Leku-izenak

(...)
Izen honen bi osagaiak Etxate toponimoa eta aizina posposizioa dira. Bigarren honi dagokionez, notatzekoa da XVI. mendearen amaierako bi lekukotasunetan -aycina edo -ayçina dugun bitartean 1614ean -alzinea dugula [Ikus Dermio baten zatiketa atalean posposizio honetaz dioguna.]. Etxate-z den bezainbatez, etxe eta ate-z osaturik dagoela kontu egin daiteke, baina Esate hedatuaren (ikus Uxueko Esatea sarreran dioguna) aldaeratzat hartu nahiago dugu, harrartetik ba ote zen ez dakigunagatik. [sh] > [ch] ezaguna da toponimian, hasierako lekunean bereziki, baina hitz barruan ere edireten dugu (ikus Agezako Motxiturria sarreran dioguna).
(...)

(...)
[Dermio baten zatiketa. -Aizina/-gibela] Aizina izena Leatxeko Etxateaizina eta Lergako Indusialzina toponimoetan baizik ez dugu aurkitu, eta seguritatez esan daiteke kontrako duen -gibela baina askoz gutxiago azaltzen dela, ez arrazoirik gabe, ordea, aurrerago ikusiko den moduan. Formari dagokionez, -aizina eta -alzina edireten ditugu garai berean toponimo berari erantsita, eta beraz badirudi bikoiztasuna zegoela bai Leatxen eta bai herri honetatik urrunxko dagoen Lergan. Afrikatzearen frogarik ez dugu, baina esan denez (ikus Grafia kontuak atala) c, ç eta z grafemen bidez sarri hortz-hobietako afrikatua ematen da ezagutzera, igurzkaria ezeze, eta Oibar aldean ere afrikatudun aldaera izan genezake. Hau, alabaina, ez da inolaz ere segurua, Elkanoko Lizarragak adibidez beti alzina 'aurrera', alzinean, alzinetik, alzineko (alcinéco), alzinaldea (alcináldea), alcinatu...erabiltzen duelako [Hauekin batera atzétic eta atzerat ibiltzen du, baina guibelatu], eta gure alderdian antzeko zerbait agitzen zela suposa daiteke. Juan de Beriaynek, ordea, aurrean ibiltzen du eskuarki, baina behin edo beste aitzina (aytzina) 'aurrera' ere bai [Aitzin-en banaketa geografikoaz ikus Mitxelenaren OEH-ko Aitzin sarrera]. [...] Orain, posposizio hauetako bakoitzaren maiztasunaren arrazoiak aztertzera igaroaz, derragun erreferentzi-puntutzat beti herria hartzen dela, hiztuna bizi den lekua, eta horregatik, toponimo bat aipatzen denean, herritik ikusten dena, edo hobeki esan, herri aldera ematen duen alderdia adierazi nahi izaten da, hots, delako dermio horren aurrekalde edo aitzinaldea. Alferrikakotzat jo izan da, gutiz gehienetan, toponimoa -aizina posposizioaz hornitzea, aitzinalde hori aditzera emateko aipaturiko toponimo soila ibiltzea aski delako.
(...)