Gure familian XIX. mendearen bukaeran eta XX. mendearen hasieran hil ziren arbasoen hilobietako datak ikustean, ezin ditut ulertu hilabeteen izenak. Argituko al dizkidazue, mesedez?

Gure inguruan, Gipuzkoako Beterrin behintzat, ilargia handitzen ari den garaiari ilgora edota ilberri deitzen zaio; eta txikitzen ari denari, ilbehera. Eta nik ikusitako hiztegietan ere horrela azaltzen da. Baina aurtengo 2019ko egutegi batek honako hau dio:

ilgora: ez du esan nahi ilargia handitzen ari denik, egunetik egunera zeruan goragoko orbita egiten duela baizik (gaztelaniaz, luna ascendente).

ilbehera: ez da ilargia txikitzen ari dela, baizik eta egunetik egunera zeruan egiten duen orbita gero eta beheragokoa dela (gaztelaniaz, luna descendente).

Egutegi horren arabera, apirilaren 19an, apirileko euren ilbehera omen delakoaren erdi-erdian... ilargi betea izango da!

Nahaste-borraste horrek eragin dizkidan zalantzak argitze aldera, hona nire galderak:

1. Zuzena al da egutegi horrek dioena ilgora eta ilbehera hitzen esanahiari dagokionez?
2. Ilargiaren zein aldi egokituko da 2019ko apirilaren 15ean?
3. Euskaraz nola adierazi behar dira gaztelaniazko luna creciente, luna menguante, luna ascendente eta luna descendente?

Nire aitaren lehengusuen seme-alabak zer dira niretzat: lehengusu txikiak?

Badakit genero hitza, horrela idatzita, gramatikan, biologian, literaturan eta gizarte-zientzietan erabiltzen dela. Baina zuzena al da jenero hitza horrela idaztea salgai, merkantzia... adierazteko?

Eusko Jaurlaritzako burua bakarrik al da lehendakaria (eta gainerako gobernuburuak presidenteak)? Sinonimoak al dira bandera eta ikurrin, parlamentu eta legebiltzar, parlamentari eta legebiltzarkide?

Ez dakit zuzenak eta egokiak diren honako esaldi hauek:

- Hiru urtebete eman ditu Argentinan.

- Hiru astebete pasatu ditu Argentinan.

- Ordubete bat pasatu du etxeko lanak egiten.

Zer kasutan erabili aparatu, aparailu eta tresna?

Zein hitz erabili behar dut la cámara de diputados, cámara alta, cámara baja / la Chambre des députés, la chambre haute, la chambre basse esateko, ganbera ala kamera?

Elkarren sinonimoak al dira biak?

Indaba eta babarrun, biak ageri dira Euskaltzaindiaren Hiztegian. Zeinek du lehentasuna izendapen generiko modura erabiltzeko?