Kristau erlijioarekin hertsiki lotua dagoen izena, Jesu Kristo hiltzeko gurutzea erabili baitzuten. Honekiko jaiera IV. mendean piztu zen, Santa Helenak Golgota mendian hiru gurutzeak aurkitu zituenean. Santuaren eguna irailaren 14an da. Aldaera: Guruzne (Deun-ixendegi euzkotarra).
(...)
a primo jactu recium usque ad festivitatem Sancte-Crucis, que est in maio mense [7. oharra, 23. or.: L'invention de la sainte Croix le 3 mai]
(...)
(...)
La çuma, co es el coto en las vinnas et en las pieças, ata la fiesta de Sancta Cruz de mayo es un arrouo de quoalquiere fruycto que seya en el logar o el daynno fuere feyto, et de Santa Cruz adellant deue ser preçiado el daynno a bien vista de dos bonos hombres
(...)
(...)
nos, el sobredito rey don Thibalt, auemos jurado por la Santa Cruz et por los Sanctos Euangelios, que assi lo manterremos como dito es de suso en todo el tiempo de nuestros dias
(...)
(...)
cum excellentissimus dominus ac pater noster Ludovicus, rex Francie, et nos, capi fecissemus anno Domini Mº CCº LXVIIIº die sabbati in crastino et exaltacionis Sancte Crucis iudeos in terris nostris commorantes cum bonis eorumdem
(...)
(...)
XL kafiz auene ad festum Sancti Michaelis, et XL solidos et ad festum Sancte Crucis, cen[sa] omnibus sint liberi et soluti erga omnes homines
(...)
(...)
Otrosi por quanto fasta agora era vso e costumbre en Vizcaya que los plantadores de los tales mançanos no consentian al duenno de la heredad entrar en ella, coger e lleuar la su mitad del grano de la mançana que cayese de suyo al suelo fasta el dia de Santa Cruz, lo qual era en gran perjuizio e danno de los duennos de las heredades
(...)
santa cruz -
(1459/04/30)
FDMPV.004, 99. dok., 261. or.
(...)
pagaderos por los ditos erbarantes la meatad por todo el mes de jenero, e la otra meatat al dia e fiesta Santa Cruz del mes de mayo, a perpetuo
(...)
(...)
Asteek dira pentekoste ondoko lehen astea, santa *Kurutz burullekoa, ondokoa Abendoaren hirurgarren igandearen ondokoa, eta garizumaren lehenbizi igandearen ondokoa
(...)
(...)
GURUTZE, Cruz [addenda // Relación de algunos nombres, procedentes en su mayor parte del Santoral de Arana-Eleizalde, que por su gran difusión en el uso familiar y libre acceso a los libros parroquiales merece figurar en el Nomenclátor Onomástico Vasco]
(...)
(...)
Kristau erlijioarekin hertsiki lotua dagoen izena, Jesu Kristo hiltzeko gurutzea erabili baitzuten. Honekiko jaiera IV. mendean piztu zen, santa Helenak Golgota mendian hiru gurutzeak aurkitu zituenean. Santuaren eguna irailaren 14an da. Aldaera: Guruzne (Deun-ixendegi euzkotarra). Baliokidea: Cruz (es). // Este nombre está relacionado íntimamente con la religión cristiana dado que Jesucristo murió en la cruz. Su devoción se difundió en el s. IV, cuando Santa Elena halló las tres cruces en el monte Gólgota. Su onomástica es el 14 de septiembre. Variante: Guruzne (Santoral vasco).
(...)
(...)
Santi Mami auzoa XIX. mendetik dokumentatzen da Leioan, baina berez adbokazio hori duen ermita Erandion dago, Leioako muga-mugan. Ermita XVIII. mende amaierakoa da, eta hasiera-hasieratik inguruari ere izena eman dio. Bitxia bada ere, dokumentazio gehienak eta zaharrenak euskarazko forma osoa jasotzen du soilik, Santimamiña, Kortezubiko haitzulo ezaguna bezala. Gaur egun, ostera, forma laburtua da nagusia: Santi Mami. Euskaraz ditugun Santi-dun izenak, hau eta Santi Kurutze bereziki, oso zaharrak dira eta latinetik zuzen hartu zituen, ez gaztelaniatik
(...)
Zer: Adbokazioa Non: Euskal Herria Jatorria:
IZ.02
santa cruz / santi kurutz -
(2013)
IZ.03, 356. or.
(...)
Jai patronalak [...] Erbi > Maiatza 3 > La Santa Cruz / Santi Kurutz
(...)
Zer: Jai patronala Non: Erbi [Aiara] Jatorria:
IZ.03
Kristau erlijioarekin hertsiki lotua dagoen izena, Jesu Kristo hiltzeko gurutzea erabili baitzuten. Honekiko jaiera IV. mendean piztu zen, Santa Helenak Golgota mendian hiru gurutzeak aurkitu zituenean. Santuaren eguna irailaren 14an da. Aldaera: Guruzne (Deun-ixendegi euzkotarra).
