Leku-izenak

(...)
[-Eta gure eskualdean. Ageza] Haritz zuhaitz-izena eta -eta-ren aldaera den -keta ditugu toponimo honetan, eta itxuraz 'hariztia', 'harizti-tokia' adiera dauka.
(...)

(...)
[-Eta atzizkia] Koldo Mitxelena ere lan batean baino gehiagotan arduratu da berrekailu honetaz [AV, 87. or.; FHV, 238 eta 528-529. orr.; FLV, 3, 1971, 241-267. orr., gero PT-en (141-167. orr.) birrargitaratua]. Egiten dituen baieztapenik garrantzizkoenak hauek dira: [...] 2.-Txistukari atzean -keta azaldu ohi da, nahiz ariceta toponimoa oso goiz dokumentatzen den [Irakasle errenteriarrak dioenez -keta / -eta bikotea azaltzeko bi bide ezberdin daude. Lehenaren arabera, hasierako kontsonantea irekierarik handieneko testuinguruetan galdu dateke, -kizun / -izun, -kunde / -unde eta beste zenbaitekin gertatzen den moduan. Bigarrenaren arabera, ametz lexematik abiatuz, adibidez, ametz-eta-n genuke, gero interbersioz *ameztetan, eta hemendik disimilazioz, amezketan aldaera aterako litzateke (PT, 145. or). Azkuek (APIM, 187. or.) honela dio gai honetaz ari delarik: "tz-ri oa ezartzean tz goriek t galdu ta z-ri datxikola k gelditzen da: Ametz «quejigo»tik Amezkoa «territorio de quejigos» bezala, Aetz ta Giputz eta oa gontatik Aezkoa ta Gipuzkoa sortu zaizkigu. Tz-k berezkoa du egokitasun gori: Baratzari (baratzeko gauza) barazkari da, geienak laburtuz bazkari badiogu ere; atzazal (corteza de dedo) azkazal «uña» da, aitz ta ondo azkondo; otz ta irri itzez itz «frío» «pequeño» ozkirri «fresco», itz ta era (manera de palabra) izkera bezela" Halere, autore honen arabera salbuespenak ere badira (id., 183. or.): "Itz anitzetan k gori, z-ren urranen etorriarren, ezta tz-ren umea izaten: batzuetan g izaten da bere iturria, bertze batzuetan k" (Azkoitia, Izketa...) -Keta atzizkiaren kasuan batzuk tz + eta segidatik atera diren arren (Amezketa, Azketa, Arizketa...), badira k tz-tik sortua ez dutenak ere: "Bertze guztiak z gabeak (dira): arilketa, araketa, berriketa… eta abar. Keta gonen k ezta tz-tik sortua" (183. or.)]. Hau da, izan ere, jokaera berdintsua duen -aga atzizkitik bereizten duen ezaugarria.
(...)

(...)
Haritz zuhaitz-izena eta -eta-ren aldaera den -keta atzizkia ditugu toponimo honetan [Harizko 'haritz gaztea' eta -eta-z osatutakotzat ere har liteke, harizko han-hemenkako toponimian arrunta delako. Cf. Eslabako Ezpelkoa / Ezpelketa parea. Agezan, halaz ere, ez dugu -eta-rik gabeko aldaerarik. Aurreko *Aritzeta batetik ere atera dela pentsa daiteke, interbersioz, baina beste kasu batzutan, bokal ondoan adibidez, ezin proposa daiteke horrelakorik (cf. Butzuketa Eslaban)]. Arizketa hutsa 1598an baizik ez dugu ediren; gainerakoetan beste izen baten laguntasunean agertzen da (Arizketagibela, Arizketamendia). Toponimo guzti hauek garbi adierazten dute lehen Agezako udalerriko alderdi batean gutxienez haritzak ugariak zirela, nahiz gaurregun gutxi batzu besterik ez dagoen han-hemenka.
(...)

(...)
[-Eta gure eskualdean] Toponimo guzti hauen azterketatik honako ondorio hauek atera ditzakegu: [...] 3.-Keta batzutan txistukari atzean aurkitzen dugu: Arizketa (Ageza), Aizketa (Uxue), Ormaizkieta (Uxue).
(...)

(...)
[Dermio baten zatiketa] Atal honekin bukatzeko derragun batzutan azpidermio baten zatiketa ere egiten dela, alegia, dermio baten zatiketaren ondorioz sortu diren puska horietako batzutan beste zatiketa bat egiten dela. Agezan adibidez Arizketa, Arizketagibela eta Arizketamendia ditugu, eta azken honen zatiketaren ondore diren Arizketamendigaña, Arizketamendiondoa eta Arizketamendipea ere azaltzen dira dokumentazioan.
(...)