Leku-izenak

(...)
23. Ayer Michelena sugirió de alguna manera aquí que la forma Bilbao podría haberse mantenido inalterada, con forma oficial ambivalente para la lengua vasca y para el castellano. Estoy de acuerdo en ello, aunque debo confesar que en su día me sumé a la propuesta que, debido a que desde hace un tiempo relativamente considerable, al menos en Vizcaya, Bilbo se había generalizado como forma única entre hablantes vascos, apoyaba la oficialización de la forma contraída (21). Ahora creo, además, aunque ésto no es un argumento necesario en relación con la cuestión señalada, que igual que en el caso de Askao, situado, bajo el punto de vista histórico, en el mismo bocho en lado opuesto, tiene la terminación -ao, ‘boca’, lo que también se da [...] en Iturrao, con iturri, en compos. itur-, 'fuente’, etc., (23 [oharra, 165. or.: Cfr. Alfonso lrigoyen, Las lengua de los vizcainos: Antroponimia y Toponimia medievales, Bilbao 1985. 93-94-96, p. 72 y ss., y notas 133 y 134])
(...)

(...)
Bilbao da historiaren aldetik euskal formarik zaharrena eta erdaraz erabiltzerakoan oso osorik gorde dena, normalki euskaraz berba egiten denean, bereziki Bizkaian, Bilbo formara laburturik arrunt erabiltzen bada ere. Berdintsu gertatzen da Bizkai inguruko hizkeretan ardao hitzarekin, hainbatek ardo laburturik erabiltzen baitu -ao dipthongoaren monothongazioa dela kausa. Baina Bizkaian erabiltzen den ardao forma osoagoa da euskaraz, eta ene ustez hobetsi beharrekoa. Ene ikerketen arauera, gainera, Bilbao eta Askao toponymoek bikote bat osatzen dute, itxura guztien arauera elkarren parean eta oposizioan sortu baitziren, biek -ao dutela bigarren elementutzat, errekaren ahoa alegia, Lasao < *lats + ao, Ibatao < *ibat- ao, Iturrao < *iturr[il + ao, eta abar, formetan gertatzen den bezala bezalaxe. Eta halakoetan gure artean forma zaharrari eusten zaio, eta beti emaiten da Askao, Lasao, eta abar, eta ez *Asko, *Laso, eta abar, administrazioko dokumentazioan hala iraun baitute gure denborararte, Bilbao formarekin gertatu den modu berberean.
(...)

(...)
Berdintsu gertatzen da etxe-izenetan toponymo berak hurrengo argigarriren bat daramanean -gorago etxe-izen ez direnetan ere ikusi dugu-: Goitia / Beitia, Goikoa (Goikoetxea) / Bekoa, Goieaskoa (Goieaskoetxea) / Beaskoa (Beaskoetxea), Go(i)ena (Go(i)enetxea) / Barrena (Barrenetxea), Go(i)enengoa / Barrenengoa (Barrenengoetxea), Onaindia / Araindia, Aruzkoa / Onuzkoa, Garaia / Beherea, Ga(i)nekoa eta Goitikoa / Azpikoa (Azpitikoa) (Azpikoetxea), Garaikoa (Garaikoetxea) / Beherekoa, Aurrekoa (Aurrekoetxea) /Ostekoa (Osteikoa, Ostaikoa, Ostenkoa, Ostaikoetxea) [142. oin oharra: Eta baita Osteingoechea ere, Fog. 1704, Gatikan] eta Atzekoa (Atzekoetxea), Emetikoa (Emendikoa) / Andikoa (Andikoetxea), Zaharr(a) / Berri(a) (Barria), Erdikoa, Aurtena (Aurtenetxea), Aurtenekoa, Aurtenengoa, Auzokoa (Auzokoetxea), Urrutia (Urrutikoetxea, Urritikoetxea), Bengoa (Bengoetxea / Beingoetxea) (Beingoa), Goia, Ga(i)na, Bein, Beina (Beiña) [143. oin oharra: Bada Beinacoa baserria Ipazterren, Fog. 1796, aurretik finkaturiko Beina formari artikulurik kendu gabe sorturikoa, agian pertsona bati hala deitzen zitzaiolako, gaztelaniaz '(la) casa de Beina' litzateke formazio derivatuaren itzulpen jatorrizkoa], Azpia, Bitarte, Aurre, Aldea, Aldekoa, Basterra (Basterretxea), Zearra, Etxenagusia, Urrengoa, Errota, Etxaun, Soloa, Zelaia, Buru, Arte, Ondo, Uriarte, Arteetxe, Saletxe, Abeletxe, Jauregi, Torre(a) (Torretxea), Etxabarria, Etxatxua, Ormaetxea, Nagusia (Etxenagusia), Andia (Etxeandia) / Txiki(a), Txikerra, eta baita -txu edo -txo berrekailu diminutivoa ere bestea baino tipiagoa dela adierazteko, eta horren ondorik Txikerrena, eta abar. Badira Urazurrutia eta Urazandi ere, bigarrenak kasuren baten Urazemendi ere izan dezakeela, uren nongo aldetik begiratzen den [144. oin oharra: Hori gertatzen da Deban, uraz bestaldean dagoen etxeari Urazandi deitu izan baitzaio, baina Mutrikuarrek Urazemendi. Hala erran zidan Gerardo Elortza irakasle eta ene adiskide on denak]. Batzutan dokumentazioan ikusten da Goitia bat Goikoa bihurtu dela, eta Beitia berriz Bekoa. Dokumentazioa mapetan jarririk agian zerbait argituko litzateke khronologiari dagokion arazoa. Horretarako gai asko bildu beharko litzateke aurretik
(...)