Oharrak: Alfonso Irigoien Etxebarria irakasleak zuzendurik, bost liburuki plazaratu ziren (I-1986, II-1987, III-1990, IV-1992 eta V-1995). Artikuluetako asko beste nonbaitetik hartuak dira. Halakoetan saiatu gara jatorrizko erreferentziak ematen, hala nola "Euskera" aldizkarikoak, Euskalarien nazioarteko jardunaldiak (Bilbao, 1981), eta abar.
Mota: aldizkariak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
FDMPV.004 - "Libro Becerro" del Monasterio de Santa María de la Oliva (Navarra). Colección Documental (1132-1500)
Laburdura: FDMPV.004
Egilea: MUNITA LOINAZ, José Antonio
Titulua: "Libro Becerro" del Monasterio de Santa María de la Oliva (Navarra). Colección Documental (1132-1500)
Lan oharra: Fuentes Documentales Medievales del País Vasco 004
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Eusko Ikaskuntza
Tokia: Donostia
Data: 1984
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
FDMPV.007 - Colección diplomática de los reyes de Navarra de la dinastía de Champaña. Tomo II. Teobaldo II (1253-1270)
Laburdura: FDMPV.007
Egilea: GARCÍA ARANCÓN, María Raquel
Titulua: Colección diplomática de los reyes de Navarra de la dinastía de Champaña. Tomo II. Teobaldo II (1253-1270)
Lan oharra: Fuentes Documentales Medievales del País Vasco 007
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Eusko Ikaskuntza
Tokia: Donostia
Data: 1985
Erreferentzia:
Oharrak: Dokumentu bilduma osoa FDMPV.011 (I. liburukia), 007 (II. liburukia) eta 062 (III. liburukia)
Mota: bibliografia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
FDMPV.008 - Fuentes Jurídicas Medievales del Señorío de Vizcaya. Cuadernos Legales, Capítulos de la Hermandad y Fuero Viejo (1342-1506)
Laburdura: FDMPV.008
Egilea: HIDALGO DE CISNEROS AMESTOY, Concepción & LARGACHA RUBIO, Elena & LORENTE RUIGÓMEZ, Araceli & MARTÍNEZ LAHIDALGA, Adela
Titulua: Fuentes Jurídicas Medievales del Señorío de Vizcaya. Cuadernos Legales, Capítulos de la Hermandad y Fuero Viejo (1342-1506)
Lan oharra: Fuentes Documentales Medievales del País Vasco 008
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Eusko Ikaskuntza
Tokia: Donostia
Data: 1986
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
Lç.Cal - Kalendrera
Laburdura: Lç.Cal
Egilea: LEIZARRAGA, Jean
Titulua: Kalendrera
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Arrotxela
Data: 1571
Erreferentzia:
Oharrak: Thomas Linschmann eta Hugo Schuchardt-en edizioa, Estrasburgo, 1900. Argitaraldi faksimilea, Donostia, 1979.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
OEH.ONOM - Orotariko Euskal Hiztegiko testu corpusa, Onomastika
Laburdura: OEH.ONOM
Egilea: Euskaltzaindia
Titulua: Orotariko Euskal Hiztegiko testu corpusa, Onomastika
Lan oharra: 2 liburuki
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Barne-erabilerarako dokumentua
Tokia: Bilbo
Data:
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
EZ.Eliç - Eliçara erabiltceco liburua
Laburdura: EZ.Eliç
Egilea: ETCHEBERRI, Joannes "Ziburukoa"
Titulua: Eliçara erabiltceco liburua
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Bordele
Data: 1636
Erreferentzia:
Oharrak: Oro har bigarren ediziotik egiten dira aipuak, Bordele, 1665.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
O.NUV - Notitia utrisque vasconiae, tum Ibericae, tum Aquitanicae
Laburdura: O.NUV
Egilea: OIHENART, Arnaut
Titulua: Notitia utrisque vasconiae, tum Ibericae, tum Aquitanicae
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Eusko Legebiltzarra
Tokia: Gasteiz
Data: 1992 [1638]
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
AZK.CPV - Cancionero popular vasco
Laburdura: AZK.CPV
Egilea: AZKUE ABERASTURI, Resurrección María
Titulua: Cancionero popular vasco
Lan oharra: 11 liburuki
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: A. Boileau y Bernasconi
Tokia: Bartzelona
Data: 1921-1925
Erreferentzia:
Oharrak: "Las mil y una canciones populares vascas" tituluaz ere argitara emana. Jatorrizko edizioa honako liburu hauetan zegoen banatua:
01.- Canciones amorosas.
02-a.- Canciones báquicas.
02-b.- Canciones cuneras.
03.- Danzas.
04.- Danzas sin palabras.
05.- Endechas y elegías.
06-a.- Epitalamios.
