Leku-izenak

(...)
Aldaera batutzat Usobidea aukeratu dugu, gaur eguneko Sobedea [sòbedéa]-n oinarrituta, baina izen honen -ss- eta -x-dun aldaerek garbi uzten dute, gure ustetan, txistukaria sabaiaurrekoa zela (ikus Grafia kontuak atala eta Uxueko Uxue sarrera). Izen honen lehen lekukoa 1536koa da. Uxue-, ussue- eta usue- XVI. mendean zehar eta 1603an aurkitzen ditugu bakarrik; gero hauen aldaerak diren uxu-, usu-, uxo- eta uso- azaltzen dira beti. Guztiarekin ere, gaurko aldaki itxuragabetuaren oinarrian dauden Uxubidea, Ussobidea eta Usobidea ere oso goiz agertzen dira (1570, 1586 eta 1588an). Izen honen bilakaera, itxuren arabera, hau izan zen: Uxuebidea > Uxubidea (herri-izenaren bukaerako bokalaren ezabaketaz, elkarketan usu agitu ohi denez) > Uxobidea (herri etimologiaz agian. Aintzat hartu behar da, halaber, euskarazko u bokal belarea gaztelaniazkoa baino irekiagoa dela, eta esan bezala u-ren [=u] eta are [=o] ebakerak ohizkoak direla Nafarroako zenbait hizkeratan) > Usobidea (herri etimologiaz?). Bilakaera honen alde mintzo da 1804eko Osobidea, baina ez 1841eko Zubidea eta 1844eko Subidea. Nolanahi ere den, garbi dago aztergai dugun toponimoak hasierako bokalaren aferesia jasan zuela (cf. Sunbel [sumbél] orain, lehenagoko Usumbelz, Usunbeltz-etik). Egungo forma 1894eko katastroan ageri da aurrenekoz. Zalantzarik ez dago Usobidea Uxueko bidea zela. Egun, alabaina, Uxuera beste bide batetik joaten da (ikus Camino de Ujué eta Camino de Usobidea sarrerak). Usobidea Camino de Usobidea-ren inguruko lurrek osatzen dute, eta dermioak Zabala, El Saso, Ategarate, Onborduia, Nobeleta eta Llano de San Miguel-ekin mugatzen du. Barranco de Usobidea bidearen albotik tarte batez joan ondoren Barranco de Zabala-n amaitzen den errekastoa da.
(...)

(...)
(Camino de) Usobidea-ren esanahikidea zen. Motxiturriaga-n barna (edo paretik) zihoan.
(...)