Leku-izenak

(...)
[Dermio baten zatiketa. -Saietsa] Formari dagokion bezainbatez, notatzekoa da aurkezten duen aldaera ezberdin mordoxka: -ssaessa, -saessa, -sayesa, -sayessa, -saiessa, -sayeça, -saieca, -ssaecha, -saecha, -saissa, -saesa, -saeza, -çayeça… euskara galdu ondoren sorturikako aldaera desitxuratuak aipatu gabe. Aldaki guzti hauen jatorrian -saietsa eta -saetsa zeudela dirudi, eta hauetatik aterako ziren aurrerago gainerakoak. Saihetsa Azkueren arabera 'lado', 'costado' da, eta toponimian ere esanahi hori berori du lehen begiratuan, alegia, bazterra-ren antzeko zerbait adierazten duela irudi du. Guztiarekin, toponimiaren azterketa sakonago batek erdarazko costalado, costalada, cuesta, ladera, costera-ren adierakidea dela ikustarazten digu: Morionesen, esaterako, Atalaiasaietsa daukagu, eta atalaia-k, jakina denez, mendi(ko)ak izaten dira. Agezako Nobeletasaietsa erdarazko Ladera de Nobeleta edo Cuesta de Arana (Nobeleta eta Arana-ren artean dago aldapa)-ren baliakidea da, eta Zaren Dolaretasaietsa erdarazko Costalado de Dolareta aldaparen kidekoa dugu, euskara beteko ordaina, alegia. Lergako Gaztelusaietsa erdarazko Costalada del Castillo-ren euskarazko baliakidea da, eta gaztelua kokatua zegoen gaineko malda ematen zuen aditzera. Leatxen, azkenik, Magdalena ermita dagoen gaineko aldapari Cuesta de la Magdalena esaten zaio egun, eta Costalado de la Magdalena edo Ladera de la Magdalena aurkitzen dugu dokumentazioan, euskarazko Magdalenasaietsa-rekin batera. Hortaz, -saihets Lergan arrunta den aldapa-ren antzekoa da adieraz, biak zeharo elkarren kideak diren ez badakigu ere [Cf. Oihanarten 402. atsotitza: "Saiheskia lauda ezak, ordokia eure ezak", Atsotitzak eta neurtitzak, Herri Gogoa, Donostia, 1971, 76. or.].
(...)

(...)
Nobela izena eta -eta atzizkia ditugu hemen (cf. Uxueko Nobeleta). Nobela, Jimeno Juríok Burlatako Nobeleta aztertzean dioenez [ETB, 80. or. "¿El Nombre de Los Arcos según el fuero de Estella?" (FLV, 55, 1990, 55-63. orr.) izeneko artikuluan ere mintzo da gai honetaz: "La sufijación vasca «-eta» a voces de origen latino es normal. Un ejemplo cercano lo tenemos en el nombre del barrio estellés Noveleta, cuyo primer componente es la palabra latina novella 'viña recién plantada', 'majuelo', que a su vez deriva de novellus,-a,-um, diminutivo de novus. «Nobeleta» equivaldría a «los majuelos», circustancia ampliamente constatada durante el siglo XIII en la documentación referente al término estellés". Guk IGI-en nobela 'labakia' edo 'luberria' zela esan genuen, oker, bistan denez. Reta Janárizek ere "ez du baztertzen" Nobleta toponimoa noval 'campo recién roturado' izenaz osaturik dagoelako posibilitatea, baina gaztelaniaren eraginez sorturikako *Nabeta-ren desitxuraketa ikusi nahiago du. EHZE, 479. or.], latineko novella 'ardantze landatu berria' da [Cf. "in Nouella Aurquia, in terminato uidelicet de Arinçano", Mitxelenak aipatua, "Notas lingüísticas a «Colección Diplomática de Irache»", PT, 93. or.], eta novale 'labakia'-tik atera den nobare-tik berezi behar da [Cf. aurreko lan berean azaltzen den "dos piezas Nouare uidean", Mitxelenak "en el camino del noval" itzulia, 107. or.]. Autore horren arabera Nobla aldaera sinkopatua oso arrunta da Nafarroako Erdialdean [Hau alderdi honetako hegoaldeko goi-nafarreraren azentu azkarrari leporatu behar zaio, antza]; Agezan, Nobeleta XVI. mendean azaltzen da ia bakarrik, eta orduan ere Nobleta-rekin aldizkatzen da. Hurrengo mendeetan eta gure egunotan Nobleta forma laburtua aurkitzen dugu beti ([nobléta] ahoskatua gaurregun) [1811n ere [...] Noveleta dugu, baina fetxaren berandukortasunak halabeharreko zerbaiten aurrean gaudela pentsa erazten digu]. 1791ko Cerro de Nobleta Agezatik C-132 (Lizarra-Nabaskoze)-ra doan errepide berriaren eta Lergatik Oibar eta Zangozara doan Errepidea-aren elkargunean dago, angeluan. 1801eko Ladera de Nobleta Cuesta de Arana eta Nobeletasaietsa bera da. Nobeleta-k Onborduia, Arana, Aranportillua, Euntzeberri, Udareaga, La Rea eta Usobidea-rekin mugatzen du.
(...)

(...)
Nobeleta toponimoa eta saihetsa ditugu hemen. Esan bezala, erdarazko Ladera de Nobeleta edo Cuesta de Arana bera zela uste dugu (saihetsa-ren balioaz ikus Dermio baten zatiketa atalean dioguna).
(...)