06-b.- Canciones infantiles.
07.- Canciones festivas.
08.- Canciones narrativas.
09-a.- Canciones de oficios.
09-b.- Canciones religiosas.
10.- Romances y cuentos.
11.- Canciones de ronda.
Erreferentzietan kanta zenbakia ez ezik, Euskaltzaindiaren argitalpenaren liburukia eta orrialdea ere ematen da aditzera [Bilbo, 1990, bi liburuki]. Ondoren, kortxete artean, jatorrizko liburukien eta haietako orrialdea ere ematen dira osagarri gisa.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
IÑ.SATR.PV - Jose Mari Satrustegi: ereile eta lekuko
Laburdura: IÑ.SATR.PV
Egilea: IÑIGO ARIZTEGI, Andres
Titulua: Jose Mari Satrustegi: ereile eta lekuko
Lan oharra: Mendaur I
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia
Tokia: Iruñea
Data: 2005
Erreferentzia:
Oharrak: Jose Mari Satrustegi euskaltzainak Príncipe de Viana hilabetekarian argitara emandako artikuluen bilduma da. Aurkibide onomastiko osoa erauzi da (283-299. or.).
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
SATR.EI.72 - Euskal izendegia
Laburdura: SATR.EI.72
Egilea: SATRUSTEGI ZUBELDIA, Jose Maria
Titulua: Euskal izendegia
Lan oharra: Nomenclátor onomástico vasco
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia
Tokia: Iruñea
Data: 1972
Erreferentzia:
Oharrak: Euskaltzaindiaren izendegiaren lehen edizioa izan zen
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
TXILL.EI - Euskal izendegia (1972)
Laburdura: TXILL.EI
Egilea: ÁLVAREZ ENPARANTZA, José Luis ("Larresoro", "Txillardegi")
Titulua: Euskal izendegia (1972)
Lan oharra: Pertsona izenak
Paratzailea:
Bilduma: Euskara Batua zertan den
Aldizkaria:
Argitaletxea: Jakin Arantzazu
Tokia: Oñati
Data: 1974
Erreferentzia: 164-179
Oharrak: ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako datu-bilketa eta migrazioa.
Mota: liburu zatiak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
SATR.EI.77 - Euskal izendegia
Laburdura: SATR.EI.77
Egilea: SATRUSTEGI ZUBELDIA, Jose Maria
Titulua: Euskal izendegia
Lan oharra: Nomenclátor onomástico vasco / Nomenclateur de prénoms basques
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia
Tokia: Iruñea
Data: 1977
Erreferentzia:
Oharrak: Euskaltzaindiaren izendegiaren bigarren edizioa izan zen
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
GOR.SAL.EIZ - Euskal izendegia. Ponte izendegia
Laburdura: GOR.SAL.EIZ
Egilea: GORROTXATEGI NIETO, Mikel & SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Titulua: Euskal izendegia. Ponte izendegia
Lan oharra: Pertsona izenak
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia & Justizia, Lan eta Gizarte gaietako Saila, Eusko Jaurlaritza
Tokia: Gasteiz
Data: 2001
Erreferentzia:
Oharrak: Euskaltzaindiko Onomastika Batzordearen zuzendaritzapean eginiko izen zerrenda da, helburu arauemalea duena. Testua Bilbon, Euskaltzaindiaren egoitzan, 2001eko irailaren 14an eta Iruñean, 2001eko urriaren 5ean onartua izan zen eta Euskera agerkarian ere izan zen argitaratua (XLVI (2001-2), 113-1137). Erreferentzietan aipaturiko era bakoitza ageri den liburuko orrialdea ematen da, hala azalpena daramaten izenen zerrenda nagusiari dagozkionak, nola Euskara-erdara hurrenkerako amaierako aurkibideetakoak.
Zerrenda hau EODA zerbitzutik jaso eta ECO egitasmoko Patxi Galék egin zuen migrazioa.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
ARAUA.125 - San, santu, done eta besteren erabilera
Oharrak: Bilbon, 2003ko martxoaren 28an onarturik, 125. arau legez ere argitaratu zen txosten hau. Erreferentzietan Euskera agerkariko alea eta orrialdea ematen dugu. Ondoren, parentesi artean, arauaren erreferentzia eta beronen paragrafo zenbakia ere ematen dugu.
ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako erauzketa eta migrazioa. Onomastika Zerbitzuko Mikel Gorrotxategik egokitutako datuak.
IZ.03 - Aiarako toponimia nagusia / Toponimia mayor de Ayala
Laburdura: IZ.03
Egilea: GALÉ GARCÍA, Patxi & GORROTXATEGI NIETO, Mikel & MUGURUTZA MONTALBÁN, Felix
Titulua: Aiarako toponimia nagusia / Toponimia mayor de Ayala
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma: Izenak bilduma 03
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia
Tokia: Bilbo
Data: 2013
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.