EODA osoa

(...)
caserío de Sojo
(...)

(...)
086-34 012
(...)

(...)
086-34 012
(...)

(...)
AYALA/AIARA
(...)

(...)
Dorretxea / Casa-torre: ED50 30T X.490492, Y.4769781, alt. 345 m. // Dorretxe ezagun bat da nahiz eta gaur egun haren aztarnak baizik ikusterik ez dagoen. Angulotik Aiararako sarrera zaintzeko eraikia, dorretxea Soxoko haranetik urrun samar dago, ekialdera begira, Erbiko kontzejuko auzoburuaren aurrez aurre, beste aldeko magalean. Hortaz, alderdi honetan Erbi eta Soxo kontzejuen arteko muga den Ibaizabal errekaren haranean dago. Oriberen esparruan, dorretxea ez ezik, erantsitako beste etxe bat, hau ere dorre izandakoa, eta errota bat ere egon ziren garai batean, errota beste eraikuntzen azpian eta aipatutako ibaiaren ezkerreko hegian kokatua. Dorretxera joateko biderik egokiena Erbiko La Llana baserritik abiatzen da, Buzenti izeneko bidean gora, hain zuzen, aipatutako malda gainditu ondoren dorrea dagoen lekura iristeko. Soxotik joanez gero, La Iglesia auzotik hego-ekialderantz joan behar da bizkarra segiturik, Orbilla auzoa eta Cruz de Orbilla gaina igaro eta, mendatea zeharkatuta, beste aldeko magalean behera dorreraino jaitsi. 1535ean Urduñako Miguel Oribe untziratu zen Sevillan Ameriketara joateko. Litekeena da leku honen lehenengo aipamena 1475eko Bienandanzas e Fortunas liburukoa izatea, Gordexolako Largatxa, Angulo eta San Pelaio leinuez mintzatzen zaiguneko zatian, los de Sant Pelayo de Mena e los de Uribe aipatzen dituenean. 1957 inguruaz geroztik ez da inor bizi toki honetan. // Aurreko lekukotza ikusita, Oribe izenaren lehen osagaia uri izango litzateke, ‘hiria’ edo ‘biztanledun lekua’ [7 Honez gainera, Mitxelenak (1997, 497, 141. or.) dio Mogelek eta Garatek ori(o) osagaia duten abizenak eta toponimoak ur hitzarekin lotu dituztela], eta bigarrena -be atzizkia ‘behe, azpian’: ‘hiriaren azpian’. Bestela, oru ere izan liteke ‘beheko orubea’ adierarekin. Azpimarratu behar da Soxoko elizatik begiratuta duen kokaleku apalagoa eta, hortaz, toponimia azalpena erabat egokia litzateke. Uribe, gainera, Bizkaiko merindade zabal eta ezaguna da, oso hedatua dagoen abizen baten sortzaile
(...)