezke, besteak beste, aingeru guardako, aingeru jagole, aingeru mendekatzaile eta aingeru zaindari'.
- [E123]: 'aingeru guardako: iritzi-emaileak dio badela izen horretako arraina ere, Squatina squatina / beheraxeago datorren aingeruzko sarrera dela eta, iritzi-emaile batek ainger #mdash# eredua ere hor dugula oroitarazteko aingeru aurpegia zuen adibidea sartzea proposatu du'.
- [E116]: '(2002-04) Ez dut ongi ulertzen zer esan nahi duen MAren oharrak. AUren oharrari dagokionez, azpi sarrera gisa sartuak daude dagoeneko aingeru guardako eta aingeru jagole, beste batzuekin batera. Aingeru mendekatzaile ez dut aurkitu OEHn ez EBBSn, ez eta txostenean ere. Azkenik, aingeru zaindari baino askoz ere lekuko gehiago daude aingeru zaintzailearekin, eta hori ere ageri da azpisarrera gisa. Beraz, nik dagoen-dagoenean utziko nuke'.
- Erabakia: EArau 119: 'aingeru iz.: aingeru aurpegia zuen' eta AS gisa: 'aingeru(-)belar Angelica officinalis; aingeru begirale; aingeru gaizto; aingeru guardako; aingeru jagole Bizk.; aingeru(-)kanpai 'aingeru-belarraren lorea'; aingeru(-)lore; aingeru zaindari* e. aingeru zaintzaile; aingeru zaintzaile'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:28 | 1997-05-07 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH: AS.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
begirale.
aingeru sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-07 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH: AS.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
gaizto.
aingeru sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-05-07 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH argitaratuan: aingeru begirale : Mat, Volt, ES, CatLav, Brtc, Dh, Jaur, Dv LEd: "beirale", Laph, Jnn SBi, CatJauf, J.B. Ayerbe EEs, Barb Leg, Ardoy Fran; eta begiraille (EZ 2, Ax 2, Gç: "beiraille"), begirazale (FPrS); aingeru begirari : Bp II, CatLan, Abraham, UskLiB, CatS, Ip Hil, Or SCruz, Or Eus; aingeru guardako : Cb Eg III, CatUt, Mg CO, Gco, AA III, Astar II, CatLlo, Bil, Xe, Salav, Etxba Eib; eta goardako (Cap, AB AmaE); guardiako (Cb Just: goar-, CatB, CatLuz, CatUlz); goardazko (CatSal); goardiasko (CatAe); guardazko (CatR); aingeru gordetzaile : Añ 3, fB Ic III; aingeru guardari : EZ 3; aingeru jagole : Astar II, Añ EL, Ur MarIl, Itz Azald, Ag G, KIkV, Erkiag Arran, Zait Plat; aingeru zain : Añ EL, Astar II; aingeru zaindari : ArgiDL, Or Poem, Anab Poli; aingeru zaintzaile : Legaz, Itz Azald, ArgiDL, KIkG, Etxde JJ; gotzon jagole : Enb; gotzon zaindari : AG.
aingeru begirale IE 7 (Nere lehen katichima, Iratzeder, Baionako diosesako katichima, P. Larzabal, Herria 1983); aingeru guardako 3: B 2 (Cristiñau dotriñea bere esplicaciño laburragaz), EB 1 (J.M. Irigoien: goar-); eta guardako aingeru 1 (J.A. Irigarai); aingeru jagole 4 (S. Albizuri, F. Zenarruzabeitia; "a. jaola": Andra Marija Uribarricuaren bederatzi urruna; Ag G); aingeru zaindari B 1 (I. Zubiri); aingeru zaintzaile (eta zaitzalle) 4, G-EB (J. Agirre, B. Iraola; M. Etxezarreta); gotzon zaindari G 1 (I. Aranburu Gipuzkoarra 1910).
aingeru begirale : HiztEn, Euskalterm 1; aingeru goardako : HiztEn, LurE, Euskalterm 1; aingeru jagole : HiztEn; aingeru zaindari : AB38 1, AB50 2, HiztEn, Euskalterm 1; aingeru zaintzaile : DFrec 1.
HLEH: - / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: AS: aingeru goardako / EskolaHE: aingeru goardako.
guardako.
aingeru sarrerari dagokion azpisarrera.
- [E302]: "Gogoratu badela izen honetako arraina, zabalera, bastanga, gaztaka, ikaraioa eta kidekoen antzekoa: aingeru guardakoa, Squatina squatina" (2000-11-08)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:32 | 1997-05-07 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
ik. OEH: AS.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
jagole.
aingeru sarrerari dagokion azpisarrera.
Bizk.