Leku-izenak

(...)
Toponimo honen lehen osagaia Done ezaguna da (ikus honetaz Lergako Jaun Done Joanizgibel sarrera), eta aitzinean sarri askotan Jaun (Juan bihurtua eskuarki) aposizioa izaten badu ere hemen Done hutsa ageri zaigu. Bigarren osagaiari dagokionez, XVI. mendeko aldakiek j dute beti, baina 1602rako donexurio daukagu (ikus aurrerago), Donejurio-rekin batera, eta hortik aurrera frankotan azaltzen dira s edo x grafemadun aldaerak, j dutenen aldean: domisurio (1702) [PRA-Kaseda, 11. k.], Domensurio (1705) [PRA-Oibar, 30. k-bis.], domenxurio (1710) [Id., 32. k.], Domixurio (1715) [Id., 34. k.]. 1683an, gainera, domissurio dugu [PRA-Kaseda, 2. k.], eta 1775ean dimussurio [PRA-Oibar, 70. k.]. Honek grafia guzti horien azpian sabaiaurreko igurzkari ahoskabea ([8s]) ezkutatzen dela esan nahi du, gauza bera gertatzen baita, ikusi denen bezala, beste leku-izen mordoxkarekin (ikus Grafia kontuak atala). 1723an Domijurioa ageri da, bukaeran artikulua izan daitekeena duela (cf. Sandiandore eta Samazio-ren artikuludun aldakiak Leatxen bertan), baina mugatzailerik gabeko aldaerek dute nagusitasun osoa. Hau arrunta izan da zenbait hagionimorekin, eta gure egunotan ere edireten dugu mugatzailea forma zaharkitu batzutan [TAV, 143-144. orr.]. Xurio-n beste batzutan aurkitzen dugun bokal arteko l > r pausoa ere burutu da (cf. Akirazabal Uxuen < Akila < Aquila; Donemiri Oletan < Done Emili(o) [PRA-San Martin, 48. k, 1767.]), izen honen jatorria, erdarazko ordaina azaldu ez arren, Julio delako [Morionesen jatorri bera duen Jaun Done Julio 'San Julio', 'San Julián' dugu, eta Bizkaian Julio despoblatua]. Kokalekuaz den bezainbatez, badakigu Irunbidea eta Camino de Gatzarrieta bereizten diren gunean zegoela, Ugarka-ko errekaren aldamenean.
(...)