Leku-izenak

(...)
Gesal 'ur gazia' [Gesal izena oraindik ere bizirik dago. Cf., adibidez, Arakil-Uharteko Arzuetako gesala [arswétako gèsaléa] toponimoa], 'gatza', 'gatza duen lurra' eta iturria dira toponimo honen bi osagarri aski ezagunak. Gesaliturria zein iturri den seguru ez dakigu, hidronimo hau galdua baita orain, baina gure informatzaileak dioenez Zareko mugari hurran dagoen Fuente de la Muga de Sada edo Barranco de Arana-n, Galipentzuko mugaren aldamenean dagoen Fuente de Arana izan zitekeen, biek baitute gatza. Agezan toponimo honetako gesal-en alboan, Gezari ere azaltzen da balio beraz. Harrigarria da herri berean bi aldaerak agertzea, eta harrigarria da, orobat, Gezari forma, gure eskualdean (eta hemendik kanpo) ere beti gezal edo gesal [Gure eskualdean bigarren hau da gehienetan azaltzen dena, batzutan gezal-ekiko txandaketan. Jimeno Juríok Guessar, Gueçaibar, Gueçaui andia eta Gueçaui chipi biltzen ditu Galar-Getzen (TCPCG, 343. or.).] azaltzen delako. Gesal, Gezal eta Gezari-ren artean beste aldetik, Nafarroako Ekialdeko eta ondoko herrialdeetako euskal izenaren bukaerako -ri-ren eta erdal izenaren bukaerako -l-ren artean dagoen aldizkatze bera dago (cf. Berari / Beral, Biotzari / Bigüezal, Erronkari / Roncal, Igari / Igal, Napari / Napal... [Ikus NHI, 24. or.]). Txistukariari dagokionez ere balegoke zer esana (cf. Ayesa / Ageza, Isaba / Izaba...) baina hemen gauzak nahasiago daude.
(...)